Η θέσπιση της διετούς υποχρεωτικής προσχολικής εκπαίδευσης είναι θέμα πολιτικής βούλησης

Σύλλογος Αναπληρωτών Νηπιαγωγών

Αρ. Μητρώου: 30155/2014

sylanny2014@gmail.com

Τηλ.: 6945966155/6948577400                                                                                                                                          Αθήνα,  22/5/2017

Αρ.Πρωτ.: 18

ΠΡΟΣ:  Υπουργό Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων,

                κο. Γαβρόγλου Κωνσταντίνο.

ΚΟΙΝ.:1.Διευθύντρια γραφείου Υπουργού Παιδείας ,

               κα.Μουντζούρογλου Νίκη

               2.Διευθυντή Σπουδών Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης ,                

               κο.Πολίτη Γεώργιο

                3.Διαρκής Επιτροπή Μορφωτικών Υποθέσεων της Βουλής

                4.Δ.Ο.Ε.

Θέμα: «Η θέσπιση της διετούς υποχρεωτικής προσχολικής εκπαίδευσης είναι θέμα πολιτικής βούλησης»

Κύριε Υπουργέ, 

Σε συνέχεια των δηλώσεων σας περί δικαιώματος του γονέα να αποφασίζει σε ποια δομή θα στείλει το παιδί του (Παιδικό Σταθμό ή Νηπιαγωγείο), έρχεται να προστεθεί το τριετές σχέδιο για την Παιδεία, όπου, εκτός των άλλων, προβλέπει την εκτίμηση της ενδεχόμενης επέκτασης της Προσχολικής Αγωγής με την προσθήκη ενός ακόμα έτους φοίτησης και την μείωση των μαθητών ανά τμήμα στα 20 προνήπια/βρέφη.

Οι δηλώσεις αυτές έρχονται σε πλήρη αντίθεση με τις πρόσφατες εξαγγελίες σας στα ΜΜΕ για άμεση εφαρμογή της διετούς υποχρεωτικής προσχολικής εκπαίδευσης, την οποία θα παρουσιάζατε τον Ιούνιο.

Οφείλουμε επίσης να σας επισημάνουμε πως σύμφωνα με τον ισχύοντα νόμο, η φοίτηση στα νηπιαγωγεία αφορά παιδιά 4 και 5 ετών, δηλαδή προνήπια/νήπια ή αλλιώς νήπια Α’ και Β’ ηλικίας.

Σε καμία περίπτωση δεν αφορά βρέφη, όπως λανθασμένα αναφέρεται στο τριετές σχέδιο. Επίσης, ο αριθμός 13.373 αφορά στους νηπιαγωγούς που εργάζονται στα Νηπιαγωγεία και όχι στις μονάδες προσχολικής αγωγής, καθώς αυτές ανέρχονται σε 5.394 για τη σχολική χρονιά 2016-2017.

