Της Χαράς Καλημέρη
Ριζική αναμόρφωση του Λυκείου και στο βάθος νέο σύστημα πρόσβασης στην τριτοβάθμια εκπαίδευση προβλέπει η δεύτερη φάση της μεταρρύθμισης που σχεδιάζει το υπουργείο Παιδείας. Οι οριστικές αποφάσεις, επί των σχετικών προτάσεων που έχουν ήδη κατατεθεί στο πλαίσιο του εθνικού διαλόγου, θα ληφθούν μέσα στη νέα σχολική χρονιά, με στόχο η εφαρμογή του νέου εξεταστικού να γίνει σε ορίζοντα τριετίας, δηλαδή από το σχολικό έτος 2019-2020. Οι αλλαγές που έχουν, μέχρι στιγμής, «κλειδώσει» προβλέπουν ότι με το νέο σύστημα βασικό κριτήριο εισαγωγής στην τριτοβάθμια εκπαίδευση θα είναι το Εθνικό Απολυτήριο, ενώ θα υπάρχουν εξετάσεις για την εισαγωγή στα τμήματα υψηλής ζήτησης, με διεύρυνση των κριτηρίων ώστε να συμπεριληφθεί π.χ. η πιστοποιημένη γνώση ξένης γλώσσας ή οι γνώσεις Η/Υ. Τα ΑΕΙ θα έχουν λόγο στον αριθμό των εισακτέων, αλλά δεν θα εμπλέκονται στη διαδικασία των εξετάσεων οι οποίες θα διατηρήσουν τον πανελλαδικό χαρακτήρα τους και θα διεξάγονται από Εθνικό Οργανισμό προκειμένου να διασφαλιστεί το αδιάβλητο. Η πρόσβαση αναμένεται να είναι ελεύθερη σε τμήματα χαμηλής ζήτησης λόγω μικρής ζήτησης των θέσεών τους από τους υποψηφίους.
Οι αλλαγές θα στηριχθούν, ουσιαστικά, στο μοντέλο του διετούς International Baccalaureate, που ήδη παρακολουθούν πολλοί μαθητές σε ιδιωτικά λύκεια της Ελλάδας, το οποίο, όμως, προϋποθέτει μια τεράστια διοικητική αναδιάρθρωση της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης σε 4 χρόνια Γυμνάσιο και 2 χρόνια Λύκειο. Αυτό σημαίνει ότι από τη μία, θα πρέπει να μετακινηθούν χιλιάδες εκπαιδευτικοί, αφού οι οργανικές θέσεις στα Γυμνάσια θα πρέπει να αυξηθούν κατά 1/3 και να μειωθούν στα Λύκεια αντίστοιχα. Κι από την άλλη, θα πρέπει θα γίνει αναδιάρθρωση της ύλης όλων των μαθημάτων, να συγγραφούν νέα βιβλία και να προστεθούν νέες ειδικότητες εκπαιδευτικών. Κατά πόσο το σχέδιο αυτό είναι υλοποιήσιμο;
«Είναι αλήθεια ότι ο νέος τύπος Λυκείου είναι δαπανηρός. Εξίσου δαπανηρή είναι, όμως, η σημερινή διαδικασία των πανελλαδικών εξετάσεων. Απαιτούνται τουλάχιστον 10 εκατ. ευρώ ετησίως και η συμμετοχή περί των 25.000 ατόμων (εκπαιδευτικών, βαθμολογητών κ.ά.)», τονίζουν στην «ΗτΣ» πηγές του υπουργείου Παιδείας, διαβεβαιώνοντας ο σχεδιασμός θα προχωρήσει προσεκτικά και χωρίς βιασύνες.
«Αυτές οι προτάσεις, όπως πετάγονται σαν τουφεκιές στον αέρα είναι επικοινωνιακές και μόνο, και επικίνδυνες» απαντούν, από την πλευρά τους, εκπαιδευτικοί, υπογραμμίζοντας ότι θα πρέπει να γίνει μια εμπεριστατωμένη μελέτη τόσο για τα προγράμματα σπουδών όσο και για τις κτιριακές υποδομές η οποία θα τεκμηριώνει την σκοπιμότητα του νέου συστήματος. Οτιδήποτε άλλο, προσθέτουν, μόνο προβλήματα θα προκαλέσει στους εκπαιδευτικούς, τους μαθητές και τις οικογένειές τους.
