Συμβουλευτική & Επαγγελματικός Προσανατολισμός στα Διαπολιτισμικά Σχολεία
Οι μαθητές των διαπολιτισμικών σχολείων προέρχονται από διαφορετικά περιβάλλοντα (οικονομικά, κοινωνικά, θρησκευτικά, πολιτισμικά). Τα γλωσσικά εμπόδια, τα διαφορετικά συστήματα αξιών, και άλλες παράμετροι αποτελούν περιορισμούς που απειλούν τα άτομα με κοινωνικό αποκλεισμό. Η ανάπτυξη θετικής στάσης αυτών των μαθητών, στο σχολείο και στην κοινωνία, σε συνδυασμό με δεξιότητες που σχετίζονται με την κριτική σκέψη, τη συνεργασία, την επικοινωνία και τη λήψη αποφάσεων αποτελούν πεδία εφαρμογής της Συμβουλευτικής και του Επαγγελματικού Προσανατολισμού.
Σύμφωνα με ένα ορισμό της Αμερικάνικης Συμβουλευτικής Εταιρείας Συμβουλευτική είναι η τέχνη να βοηθάς τους ανθρώπους. Είναι μια διαδικασία αλληλεπίδρασης μεταξύ του συμβούλου και του/των ατόμου/ων που απευθύνονται σε αυτόν, η οποία προσεγγίζει σημαντικά θέματα που το απασχολούν με το σκοπό να βελτιώσει την προσωπική του κατάσταση, να ανακουφιστεί, να επιλύσει τις κρίσεις που βιώνει, να αναπτύξει την ικανότητα επίλυσης προβλημάτων και να μπορεί να αξιοποιεί την ικανότητα λήψης αποφάσεων. Σημαντικό πεδίο εφαρμογής της είναι η επαγγελματική ανάπτυξη του ατόμου. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει η ένταξή της στο πλαίσιο της εκπαίδευσης καθώς συνδέεται με την ανθρωπιστική διάσταση της εκπαίδευσης.
Απαραίτητα στοιχεία, κατά τη συμβουλευτική διαδικασία, από την πλευρά του σύμβουλου, είναι η γνησιότητα, η θετική αποδοχή, η ενσυναίσθηση.
Η διαπολιτισμική συμβουλευτική μπορεί να οριστεί ως «μια διαδικασία που βασίζεται στην αυτοεπίγνωση, τη γνώση σχετικά με τη διαμόρφωση της πολιτισμικής ταυτότητας και τις ατομικές δυναμικές της διαφοράς και της ισχύος, οι οποίες θεωρούν τα άτομα ως ολότητες μέσα στο πλαίσιο όπου αυτά ζουν και/ή έχουν κοινωνικοποιηθεί». Η διαπολιτισμική συμβουλευτική λαμβάνει υπόψη ότι ο πολιτισμός ενός ανθρώπου περιλαμβάνει διαστάσεις, όπως για παράδειγμα το φύλο, τη θρησκεία, το σεξουαλικό προσανατολισμό, τη φυλή και την κοινωνική τάξη. Η διαπολιτισμική συμβουλευτική σέβεται τη σημαία που έχει το πολιτισμικό πλαίσιο και οι κοινωνικοπολιτικές δυνάμεις στη συμβουλευτική σχέση, παρόλο που πρόκειται για παράγοντες οι οποίοι δεν μπορούν να ελεγχθούν.
Μέχρι σήμερα ο όρος διαπολιτισμική/πολυπολιτισμική συμβουλευτική (multicultural/cross-cultural/intercultural counseling) χρησιμοποιούνταν στη βιβλιογραφία για να περιγράψει τη συμβουλευτική που απευθυνόταν σε συγκεκριμένες φυλετικές ή εθνικές ομάδες, καθώς ο όρος κουλτούρα ή πολιτισμός θεωρούνταν συνώνυμος με τις έννοιες φυλή ή εθνότητα. Άλλες διαστάσεις της ταυτότητας, όπως για παράδειγμα το φύλο, η θρησκεία, η κοινωνική τάξη, η αναπηρία, ο σεξουαλικός προσανατολισμός και η ηλικία δεν λαμβάνονταν υπόψη.
