Home / HEADER-NEWS / Τέλος για το Ευρωπαϊκό Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα Pestalozzi

Τέλος για το Ευρωπαϊκό Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα Pestalozzi

Δημοσιεύτηκε: 9:40 μμ Οκτώβριος 10th, 2017  


Η Παιδεία είναι μια διαδικασία που οφείλει να είναι ανοιχτή στην Αλήθεια και στην Δυνατότητα», έχει ειπωθεί. Σε μια Ευρώπη που έπρεπε κάποτε να αναμετρηθεί με την πικρή αλήθεια  δυο Παγκοσμίων Πολέμων, σημαδεμένη από την αποτυχία όλων των πολιτικών συστημάτων  να δημιουργήσουν κοινωνίες δημοκρατίας και δικαίου, η παιδεία θεωρήθηκε κάποτε ως πεδίο δυνατότητας που θα μπορούσε εν δυνάμει (και παρά τις κοινωνικές και πολιτειακές αντιφάσεις) να δημιουργήσει πολίτες που θα αλληλοπροσεγγίζονταν και θα αλληλεπιδρούσαν δημιουργικά ,παρά -και μέσα από- τις διαφορές τους.  Ανάμεσα στα διάφορα προγράμματα που δημιουργήθηκαν υπήρξε και το Πρόγραμμα Pestalozzi, που στην ύστερη φάση του προσπαθούσε να αποδώσει στον εκπαιδευτικό της πράξης την ευθύνη να δράσει από την βάση, σε μια κατεύθυνση Δημοκρατικής Αγωγής και να εκπαιδεύσει κι άλλους εκπαιδευτικούς.

Σε μια Ευρώπη όμως η συνοχή της οποίας καταρρέει κάτω από το βάρος των οικονομικών προβλημάτων,  της απόσυρσης του κοινωνικού κράτους υπέρ του μινιμαλιστικού κράτους του νεοφιλελευθερισμού, και που όλο και μεγαλύτερο μέρος πολιτών της νιώθει αποδυναμωμένο κι αποξενωμένο και θεωρεί πως η απάντηση σε αυτά μπορεί να είναι  ρητορικές και πρακτικές μίσους, όπως αυτές εκπροσωπούνται από το πλήθος των ακραίων πολιτικών κινημάτων που ξεφυτρώνουν παντού, η «απάντηση» της γραφειοκρατίας των Βρυξελλών είναι η περικοπή τέτοιων προγραμμάτων και η απόδοση τους σε ιεραρχικούς θεσμούς υπερκείμενους της άμεσης πράξης.

Το τέλος του Pestalozzi υπήρξε η αιτία για να μιλήσουμε με τον Josef Huber, τον άνθρωπο που συνέβαλλε στην ‘δημοκρατικοποίηση’ του, στην διάχυση του σε απλούς εκπαιδευτικούς  που τους τοποθετούσε σε θέση ευθύνης μέσα από την παιδαγωγική προσέγγιση μάθηση μέσα από την πράξη κι όχι την ρητορική.

Θα μπορούσατε παρακαλώ να μας πείτε λίγα πράγματα σχετικά με την ιστορία του Προγράμματος Pestalozzi και ποιο ήταν το κίνητρο που σας έκανε να ενδιαφερθείτε γι’ αυτό; 

Tο πρόγραμμα Pestalozzi υπάρχει σε διάφορες μορφές από τα τέλη της δεκαετίας του 60 εδώ, στο Συμβούλιο της Ευρώπης. Είχε σχεδιαστεί στην αρχή ως ένα πρόγραμμα ανταλλαγής δασκάλων που θα προωθούσαν την ευρωπαϊκή διάσταση στην εκπαίδευση και θα έφερνε κοντά τους εκπαιδευτικούς από όλη την ήπειρο. Εκείνη την εποχή ήταν η μοναδική δυνατότητα για τους επαγγελματίες της εκπαίδευσης να συναντηθούν, να ανταλλάξουν να μοιραστούν και να μάθουν μαζί.  Το πρόγραμμα δεν υπάρχει σε κείνη την μορφή πια. Ως τα τέλη της δεκαετίας του 90 η κύρια μορφή ήταν η διευκόλυνση της συμμετοχής των ευρωπαίων δασκάλων σε εκπαιδευτικές δράσεις και σεμινάρια σε άλλες Ευρωπαϊκές χώρες.  Έπειτα από μια  σε βάθος αξιολόγηση του προγράμματος και των αναγκών της εποχής  στις αρχές της νέας χιλιετίας αποφασίστηκε να ενδυναμωθεί η πιο εξειδικευμένη σύνδεση του προγράμματος με τα θέματα που αποτελούν τις προτεραιότητες του Συμβουλίου της Ευρώπης, όπως η δημοκρατία, τα ανθρώπινα δικαιώματα και τον ρόλο που η εκπαίδευση μπορεί να παίξει στην προώθηση μιας δημοκρατικής κουλτούρας. Αποφασίστηκε ακόμη να επικεντρωθεί πολύ περισσότερο σε δασκάλους που θα γινόταν εκπαιδευτές δασκάλων ώστε να δώσει ώθηση σε μια πολλαπλασιαστική διαδικασία που θα είχε μεγαλύτερη επίδραση  στο εκπαιδευτικό σύστημα που παράγει δασκάλους στις χώρες μέλη. Ήταν σε αυτήν την περίοδο που το όνομα  “Pestalozzi Program” επιλέχθηκε.

