Τον Οκτώβριο του 2017 ως ΣΥΝΕΚ είχαμε διακηρύξει ότι «για μας η Παιδεία αποτελεί καθολικό ανθρώπινο δικαίωμα και κοινωνικό αγαθό. Αποτελεί υποχρέωση της Πολιτείας να παρέχει δημόσια, δωρεάν εκπαίδευση υψηλού επιπέδου, ισότιμα σε όλους και όλες, με τρόπο που να καλύπτει τις σύγχρονες μορφωτικές ανάγκες και να αντισταθμίζει τις εκπαιδευτικές ανισότητες. Οι όποιες αλλαγές αφορούν την εκπαίδευση γενικά ή το Λύκειο ειδικότερα, πρέπει να υπηρετούν τους παραπάνω στόχους, να σχεδιάζονται προσεκτικά ώστε να είναι εφαρμόσιμες, να είναι σταδιακές χωρίς αιφνιδιασμούς, και σε καμία περίπτωση να μην καταστρατηγούν τα μορφωτικά δικαιώματα των μαθητών και τα εργασιακά δικαιώματα των εκπαιδευτικών.»
Το Υπουργείο Παιδείας έδωσε στη δημοσιότητα με μεγάλη καθυστέρηση, το σχέδιο αλλαγών για το Γενικό Λύκειο και το σύστημα πρόσβασης στην Γ/θμια εκπαίδευση. Το σχέδιο αυτό, αν και αποτελεί μια βελτιωμένη πρόταση σε σχέση με τις αρχικές και τις μετέπειτα εξαγγελίες, εξακολουθεί να έχει σημαντικές αποκλίσεις τόσο από τους βασικούς άξονες των θέσεων της ΟΛΜΕ και του συνδικαλιστικού κινήματος, όσο και από τις ανάγκες της ελληνικής κοινωνίας.
Σύμφωνα με τις θέσεις της ΟΛΜΕ, διεκδικούμε «Ενιαίο χαρακτήρα της γνώσης σ’ όλες τις τάξεις του Γενικού Λυκείου – ουσιαστική αποδέσμευση του Λυκείου από το σύστημα πρόσβασης στην τριτοβάθμια εκπαίδευση – αναμόρφωση των αναλυτικών προγραμμάτων με ενίσχυση της βασικής γνώσης – απολυτήριο με ενδοσχολικές εξετάσεις και μεταβατικό διάστημα μέχρι να επιτευχθεί η ελεύθερη πρόσβαση στην Γ/θμια εκπαίδευση με πανελλαδικές εξετάσεις σε περιορισμένο αριθμό μαθημάτων.»
Αντιθέτως, στο εξαγγελθέν σχέδιο του Υπουργείου Παιδείας προβλέπεται:
«Οι βασικές γνώσεις γενικής Παιδείας να ολοκληρώνονται στη Β’ Λυκείου. Η Γ΄ Λυκείου να έχει προπαρασκευαστικό χαρακτήρα για την πρόσβαση στην Γ/θμια εκπαίδευση στην ουσία με τα τέσσερα ενδοσχολικά και πανελλαδικά εξεταζόμενα μαθήματα. Το απολυτήριο να αποκτάται με ενδοσχολικές εξετάσεις ειδικού τύπου (θέματα και εξετάσεις από καθηγητές ομάδας σχολείων, με ισχυρή συμμετοχή του προφορικού βαθμού). Ο βαθμός του απολυτηρίου να συμμετέχει με ποσοστό 10% στο βαθμό πρόσβασης για τα ΑΕΙ. Προσπάθεια ελεύθερης εισαγωγής μαθητών σε περιορισμένο αριθμό τμημάτων χαμηλής ζήτησης.»
Επικεντρώνοντας την κριτική μας στις διαφορές των παραπάνω θέσεων και στις ιδιαίτερες οικονομικές και κοινωνικο-πολιτικές συνθήκες μετά από 8 χρόνια μνημονίων, θεωρούμε ότι το εκπαιδευτικό κίνημα πρέπει να συνεχίσει τον αγώνα του για ένα Γενικό Λύκειο που θα ανταποκρίνεται στις θέσεις της ΟΛΜΕ και στις μορφωτικές ανάγκες των μαθητών/τριών του.