Η παροχή υπηρεσιών διαπολιτισμικής συμβουλευτικής σε ποικίλες ομάδες απαιτεί την υιοθέτηση ενός πολιτικοκοινωμικού προσανατολισμού και αποτελεί μια δυναμική εφ’ όρου ζωής διαδικασία. Η διαπολιτισμική συμβουλευτική θα πρέπει να γίνει πιο ολιστική, δηλαδή να περιλαμβάνει όλες τις διαστάσεις της ταυτότητας ενός ανθρώπου: την ιδιότητα μέλους συγκεκριμένης πολιτισμικής ομάδας, τα ιστορικά φαινόμενα, τις κοινωνικοπολιτικές δυνάμεις και το πολιτισμικό πλαίσιο.
Η διαπολιτισμική συμβουλευτική δεν εναρμονίζεται εύκολα με οποιοδήποτε από τα ρεύματα της συμβουλευτικής. Αντίθετα οι ανάγκες για συμβουλευτική που παρατηρούνται στα διαπολιτισμικά σχολεία, απαιτούν την υιοθέτηση ενός συνθετικού μοντέλου. Με αυτό τον τρόπο οι σύμβουλοι μπορούν να ενεργούν με αφετηρία κάποιο από τα μοντέλα της συμβουλευτικής ή να αντλούν από το καθένα τα στοιχεία που τους χρειάζονται ανάλογα με την περίπτωση, να δημιουργούν ένα μοντέλο πρακτικής που εμφανίζει πολιτισμικές επιρροές κι ευαισθησία σε θέματα κουλτούρας. Κατά συνέπεια οι αποτελεσματικοί σύμβουλοι είναι εκείνοι που έχουν ενσυναίσθηση για τον πολιτισμό των άλλων, είναι πρόθυμοι να εκφράσουν την άποψη τους για θέματα κουλτούρας και να επανεξετάσουν πεποιθήσεις και απόψεις που φέρουν μέσα τους.
Βασική προϋπόθεση για την επιτυχή συμβουλευτική υποστήριξη (στα διαπολιτισμικά σχολεία) είναι ο σεβασμός στην πολιτισμική διαφορετικότητα και η κατανόηση των προβλημάτων των συμβουλευόμενων ως απόρροια ενός συγκεκριμένου κοινωνικο-πολιτισμικού πλαισίου. Οι διαπολιτισμικοί σύμβουλοι θα πρέπει να είναι να κατανοούν πλήρως τα προβλήματα των άλλων ανθρώπων, να μπορούν να συμπαραστέκονται στους άλλους, να είναι εκπαιδευμένοι στο πολιτιστικό αλληλοσεβασμό και στο πολιτιστικό διεθνισμό και να γνωρίζουν θέματα που αφορούν την ισότητα όλων των λαών. Επιπλέον οι ανάγκες των αλλοδαπών, παλιννοστούντων και μουσουλμάνων μαθητών είναι επείγουσες και χρήζουν συμβουλευτικής υποστήριξης. Η Συμβουλευτική και ο Επαγγελματικός Προσανατολισμός στα Διαπολιτισμικά Σχολεία μπορεί να δώσει λύσεις στα προβλήματα που ανακύπτουν σε αυτούς τους μαθητικούς πληθυσμούς αλλά και να ενισχύσει το πλαίσιο μέσα στο οποίο εντάσσονται.
Στο σχολείο η Διαπολιτισμική Συμβουλευτική μπορεί να αφορά:
– Θέματα μελέτης και μάθησης
– Θέματα εκπαιδευτικών και επαγγελματικών επιλογών
– Προβλήματα προσαρμογής
– Διαπροσωπικές σχέσεις
– Ψυχοκοινωνικά προβλήματα
Στις περισσότερες περιπτώσεις τα παραπάνω προβλήματα εμφανίζονται αλληλένδετα και αλληλοεξαρτώμενα ή αποτελούν μέρος μιας γενικότερης προβληματικής κατάστασης. Για παράδειγμα, τα προβλήματα προσαρμογής ή γλώσσας συνδέονται συχνά, με δυσκολίες μάθησης και διαπροσωπικών σχέσεων, μπορούν να επηρεάσουν αρνητικά την αυτοαντίληψη των μαθητών και να καθορίσουν ανάλογα τις επαγγελματικές τους προτιμήσεις (Πάντα, 2006)
Σύνταξη: Βασιλειάδης Μιχάλης, Κουτσούκος Μάριος
Πηγή: 26ο Διεθνές Συνέδριο Ανθρωπιστικών και Κοινωνικών Επιστημών «Αγωγή Υγείας, Παιδαγωγική Ιατρική, Κοινωνική Παιδαγωγική, Συμβουλευτική, Διαπολιτισμικότητα και Ειδική Αγωγή»