Έχοντας εργαστεί πιο πριν  (1998 – 2004) στο Κέντρο Μοντέρνων Γλωσσών-  που είχε να κάνει με την γλωσσική εκπαίδευση στις χώρες μέλη και με την διατήρηση των γλωσσών, με την μερική υποστήριξη των κρατών μελών και του Συμβουλίου της Ευρώπης-  μου ζητήθηκε να εργαστώ για το για Πρόγραμμα  Pestalozzi το 2006. Πιο συγκεκριμένα να αναπτύξω τις ειδικές δράσεις του Προγράμματος και να διασφαλίσω μια συνεκτική προσέγγιση για να πολλαπλασιαστεί ο αντίκτυπος.  Ή, με άλλα λόγια: να πολλαπλασιαστούν τα οφέλη που οι επαγγελματίες της εκπαίδευσης  μπορούν να εξάγουν από τις δραστηριότητες και από τις ‘πηγές’ αυτού του προγράμματος του Συμβουλίου της Ευρώπης.

Τι θεωρείται όλα αυτά τα χρόνια ως το σημαντικότερο αποτέλεσμα σε σχέση τόσο με τους στόχους όσο και με τους εκπαιδευτικούς που συμμετείχαν;

Υπάρχουν τόσα πολλά σημαντικά πράγματα που συμβαίνουν όταν οι  εκπαιδευτικοί της πράξης μπορούν να μαζευτούν και να δουλέψουν μαζί για ένα χρονικό διάστημα. Αμοιβαία κατανόηση είναι ένα από τα πιο σημαντικά, η αναγνώριση ότι οι εκπαιδευτικοί σε όλη την ήπειρο αντιμετωπίζουν παρόμοιες προκλήσεις είναι ένα άλλο. Νομίζω πως ένα από τα σημαντικότερα αποτελέσματα  είναι πως καταφέραμε να συνδέσουμε όλους τους συμμετέχοντες στην διαδυκτιακή μας ‘κοινότητα της πράξης’. Στο διάστημα όλων αυτών των ετών έχουμε χρησιμοποιήσει  αυτό το διαδικτυακό περιβάλλον εργασίας  και πολλοί από τους συμμετέχοντες συνεχίζουν να ανταλλάζουν ιδέες και γνώσεις, να μοιράζονται, να συζητούν. Έχει γίνει ένα μέρος αλληλεγγύης και αμοιβαίας υποστήριξης. ‘Ώστε οι εκπαιδευτικές δράσεις μπορούν να ειδωθούν ως το εφαλτήριο δικτύωσης και διασύνδεσης της κοινότητας των εκπαιδευτικών που συνδέονται με τον ίδιον σκοπό και στόχο: να κάνουν τα σχολεία και την κοινωνία ευρύτερα ένα καλύτερο μέρος όπου θα κυριαρχεί μια δημοκρατική αντίληψη στην καθημερινή μας πρακτική.