Σε ό,τι αφορά το προτεινόμενο σχέδιο του Υπουργείου για τη Γ΄ τάξη ΓΕΛ, αφού επισημάνουμε την αποσπασματικότητά του, στο μέτρο που δεν έχουν ακόμη αποσαφηνιστεί οι προτεινόμενες αλλαγές στη Β΄ τάξη, έχουμε να παρατηρήσουμε τα εξής:
Ο ενιαίος χαρακτήρας της γνώσης ολοκληρώνεται στη Β΄ Λυκείου (το Λύκειο θα είναι πλέον 2 τάξεις + 1 προπαρασκευαστική). Μας βρίσκει σύμφωνους η πρόθεση του Υπουργείου να μετατρέψει τη Β΄ Λυκείου σε τάξη γενικής παιδείας με ενιαίο πρόγραμμα για όλους τους μαθητές, αλλά είμαστε αντίθετοι στον εξοβελισμό της γενικής παιδείας από την Γ΄ Λυκείου.
Ο τωρινός, στρεβλός -κατά κοινή ομολογία- χαρακτήρας της Γ΄ Λυκείου ως παρακολούθημα της τριτοβάθμιας, νομιμοποιείται, χωρίς ισόρροπη ανάπτυξη μαθημάτων προσανατολισμού και γενικής παιδείας, ενώ την ίδια στιγμή η επανάκτηση της Γ’ Λυκείου παραμένει ανοικτό ζήτημα.
Για άλλη μια φορά, λείπει ο συνολικός σχεδιασμός και ο ξεκάθαρος στόχος. Τι είδους ανθρώπους θέλουμε να διαμορφώνουμε στο σχολείο, ποια μορφωτικά εφόδια χρειάζεται να τους δίνουμε και με ποια ΑΠΣ, βιβλία, μεθόδους διδασκαλίας, αλλά και ποιες θα είναι οι μορφωτικές και οι εργασιακές επιπτώσεις των επιχειρούμενων κάθε φορά αλλαγών. Η μη παρουσίαση ενός επιστημονικά τεκμηριωμένου σχεδίου αναδόμησης της Α΄ και Β΄ τάξης ΓΕΛ, καθώς και ενός άρτια οργανωμένου Σχολικού Επαγγελματικού Προσανατολισμού, θα βρει απροετοίμαστους αρκετούς μαθητές της Β΄ Λυκείου για να κάνουν τις κρίσιμες επιλογές που απαιτούνται τον ερχόμενο Ιούνιο, στερώντας τους ταυτόχρονα τη δυνατότητα να ολοκληρώσουν τις αναγκαίες γνώσεις γενικής παιδείας, που είχε σχεδιαστεί να έχουν τελειώνοντας το Γενικό Λύκειο.
Το αναλυτικό πρόγραμμα όλων των τάξεων του Λυκείου και ιδιαίτερα των αυξημένων ωρών διδασκαλίας των μαθημάτων προσανατολισμού παραμένει σημαντικό και ανοιχτό ζήτημα. Αν οι αλλαγές αυτές συνοδευτούν από αύξηση της ύλης και περαιτέρω εμβάθυνση-εξειδίκευση, θα οδηγηθούμε σε ένα Λύκειο ιδιαίτερα απαιτητικό, που δεν θα περιορίσει την παραπαιδεία, ενώ αντιθέτως θα πλήξει τους μαθητές των ασθενέστερων κοινωνικών στρωμάτων. Για το λόγο αυτό, επιβάλλεται όχι μόνο να μη διογκωθεί η ύλη, αλλά να εξορθολογιστεί, και ταυτόχρονα να αυξηθούν οι ενισχυτικές δομές για τους μαθητές/τριες.
