Κατά τη συζήτηση της επίκαιρης επερώτησης για την απεξάρτηση από τα πλαστικά, που είχε καταθέσει σύσσωμη η Κοινοβουλευτική Ομάδα του Ποταμιού, ο βουλευτής Αττικής και Γραμματέας Κοινοβουλευτικού Έργου, Γιώργος Μαυρωτάς, εστίασε στο θέμα της παιδείας. Ξεκαθαρίζοντας πως το Ποτάμι δεν στοχεύει στις κάλπες, αλλά στις δράσεις που θα ωφελήσουν τις επόμενες γενιές, επεσήμανε ότι ήδη από τις 5 Ιουνίου 2018 ο Σταύρος Θεοδωράκης με επιστολή του στον Πρόεδρο της Βουλής, πρότεινε τη σταδιακή κατάργηση όλων των πλαστικών ειδών μιας χρήσης από τα κυλικεία και το εστιατόριο της Βουλής, αλλά και την τοποθέτηση κάδων ανακύκλωσης.
Το βασικό θέμα της ομιλίας του ήταν η παιδεία και ο τρόπος που θα συμβάλλει στην απεξάρτηση από τα πλαστικά, ενώ παράλληλα πρότεινε λύσεις προς την κατεύθυνση αυτή. Όπως δήλωσε, δεν αρκούν μόνο τα χρόνια της Α’βάθμιας εκπαίδευσης, από την 4η ως την 6η δημοτικού, όπου τα παιδιά ευαισθητοποιούνται μέσω της ευέλικτης ζώνης και των βιωματικών δράσεων για το περιβάλλον. Η ανεπάρκεια αυτή φανερώνεται άλλωστε και στα μεγάλα νούμερα κατανάλωσης πλαστικών συσκευασιών στην Ελλάδα, σε συνδυασμό με το χαμηλό ποσοστό ανακύκλωσής τους. Ωστόσο, ο κ. Μαυρωτάς συνεχάρη τις πρωτοβουλίες των εκπαιδευτικών, οι οποίοι είτε υπό την αιγίδα του Υπουργείου Παιδείας, είτε και ναι, της Εκκλησίας, είτε με πρωτοβουλία των κατά τόπους Δήμων ή Περιφερειών, υλοποιούν προγράμματα περιβαλλοντικής ευαισθητοποίησης.
Μεταξύ των προτάσεων, που κατέθεσε ο βουλευτής Αττικής στο πλαίσιο της συζήτησης, είναι και ο χρόνος που χρειάζεται να αφιερωθεί για την περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση, αλλά και το επιπρόσθετο εκπαιδευτικό υλικό. «Να μην σταματάμε στο δημοτικό, να επενδύουμε και στους εφήβους μαθητές», δήλωσε χαρακτηριστικά και τόνισε την σημασία της βιωματικής μάθησης. Παράλληλα, πρότεινε την προβολή των καταστροφικών συνεπειών στους μαθητές, καθώς και την παρουσίαση επιτυχημένων παραδειγμάτων από σχολεία του εξωτερικού. Τέλος, αναφέρθηκε στην τοποθέτηση κάδων ανακύκλωσης για διάφορα υλικά, όπως χαρτί, αλουμίνιο και πλαστικό, στον μεγαλύτερο αριθμό των σχολείων και τον περιορισμό πώλησης πλαστικών συσκευασιών μιας χρήσης στα κυλικεία τους, προτάσεις που υποστήριξε να εφαρμοστούν και στα ΑΕΙ.
Κλείνοντας την ομιλία του, δήλωσε πως «η δράση στην παιδεία είναι η καλύτερη επένδυση για το αύριο» και πως η νοοτροπία της ατομικής ευθύνης πρέπει να καλλιεργείται ήδη από το σχολείο. «Το γνωστό σύνθημα της αειφορίας think global, act local (σκέψου παγκόσμια, δράσε τοπικά), εδώ πρέπει να γίνει think tomorrow, act today (σκέψου το αύριο, δράσε σήμερα)».
Δείτε το βίντεο της ομιλίας εδώ
Ακολουθεί το πλήρες κείμενο της ομιλίας:
Το Ποτάμι θέλει να ασχολείται και με θέματα που αφορούν τις επόμενες γενιές και όχι μόνο τις επόμενες κάλπες. Για το λόγο αυτό, έφερε με τη συγκεκριμένη επίκαιρη επερώτηση το θέμα της απεξάρτησης από τα πλαστικά, που κάποια στιγμή πρέπει να ξεκινήσει σοβαρά στη χώρα μας. Ένα θέμα, στο οποίο πρέπει να δράσουμε τώρα, για να καρπωθούν τα οφέλη κυρίως οι επόμενες γενιές. Τις επόμενες γενιές από τις οποίες έχουμε μάθει μόνο να παίρνουμε. Ας τους αφήσουμε λοιπόν και κάτι.