• Μιλήσατε για το δικαίωμα του γονέα να επιλέξει την δομή, που θα στείλει το παιδί του. Μάλιστα ο κύριος Πρωθυπουργός ανέφερε πως κανένα παιδί 4 ετών δε θα μείνει εκτός εκπαίδευσης. Ωστόσο, οι δύο αυτές δηλώσεις, προκαλούν εύλογα σύγχυση, δεδομένου ότι ο Παιδικός Σταθμός δεν αποτελεί δομή εκπαίδευσης, αλλά δομή φύλαξης, φροντίδας και μέριμνας, η οποία υπάγεται στο Υπουργείο Εσωτερικών και όχι στο Υπουργείο Παιδείας. Πως ακριβώς ο γονέας θα επιλέξει που θα στείλει το παιδί του, όταν οι πλειοψηφία των γονέων αγνοούσε το δικαίωμα εγγραφής του προνηπίου στο Νηπιαγωγείο; Και είμαστε σε θέση να το γνωρίζουμε αυτό πολύ καλά, καθώς, ως εκπαιδευτικοί της τάξης, ερχόμαστε καθημερινά σε επαφή με τους γονείς και κηδεμόνες των μαθητών μας. Σε ποια άλλη βαθμίδα, το δικαίωμα πρόσβασης στην εκπαίδευση εξαρτάται από τη συναίνεση του γονέα; Πως η Πολιτεία εξασφαλίζει το υπέρτατο αγαθό της εκπαίδευσης για όλα ανεξαιρέτως τα παιδιά, όταν η δίχρονη υποχρεωτική προσχολική εκπαίδευση, που θα άρει την άνιση μεταχείριση νηπίων και προνηπίων (κληρώσεις προνηπίων), παραπέμπεται στις καλένδες; Όταν βλέπουμε πως δεν υπάρχει καν η πολιτική βούληση να γίνει μια αρχή, με την ενεργοποίηση του Ν.1566/1985 και τη εφαρμογή της διετούς υποχρεωτικής φοίτησης στα νησιά και στις απομακρυσμένες περιοχές της χώρας, όπου παρατηρείται μεγάλη διαρροή παιδιών 4 ετών, τα οποία δεν φοιτούν πουθενά; Ας μην ξεχνάμε πως ένας Νόμος λαμβάνει υπόψιν του και τις περιοχές που χρήζουν άμεσης υποστήριξης και βρίσκονται σε προτεραιότητα και πολύ ορθά. Κατά την άποψή μας, ο ισχύοντας Νόμος προβλέπει την υποχρεωτικότητα της φοίτησης κατά περιοχές.
• Εκφράσατε, σε πρόσφατη συνέντευξη, την επιφύλαξή σας εάν ένα παιδί 4 ετών θα πρέπει ή όχι να φοιτήσει στο Νηπιαγωγείο. Οφείλουμε να υπενθυμίσουμε πως η επιστήμη της παιδαγωγικής έχει ως στόχο όχι μόνο την κοινωνικοποίηση των παιδιών, αλλά και την ανάπτυξή τους σε γνωστικό και νοητικό επίπεδο. Θέλοντας να στηρίξουμε επιστημονικά την αναγκαιότητα συνύπαρξης και από κοινού φοίτησης των παιδιών 4-6 ετών, θεωρούμε σκόπιμο να σας αναφέρουμε τη θεωρία του Piaget για την κατανόηση των κανόνων, σύμφωνα με την οποία τα προνήπια “παρατηρούν τα μεγαλύτερα παιδιά να παίζουν ομαδικά παιχνίδια και στη συνέχεια προσπαθούν να τα μιμηθούν’’ (Piaget, 1932). Τα προνήπια εγκαταλείπουν σταδιακά το εγωκεντρικό παιχνίδι και προσπαθούν να ενταχθούν στις ομάδες των μεγαλύτερων παιδιών και να ακολουθήσουν συγκεκριμένους κανόνες. Μέσα από αυτή τη διαδικασία τα προνήπια ωριμάζουν κοινωνικά, ενώ παράλληλα αναβαθμίζεται ποιοτικά ο τρόπος σκέψης τους. Επίσης, στην κοινωνικοπολιτισμική θεωρία του Vygotsky αναφέρεται, εκτός των άλλων, ότι καθώς τα παιδιά (και συγκεκριμένα τα προνήπια) συμμετέχουν ενεργά, στο κοινωνικό περιβάλλον που ανήκει το καθένα, εσωτερικεύουν όλο και πιο ώριμους και αποτελεσματικούς τρόπους σκέψης και επίλυσης προβλημάτων που χρησιμοποιούν οι γονείς, οι δάσκαλοι και άλλα άτομα που συναναστρέφονται στην καθημερινότητά τους. Επιπλέον, μιμούνται και επαναλαμβάνουν τις νέες δεξιότητές τους συνεχώς (Craig & Βaucum, 2007).
• Κάνατε λόγο για τον κίνδυνο σχολειοποίησης του Νηπιαγωγείου, μέσω της διετούς υποχρεωτικής φοίτησης σε αυτό. Σύμφωνα με το ΔΕΠΠΣ-ΑΠΣ (2003) του Νηπιαγωγείου η μάθηση επιτυγχάνεται όταν:

1. Τα παιδιά προσεγγίζουν γνώσεις και αποκτούν δεξιότητες μέσα από παιγνιώδεις δραστηριότητες, στο ελεύθερο παιχνίδι στις γωνιές δραστηριοτήτων (κέντρα μάθησης), κατά το αυθόρμητο ή με κανόνες ομαδικό παιχνίδι στην αυλή.
2. Οι νέες γνώσεις οικοδομούνται σταδιακά, αξιοποιώντας τις εμπειρίες, τα βιώματα, τις προηγούμενες γνώσεις, τα ιδιαίτερα πολιτισμικά χαρακτηριστικά κάθε παιδιού.
3. Οι δραστηριότητες είναι αναπτυξιακά κατάλληλες, βιωματικές, προωθούν την συνεργασία και αλληλεπίδραση των παιδιών σε μικρές ομάδες, προάγουν την ενεργητική συμμετοχή, την αυτονομία, την λήψη αποφάσεων, την κριτική σκέψη.
4. Προάγεται η διαθεματικότητα, η δυνατότητα δηλαδή του παιδιού να συγκροτήσει ένα ενιαίο σύνολο γνώσεων, το οποίο θα του επιτρέπει να διαμορφώνει προσωπική άποψη για θέματα της καθημερινής ζωής και του κόσμου γύρω του.