Ένας ακόμη σημαντικός παράγοντας είναι και  η ολοένα αναπτυσσόμενη συνείδηση πως η εκπαίδευση μπορεί να κάνει την διαφορά, μια σημαντική διαφορά.   Με άλλα λόγια η αποκατάσταση της αξίας της παιδείας και η συνειδητοποίηση ότι οι παιδαγωγικές επιλογές που κάνουμε έχουν συνάφεια με οτιδήποτε κάνουμε ως εκπαιδευτικοί και ως δάσκαλοι: να γινόμαστε παραδείγματα συμπεριφοράς  αντί απλά να διδάσκουμε καθ’ έδρας, να μαθαίνουμε κάνοντας  αντί να κηρύττουμε, είναι δυο μόνο από τις επιλογές κλειδιά  που απαιτείται να κάνουμε. Η εκδοτική σειρά του  Προγράμματος Pestalozzi ανέδειξε όλα αυτά τα ζητήματα και δημοσίευσε το «Manifesto του Δασκάλου για τον 21ο αιώνα» (αποτέλεσμα ενός συνεδρίου του 2014 σχετικά με την επαγγελματική «εικόνα»  και το ήθος των εκπαιδευτικών). Όλα θεμελιώνονται στην κατανόηση ότι το όραμα μας για την κοινωνία που θέλουμε να ζήσουμε πρέπει να διαμορφώνει την εκπαίδευση που θέλουμε να προσφέρουμε. Όλη η δουλειά τονίζει την σημασία του κάθε εκπαιδευτή ως ατόμου και των πράξεων του/της. Αυτοί κι αυτές, οι εκπαιδευτές,  είναι που κάνουν την αλλαγή να συμβαίνει σε τάξεις σε όλη την ήπειρο.

Θα μπορούσατε να μοιραστείτε κάποιες αναμνήσεις από τις Διδακτικές Ενότητες όλων αυτών των ετών;

Έχουμε οργανώσει 18 σειρές εκπαιδευτικών μαθημάτων για εκπαιδευτές δασκάλων μεταξύ των ετών 2006 – 2017. Κάθε σειρά μαθημάτων κράτησε από 12 έως 18 μήνες και περιελάμβανε δυο  διδακτικές ενότητες (modules A and B) όπου οι συμμετέχοντες συναντιόνταν και αλληλεπιδρούσαν διαπροσωπικά  και μια συγκριτικά μεγάλη ενδιάμεση φάση όπου ο καθένας και η ομάδα έπρεπε να ερευνήσει μια θεματική, να την αναπτύξει και να την διδάξει (σσ με μια κατάλληλη μέθοδο που θα έβρισκε σύμφωνα με τις αρχές της παιδαγωγικής προσέγγισης του Προγράμματος) σε εκπαιδευτικούς. Κάθε σειρά Εκπαιδευτικού Μαθήματος συγκέντρωνε από 25 έως 40 συμμετέχοντες και η 2 Διδακτική Ενότητα  (module B) συνδιοργανωνόταν  και φιλοξενούνταν από  τις εκπαιδευτικές αρχές μιας χώρας μέλους. Είχα να συναντήσω τόσους πολλούς ενδιαφέροντες και υπέροχους  ανθρώπους και είναι τόσα πολλά τα σημαντικά μέρη που πήγα που είναι πολύ δύσκολο να  ξεχωρίσω κάποια εμπειρία ή ανάμνηση. Υπάρχει όμως ένα φαινόμενο που πάντα με εντυπωσιάζει, κι αυτό είναι πως μια ομάδα ανθρώπων που δεν γνωρίζονται μεταξύ τους γίνονται μια ομάδα συνεργατών και φίλων στο τέλος του Module B. Και είμαι ακόμη έκπληκτος από την διαφορετική  ατμόσφαιρα σε δωμάτιο γεμάτο από συμμετέχοντες που αντλούν γνώση από μια διάλεξη σε σύγκριση  με ένα δωμάτιο γεμάτο από συμμετέχοντες And I am still surprised by the difference of atmosphere in a room full of participants listening to a lecture compared to a room full of participants learning by doing.

Σε μια Ήπειρο όπου η ριζοσπαστικοποίηση κι ο λαϊκισμός δυναμώνουν και μερικές σοβαρές μάχες πρέπει να δοθούν στα σχολεία, θεωρείται πως προγράμματα όπως το Pestalozzi έχουν μια σημασία που ούτε οι Ευρωκεντριστές γραφειοκράτες ούτε όμως κι οι Ευρωφοβικοί μπορούν να κατανοήσουν πραγματικά;