Το αντικείμενο της επερώτησης είναι η απεξάρτηση από τα πλαστικά κυρίως τα πλαστικά μίας χρήσης. Εκτός από τη συγκεκριμένη επερώτηση, στις 5 Ιουνίου 2018, με την ευκαιρία της Παγκόσμιας ημέρας Περιβάλλοντος, ο Σταύρος Θεοδωράκης έστειλε και μια επιστολή στον Πρόεδρο της Βουλής, προτείνοντας τη σταδιακή κατάργηση όλων των πλαστικών ειδών μιας χρήσης από τα κυλικεία και το εστιατόριο της Βουλής, καθώς και στην τοποθέτηση κάδων ανακύκλωσης σε όλους τους χώρους, τόσο του κεντρικού Μεγάρου, όσο και των άλλων κτιρίων της Βουλής. Για να κάνουμε ως Βουλή κάτι στην πράξη, να δώσουμε το παράδειγμα και έχουμε ήδη αργήσει.
Το Ποτάμι έχει το Περιβάλλον ψηλά στην ατζέντα του, γιατί ακριβώς πάντα μιλάει για τη βιώσιμη ανάπτυξη, όπου η οικονομική ανάπτυξη πρέπει να συνυπάρχει με την κοινωνική συνοχή και το σεβασμό στο περιβάλλον. Στις ομιλίες τους οι συνάδελφοι από το Ποτάμι θα αναφερθούν στα καλά παραδείγματα, στα χρηματοδοτικά εργαλεία, στην κατάσταση στην Ευρώπη και στην Ελλάδα. Με την πρώτη ομιλία θα ξεκινήσω από εκεί που πάντα πρέπει να ξεκινάμε: από την παιδεία.
Η ορθή περιβαλλοντική συμπεριφορά είναι πρωτίστως θέμα παιδείας. Απαιτούνται δράσεις και μάλιστα έγκαιρα από την πρώτα χρόνια των παιδιών, τα οποία θα είναι οι μελλοντικοί πολίτες αυτής της χώρας. Δράσεις ενταγμένες στη δομή του εκπαιδευτικού μας συστήματος. Άλλωστε, στο περιεχόμενο και στην ποιότητα της παιδείας που δίνουμε στα παιδιά και στους νέους, κρύβονται πολλά από τα προβλήματα της εποχής μας όπως είναι και η άγνοια, η αδιαφορία για το περιβάλλον. Πρέπει να μάθουμε στις νέες γενιές να μην κάνουν τα ίδια λάθη με μας.
Ας πάμε να δούμε όμως το συγκεκριμένο περιβαλλοντικό θέμα για την απεξάρτηση από τα πλαστικά και ας δούμε τι κάνουμε ως Πολιτεία για τη διαμόρφωση περιβαλλοντικής παιδείας και την ευαισθητοποίηση των παιδιών από την Α’ βάθμια μέχρι τη Β’ βαθμια εκπαίδευση, αλλά και μετέπειτα ως ενήλικες κατά τη φοίτησή τους στα ΑΕΙ. Οι μαθητές έρχονται πρώτη φορά σε επαφή με το θέμα των πλαστικών και γενικά των συσκευασιών, μέσω της ενότητας της ανακύκλωσης και των απορριμμάτων στην 4η δημοτικού στο μάθημα της μελέτης περιβάλλοντος. Ωστόσο, προσφέρονται δυνατότητες για περαιτέρω ανάπτυξη της περιβαλλοντικής ευαισθησίας των παιδιών μέσω της ευέλικτης ζώνης και των βιωματικών δράσεων, όπου υπάρχει η πρόβλεψη για περιβαλλοντική εκπαίδευση με εστίαση στη διαχείριση των απορριμμάτων και την ανακύκλωση.
Δυστυχώς όμως στις επόμενες βαθμίδες εκπαίδευσης, και δη στο Γυμνάσιο και στο Λύκειο δεν υπάρχουν εξειδικευμένα μαθήματα περιβαλλοντικής εκπαίδευσης. Σταματάμε με την οικιακή οικονομία στην Α’ Γυμνασίου. Αναπόφευκτα τίθεται το 1ο και βασικό ερώτημα, αρκεί όλο αυτό; Νομίζω πως δεν αρκεί, αν σκεφτούμε τα μεγάλα νούμερα κατανάλωσης πλαστικών συσκευασιών στην Ελλάδα σε συνδυασμό με το χαμηλό ποσοστό ανακύκλωσής τους.