Συνεπώς δεν τίθεται θέμα σχολειοποίησης του Νηπιαγωγείου, δεδομένου πως δεν υπάρχει αυστηρά δομημένο εκπαιδευτικό πρόγραμμα, ούτε εφαρμόζεται η διδασκαλία διακριτών γνωστικών αντικειμένων.

• Τέλος, σχετικά με τις θέσεις που υπάρχουν υπέρ του ενιαίου χαρακτήρα της Προσχολικής Αγωγής και τα σχετικά παραδείγματα άλλων Ευρωπαϊκών Χωρών, καθώς και για τη μη αναγκαιότητα της διετούς υποχρεωτικής προσχολικής εκπαίδευσης, οφείλουμε να επισημάνουμε τα εξής :

1. Η φροντίδα και η εκπαίδευση παιδιών ηλικίας 0-6 ετών στις περισσότερες χώρες του κόσμου και, ιδιαίτερα, της Ευρωπαϊκής Ένωσης διαχωρίζονται ως προς:

α) τον τύπο του φορέα στον οποίον υπάγονται (υπουργεία κοινωνικής πρόνοιας ή εκπαίδευσης),

β) την ταυτότητα των ιδρυμάτων (δομές κοινωνικού ή εκπαιδευτικού χαρακτήρα),

γ) το επίπεδο σπουδών των επαγγελματιών φροντίδας (Μεταλυκειακό ή Ανώτερο κατ’ αναλογία με τα αντίστοιχα ελληνικά) και των επαγγελματιών εκπαίδευσης (Πανεπιστημιακό),

δ) τις αποδοχές των διαφορετικών κλάδων επαγγελματιών,

ε) τη διαφορετική επαγγελματική ανάπτυξη και υποστήριξη των διαφορετικών κλάδων επαγγελματιών.

2. Οι χώρες που έχουν ενοποιήσει τις υπηρεσίες φροντίδας και εκπαίδευσης στην προσχολική ηλικία στην πλειονότητά τους:

α) δεν έχουν θεσπίσει ως υποχρεωτική την Προσχολική Εκπαίδευση,

β) διαθέτουν προγράμματα σπουδών Προσχολικής Εκπαίδευσης περισσότερο κοινωνικού και όχι ακαδημαϊκού χαρακτήρα.