Τo ζήτημα που είναι ίσως το πιο δύσκολο να κατανοήσει (αλλά και να αγνοήσει) κανείς είναι ότι οι καλές προθέσεις δεν επαρκούν. Χρειαζόμαστε επίσης τις  σωστές ενέργειες. Όλοι ξέρουμε την παροιμία ‘’ο δρόμος για την κόλαση είναι στρωμένος με καλές προθέσεις’’. Λοιπόν μπορούμε να δούμε τις τάσεις που ενισχύουν τον (σσ ακροδεξιό) λαϊκισμό, την βίαιη ριζοσπαστικοποίηση, την αποδοχή ως φυσιολογικών μη αποδεκτών συμπεριφορών (της βίας, των ψεύτικων ειδήσεων,  της ρητορικής μίσους,  των διακρίσεων που γίνονται ακόμη και δημόσια, των ανοιχτά αντιδημοκρατικών ‘’θεατρινισμών’’, κλπ) και όταν προσπαθούμε να το αναλύσουμε καταλήγουμε πως μεγάλο μέρος της ευθύνης είναι πως έχει χαθεί η εμπιστοσύνη στο πολιτικό μας σύστημα, στους ίδιους τους πολιτικούς, τους ‘κεντρικούς’ θεσμούς και το λεγόμενο κατεστημένο. Και τι κάνουμε ως απάντηση;  Ενισχύουμε τους κεντρικές και ιεραρχικές προσεγγίσεις αντί να συνεχίσουμε να επενδύουμε και να δουλεύουμε περισσότερο με την βάση. Ένα πρόγραμμα όπως το Pestalozzi  παρέχει αξιοπιστία στα δεδομένα και στις αξίες που όλοι/ες θέλουμε να στηρίξουμε (δημοκρατία, ανθρώπινα δικαιώματα, κράτος του νόμου) δουλεύοντας από την βάση προς την κορυφή, δείχνοντας  πόσο αυτές οι αρχές μπορούν να διαμορφώσουν την πρακτική μας και κατά συνέπεια να δώσουν φωνή κι ελπίδα πίσω στην βάση (σσ κι από εκεί στο σύνολο της κοινωνίας).

Στην τελευταία από την Διδακτική Ενότητα του Pestalozzi έκανες μια αναφορά σε μια από τις αγαπημένες σου φράσεις για την εκπαίδευση των ενηλίκων. Πως είναι δύσκολο  για μας τους ενήλικες να μαθαίνουμε επειδή κάθε πραγματική γνώση τραυματίζει την αυτοεκτίμησή μας. Θα μπορούσες να μας μοιραστείς τις σκέψεις σου  πάνω σε αυτό;

“Κάθε πράξη συνειδητής γνώσης απαιτεί την προθυμία να υποστείς ένα πλήγμα στην αυτοεκτίμησή σου. Γι αυτό τα μικρά παιδιά, πριν αποκτήσουν συνείδηση της αυτοεικόνας τους, μαθαίνουν τόσο εύκολα.” Thomas Szasz (Αμερικανός ψυχίατρος). Η αληθινή δυσκολία με την δια βίου μάθηση είναι πως οι ενήλικες  νομίζουν πως πρέπει να γνωρίζουν τα πάντα για να είναι ενήλικες, πως δεν μπορούν να παραδεχτούν πως πιθανόν έχουν κάνει λάθος και πως υπάρχει ακόμη χώρος για γνώση. Τώρα που το σκέφτομαι αυτό δεν αφορά μόνο την περίπτωση της ανάγκης να μαθαίνουμε δια βίου, αλλά και της πολιτικής.  Κι αποδεχόμενοι να μαθαίνουμε ‘ξανά και ξανά’, το να κατανοήσουμε ότι η ίδια η γνώση εξελίσσεται, είναι πιθανώς η μεγαλύτερη πρόκληση που ως εκπαιδευτικοί αντιμετωπίζουμε. Και θα τελειώσω με ένα ακόμη ρητό από τον Thomas Szasz: “Οι άνθρωποι συχνά λένε ότι αυτός ο άνθρωπος δεν έχει βρει ακόμη τον εαυτό του. Αλλά ο εαυτός δεν είναι κάτι που κάποιος/α  βρίσκει αλλά κάτι που κάποιος/α δημιουργεί».

Ώστε ας δημιουργήσουμε καλύτερους εαυτούς μας.

Σε ευχαριστώ!

Η πρωτότυπη συνέντευξη του Josef Huber, ενός σημαντικού ακαδημαϊκού που γαλουχήθηκε στο πνεύμα προόδου της δεκαετίας του 70, μπορεί να βρεθεί 

.

http://tvxs.gr


 

Σχολιάστε το άρθρο

Το email σας δεν θα δημοσιευθεί Required fields are marked *

*

Δημοφιλή άρθρα



Sorry. No data so far.

x

ΑΥΤΟ ΤΟ ΔΙΑΒΑΣΑΤΕ ?

ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ ΕΚΔΗΛΩΣΗΣ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΟΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΓΙΑ ΑΠΟΣΠΑΣΗ ΣΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ 2023-2024

Το Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων προκειμένου να προβεί στην έγκαιρη στελέχωση των ...