Θα ήθελα όμως προτού περάσω στο τι πρέπει να γίνει, να ανοίξω μια παρένθεση και να αναφερθώ και στις πρωτοβουλίες που αναλαμβάνουν οι ίδιοι οι εκπαιδευτικοί και πρέπει να τους επαινέσουμε. Κατά κύριο λόγο στα δημοτικά σχολεία, όπως και σε ένα μικρότερο βαθμό στα γυμνάσια και στα λύκεια της χώρας υλοποιούνται προγράμματα περιβαλλοντικής ευαισθητοποίησης είτε υπό την αιγίδα του Υπουργείου Παιδείας, είτε και ναι, της Εκκλησίας, είτε με πρωτοβουλία των κατά τόπους Δήμων ή Περιφερειών. Τέτοιες δράσεις και προγράμματα στα οποία υπάρχει μεγάλη αποδοχή και συμμετοχή από τις σχολικές κοινότητες είναι:
– οι «Μεγάλες γιορτές Ανακύκλωσης για τους μαθητές»
– οι επισκέψεις σε «Πάρκα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης και Ανταποδοτικής Ανακύκλωσης»
– ο «Πανελλήνιος Εκπαιδευτικός Διαγωνισμό Ανταποδοτικής Ανακύκλωσης», που διοργανώνονται από το Εθνικό Συλλογικό Σύστημα Ανταποδοτικής Εναλλακτικής Διαχείρισης Συσκευασιών «Ανταποδοτική Ανακύκλωση».
– ο μαθητικός διαγωνισμός «Ανακυκλώνουμε γιατί μετράει» σε συνεργασία με τη με τον ΕΔΣΝΑ, την Περιφέρεια Αττικής, την ΑΦΗΣ Α.Ε. και την Ανακύκλωση Συσκευών Α.Ε.
– το εκπαιδευτικό πρόγραμμα που πραγματοποιεί η «Ανακύκλωση Συσκευών Α.Ε.» για μαθητές δημοτικού, γυμνασίου και της πρώτης λυκείου Αττικής και Θεσσαλονίκης
Επίσης αξίζει να αναφέρουμε το Δίκτυο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης – Οικολογικά Σχολεία. Ένα διεθνές δίκτυο, που ξεκίνησε στην Ελλάδα το 1995 και απευθύνεται σε σχολεία όλων των εκπαιδευτικών βαθμίδων, στο οποίο συμμετέχουν πάνω από 330 σχολεία πολλά εκ των οποίων βραβεύονται κάθε χρόνο. Και τέλος, να επισημάνουμε εδώ το θετικό παράδειγμα και τη δραστηριοποίηση αρκετών ιδιωτικών σχολείων στον τομέα αυτό. Κλείνω την παρένθεση αυτών των αξιέπαινων δράσεων, αλλά δεν πρέπει να κλείνουμε και τα μάτια στο γεγονός ότι δυστυχώς εντός των περισσότερων σχολείων δεν γίνεται με συγκροτημένο τρόπο ανακύκλωση, ούτε καν του χαρτιού, πόσο μάλλον των πλαστικών. Τι, όμως, πρέπει να γίνει και ποια η ευθύνη της Πολιτείας και του Υπουργείου Παιδείας ως πρώτου πυλώνα;
1ον Πρέπει να συμφωνήσουμε ότι δεν αρκούν οι λίγες ώρες για τις ενότητες της διαχείρισης των απορριμμάτων, των υλικών συσκευασίας κ.ο.κ. Χρειάζεται να αφιερωθεί περισσότερο εκπαιδευτικό υλικό και χρόνος. Να μην σταματάμε στο δημοτικό, να επενδύουμε και στους εφήβους μαθητές, να αξιοποιήσουμε τον δυναμισμό τους και να τους καταστήσουμε κοινωνούς και πρωτοπόρους στον αγώνα υπέρ της προστασίας του περιβάλλοντος.
2ον Τεράστια σημασία έχει η βιωματική μάθηση, ο πειραματισμός, η υλοποίηση projects και η συνεργασία των παιδιών μεταξύ τους και με τους δασκάλους τους.
3ον Πρόγραμμα ευαισθητοποίησης των μαθητών, με προβολή των καταστροφικών συνεπειών, όπως αυτή των νησίδων από πλαστικό ή των θαλάσσιων πλασμάτων που πεθαίνουν από τα πλαστικά απορρίμματα. Ένα είναι σίγουρο, ότι τα παιδιά θα δείξουν έντονο ενδιαφέρον και θα κινητοποιηθούν.