Θετικό σημείο, που θα κάνει πιο λειτουργική τη Γ΄ Λυκείου, εκτιμάμε ότι είναι η κατάργηση των συντελεστών βαρύτητας, όπως και η μη υλοποίηση του σχεδίου που προέβλεπε τις πολλαπλές επιλογές στο Λύκειο.
Το άνοιγμα του δρόμου της ελεύθερης πρόσβασης μπορεί να λειτουργήσει επίσης θετικά, με την προϋπόθεση της ουσιαστικής λειτουργίας του Επαγγελματικού Προσανατολισμού και της Συμβουλευτικής. Πρέπει όμως να ενταχθεί σε έναν μακροπρόθεσμο σχεδιασμό σταδιακής αύξησης των σχολών ελεύθερης πρόσβασης.
Η συμμετοχή του απολυτηρίου -με όποιο ποσοστό- στο βαθμό πρόσβασης μπορεί να αναπαράγει εκπαιδευτικές ανισότητες, ιδιαίτερα στην περίπτωση που οι ειδικού τύπου εξετάσεις θα αυξήσουν τη δυσκολία του. Παράλληλα, ενώ φαίνεται να ισχυροποιεί τη θέση και το ρόλο του εκπαιδευτικού, θα τον φέρει αντιμέτωπο με ισχυρές πιέσεις (ιδιωτικά σχολεία, τοπικές κοινωνίες, κ.λπ.).
Ο υποβιβασμός της ξένης γλώσσας, καθώς περιορίζεται μόνο ως μάθημα επιλογής για τη Γ’ Λυκείου, δεν βοηθάει τη γενικότερη ξενόγλωσση παιδεία και δεν καλύπτει τις υψηλού επιπέδου ανάγκες του ειδικού μαθήματος των πανελλαδικών εξετάσεων.
Η συμμετοχή του μαθήματος των Θρησκευτικών στο βαθμό του απολυτηρίου χωρίς γραπτή εξέταση, την ώρα που καταργείται η Ιστορία και τα Μαθηματικά γενικής παιδείας, αφήνει ερωτηματικά, όχι μόνο για τον τρόπο πρόσβασης στις σχολές, αλλά και για το στίγμα που θέλει να αφήσει το Υπουργείο βάζοντάς το ως μάθημα γενικής παιδείας και ταυτότητας.
Για εμάς, η ποιοτική αναβάθμιση που έχει ανάγκη σήμερα το δημόσιο σχολείο, δεν μπορεί να λειτουργήσει χωρίς τις απαραίτητες προϋποθέσεις, που είναι:
Η αύξηση των δαπανών για την Παιδεία στο 5% του ΑΕΠ
Η θέσπιση ενιαίας 12χρονης υποχρεωτικής εκπαίδευσης (και 2χρονης προσχολικής)
Οι μαζικοί μόνιμοι διορισμοί και η ουσιαστική επιμόρφωση των εκπαιδευτικών
Η μείωση του αριθμού μαθητών στο τμήμα
Η επαναφορά του ωραρίου στα προ του 2013 επίπεδα
Ο σεβασμός στα εργασιακά δικαιώματα των εκπαιδευτικών
Η συστηματική λειτουργία αντισταθμιστικών μέτρων στήριξης των μαθητών.
Καθώς το σχέδιο του Υπουργείου για την αναμόρφωσης της Γ΄ ΓΕΛ και την πρόσβαση στα ΑΕΙ θα μπει σε διαβούλευση με όλους τους κοινωνικούς φορείς, το συνδικαλιστικό κίνημα των εκπαιδευτικών θα πρέπει με τις παρεμβάσεις του να κινηθεί στη διεκδίκηση όλων των προϋποθέσεων που κατοχυρώνουν τα μορφωτικά δικαιώματα των μαθητών και τα εργασιακά των εκπαιδευτικών, δημιουργώντας σταδιακά τις συνθήκες για μια Δημόσια Δωρεάν Παιδεία υψηλού επιπέδου για όλα τα παιδιά.