3. Επίσης, σε αρκετές από τις χώρες αυτές οι υπηρεσίες φροντίδας και εκπαίδευσης παιδιών προσχολικής ηλικίας υπάγονται στον έλεγχο υπουργείων κοινωνικού χαρακτήρα και όχι υπουργείων παιδείας, και σε κάποιες χώρες οι δαπάνες για την εκπαίδευση των παιδιών ηλικίας άνω των 3 ετών δεν καλύπτονται πλήρως από το κράτος, αλλά προϋποθέτουν και την οικονομική συνδρομή των γονέων.
4. Η ηλικία 0-3 ετών είναι ηλικία, κυρίως και πρωτίστως, φροντίδας και αγωγής, και όχι ηλικία συστηματικής εκπαίδευσης (σκόπιμων, μεθοδευμένων επιδράσεων προς τα παιδιά με στόχο την ολόπλευρη ανάπτυξή τους), όπως είναι η ηλικία μετά τα 3 έτη. Πρόκειται για διαφορετικά αντικείμενα ενασχόλησης με παιδιά τουλάχιστον δύο διαφορετικών ηλικιών (0-3 και 3-6 ετών), τα οποία εντάσσονται σε δύο διαφορετικά ιδρύματα ως προς το αντικείμενο προσφοράς, την οργάνωση, τις απαιτήσεις, τους στόχους και το προσωπικό: στους Βρεφικούς-Παιδικούς Σταθμούς και στα Νηπιαγωγεία. Το διακριτό (split) αυτό σύστημα Προσχολικής Αγωγής και Εκπαίδευσης με βάση την ηλικία, όπως ισχύει στην Ελλάδα, είναι και το πλέον διαδεδομένο στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αντίθετα, το ενιαίο (unitary) σύστημα εφαρμόζεται κυρίως στις Σκανδιναβικές χώρες, στις οποίες το συνολικό εκπαιδευτικό σύστημα και κοινωνικο-πολιτισμικό περιβάλλον είναι σαφώς διαφορετικό από το ελληνικό. Στην περίπτωση της Ελλάδας, και υπό τις παρούσες συγκεκριμένες ιστορικο-πολιτισμικές και κοινωνικο-οικονομικές συνθήκες, ο τυχόν συνδυασμός των δύο αυτών διαφορετικών αντικειμένων και δομών υπό έναν φορέα ή ίδρυμα και από ένα πρόσωπο θα οδηγήσει σε πλήρη κατάρρευση και των δύο υπηρεσιών, ιδιαίτερα της εκπαιδευτικής, αφού θα κληθούν να την προσφέρουν πρόσωπα που δεν είναι εκπαιδευτικοί, αλλά βρεφονηπιοκόμοι (Π.Τ. Πανεπιστημίου Κρήτης, 28-3-2016)
5. Το Ευρωπαϊκό Στρατηγικό Πλαίσιο ‘’Εκπαίδευση και Κατάρτιση 2020’’, έθεσε συγκεκριμένα κριτήρια αναφοράς για το 2020, όπου εκτός των άλλων, τίθεται ως στόχος “τουλάχιστον το 95% των παιδιών (από 4 ετών μέχρι την ηλικία φοίτησης στο Δημοτικό Σχολείο) πρέπει να συμμετέχει στην προσχολική εκπαίδευση”.
6. Σε σχετική έρευνα πάνω στην τελευταία έκδοση του Ευρωπαϊκού Δικτύου “Ευρυδίκη”, το οποίο παρέχει πληροφορίες και αναλύσεις των Ευρωπαϊκών Εκπαιδευτικών Συστημάτων και πολιτικών, γίνεται σαφής αναφορά ότι αν και όλα τα Μέλη-Κράτη της Ευρωπαϊκής Ένωσης επιδιώκουν με την Προσχολική Αγωγή έναν κατ’ αρχήν κοινό γενικό σκοπό, ο οποίος αποβλέπει στη φύλαξη, την αγωγή, την κοινωνικοποίηση και την εκπαίδευση των νηπίων, ωστόσο η εκπλήρωσή του επιδιώκεται και συντελείται με διαφορετικό τρόπο και σε διαφορετικό βαθμό σε κάθε χώρα-μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Επίσης, αναφέρει ότι στα περισσότερα κράτη, που η φοίτηση στο Νηπιαγωγείο είναι προαιρετική, πρωταρχική σημασία δίνεται στην κοινωνικοποιητική λειτουργία, ενώ η εκπαιδευτική λειτουργία του Νηπιαγωγείου είναι υποβαθμισμένη (Παρούτσας 2012).

Κύριε Υπουργέ,

Οι μεταρρυθμίσεις σε όλους τους τομείς που προωθεί μια Κυβέρνηση,συνοδεύονται τις περισσότερες φορές, αν όχι πάντα, από αντιδράσεις, άλλοτε δικαιολογημένες και άλλοτε αδικαιολόγητες. Σε συνέχεια των προηγούμενων υπομνημάτων μας προς εσάς, επιδιώκουμε να στηρίξουμε, με επιστημονικές αναφορές και παιδαγωγικά επιχειρήματα, το χρόνιο αίτημα της εφαρμογής της διετούς υποχρεωτικής προσχολικής εκπαίδευσης. Σας καλούμε να αξιολογήσετε με αντικειμενικότητα και με γνώμονα το συμφέρον των παιδιών, μακριά από συντεχνιακές πιέσεις, που σκοπό έχουν να αποπροσανατολίσουν και να παραποιήσουν την πραγματικότητα.

Μετά τιμής,

Για το Δ.Σ. του Σ.Α.Ν.

Η ΠΡΟΕΔΡΟΣ

ΜΑΡΙΑ ΣΠΑΝΟΥ

Η ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ 

ΧΕΡΙΚΛΕΙΑ ΘΕΟΔΩΡΑΚΗ