4ον Συνέργειες με τους δήμους, ώστε και μέσω προγραμμάτων χρηματοδοτούμενα από εθνικούς ή ευρωπαϊκούς πόρους ή από χορηγίες ιδιωτών, να εγκατασταθούν κάδοι ανακύκλωσης για διάφορα υλικά, όπως χαρτί, αλουμίνιο και πλαστικό, στον μεγαλύτερο αριθμό των σχολείων.
5ον Πέρα από τον ρόλο που παίζουν τα πρώην Κέντρα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης, που άλλαξαν με τον πρόσφατο νόμο για τις δομές εκπαίδευσης και έχουν μετονομαστεί σε Κέντρα Εκπαίδευσης για την Αειφορία (Κ.Ε.Α.). Πρέπει να πραγματοποιούνται διαλέξεις από προσκεκλημένους ειδικούς ομιλητές, προβολές για τα θέματα των πλαστικών, για τη μείωση χρήσης τέτοιων υλικών και τις δυνατότητες ανακύκλωσής τους.
6ον Παρουσίαση επιτυχημένων παραδειγμάτων, πρωτοβουλιών και δράσεων από άλλους μαθητές ελληνικών σχολείων αλλά και από σχολεία του εξωτερικού.
7ον Το Υπουργείο Παιδείας μπορεί να θεσπίσει προϋποθέσεις για τον περιορισμό πώλησης πλαστικών συσκευασιών μιας χρήσης στα κυλικεία των σχολικών μονάδων.
8ον Όσον αφορά στα ΑΕΙ, εδώ επιτρέψτε μου να το θέσω σε 2 διαστάσεις. Στο κομμάτι της εκπαίδευσης, τα θέματα αειφορίας έχουν βρει τη σημαντική θέση τους στο πρόγραμμα σπουδών, ειδικά σε σχολές μηχανικών -και από τη δική μου εμπειρία στο Πολυτεχνείο- έχουν και επάρκεια και μεγάλη ανταπόκριση από τους φοιτητές. Στο κομμάτι της καθημερινότητας πιστεύω ότι οι διοικήσεις των ιδρυμάτων -στο πλαίσιο του αυτοδιοίκητου- πρέπει να το βάλουν ψηλά στην ατζέντα. Πρέπει να διαθέτουν ένα ποσό από τον Π/Υ με σκοπό την εγκατάσταση κάδων ανακύκλωσης. Ακόμα θα μπορούσαν στις συμβάσεις με τους ιδιοκτήτες των κυλικείων να βάλουν κάποιες ρήτρες για μείωση των πλαστικών ποτηριών, στα καλαμάκια κοκ.
Τέλος, η φοιτητική κοινότητα μπορεί να πρωτοπορήσει στη δράση εθελοντικών ομάδων, οι οποίες θα συμμετέχουν σε ενέργειες και πρωτοβουλίες υπέρ του περιβάλλοντος εντός και εκτός των πανεπιστημιακών χώρων.
Καταλήγοντας, η εκπαίδευση των παιδιών και των νέων θα πρέπει να αποτελέσει επιτέλους σημαντικό κομμάτι της εθνικής στρατηγικής απεξάρτησης από τα πλαστικά. Θα έπρεπε ήδη να αποτελεί κορυφαία προτεραιότητα, αλλά μέχρι τώρα γίνονται δειλά και μικρά βήματα. Το στοίχημα απέναντι στην εκτεταμένη χρήση των πλαστικών και γενικά στην προστασία του περιβάλλοντος, είναι ένα μεγάλο στοίχημα το οποίο πρέπει να κερδηθεί όσο είναι ακόμα νωρίς. Νωρίς, από την παιδική ηλικία, μέσα από τα σχολεία.
Η νοοτροπία της ατομικής ευθύνης και ότι δεν τα περιμένω όλα από ένα κράτος πατερούλη, πρέπει να καλλιεργείται ήδη από το σχολείο. Το γνωστό σύνθημα της αειφορίας think global, act local (σκέψου παγκόσμια, δράσε τοπικά), εδώ πρέπει να γίνει think tomorrow, act today (σκέψου το αύριο, δράσε σήμερα). Και η δράση στην παιδεία είναι η καλύτερη επένδυση για το αύριο. Αποδίδει όμως μετά τον εκλογικό κύκλο και αυτό φαίνεται είναι ένα ανυπέρβλητο εμπόδιο, ένα αιώνιο πρόβλημα για το ελληνικό πολιτικό σύστημα…