Το νέο Λύκειο
Οι αλλαγές κρίνονται απαραίτητες μετά τις στρεβλώσεις του ισχύοντος εξεταστικού συστήματος, όπως καταγράφτηκαν από την ανακοίνωση των βάσεων εισαγωγής σε Πανεπιστήμια και ΤΕΙ. Υποψήφιοι εισήχθησαν ακόμα και με βαθμούς 1,5 στα ΤΕΙ και 5 στα Πανεπιστήμια, την ίδια ώρα που μόλις ο ένας στους έξι υποψηφίους κατάφερε να εισαχθεί στη σχολή της πρώτης επιλογής του. Οι υπόλοιποι θα πρέπει να συμβιβαστούν με σχολές που είτε εδρεύουν κοντά στον τόπο κατοικίας τους είτε υπόσχονται επαγγελματική αποκατάσταση. «Το σύστημα των εισαγωγικών για τα Πανεπιστήμια έχει εξαντλήσει τη δυναμική του και στηρίζεται, δυστυχώς, σε μία παγκόσμια πρωτοτυπία που είναι η υποβάθμιση του σχολείου και η ενίσχυση της παράλληλης εκπαίδευσης, πράγμα που σημαίνει μία περαιτέρω οικονομική αιμορραγία της οικογένειας», σχολίασε σχετικά ο υπουργός Παιδείας, Νίκος Φίλης. Τόνισε δε, ότι «το νέο σύστημα επιλογής για την τριτοβάθμια εκπαίδευση προϋποθέτει αναμόρφωση του Λυκείου και κυρίως των δύο μεγαλύτερων τάξεων», υποδηλώνοντας το μοντέλο International Baccalaureate. Στο πλαίσιο αυτό, υπάρχουν ήδη προτάσεις που διαμορφώθηκαν στο πλαίσιο του εθνικού διαλόγου και προβλέπουν τα εξής:
• Στη Δ΄ Γυμνασίου οι μαθητές θα λαμβάνουν ευρείες εγκύκλιες γνώσεις και θα αναπτύσσουν τις δεξιότητές τους. Θα αποτελεί την τάξη όπου θα οριστικοποιείται η απόφαση των μαθητών για τη συνέχεια της πορείας τους. Θα μπορούν να επιλέξουν να συνεχίσουν στο διετές Γενικό ή το Επαγγελματικό Λύκειο.
• Η διαδικασία στην Α΄ και Β΄ Λυκείου θα είναι ενιαία. Δεν θα υπάρχουν εξετάσεις στην Α΄ Λυκείου, ούτε απορρίψεις ούτε μετεξεταστέοι.
• Το Εθνικό Απολυτήριο θα χορηγείται ύστερα από γραπτές εξετάσεις στο τέλος της Β΄ Λυκείου. Στον βαθμό του Απολυτηρίου θα έχουν βάρος η επίδοση των μαθητών σε εκτεταμένο δοκίμιο και η αξιολόγηση εργασιών τους.
Τι ισχύει στην Ευρώπη
Ο τρόπος εισαγωγής στην ανώτατη εκπαίδευση ποικίλει στις διάφορες χώρες της Ευρώπης. Σε όλες τις περιπτώσεις, πάντως, οι υποψήφιοι πρέπει να είναι κάτοχοι τουλάχιστον ενός Απολυτηρίου ανώτερης δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης ή ισοδύναμου τίτλου σπουδών. Επίσης, υπάρχουν επιπλέον εξειδικευμένες απαιτήσεις ανάλογα με τη χώρα.
Στις περισσότερες χώρες, υπάρχει περιορισμένος αριθμός εισακτέων στην ανώτατη εκπαίδευση που καθορίζεται σε εθνικό επίπεδο (numerus clausus). Σε αυτή την περίπτωση η κυβέρνηση θέτει όρια στον αριθμό των θέσεων που διατίθενται. Τα ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα καθορίζουν τον αριθμό των εισακτέων ανάλογα με τον αριθμό των διαθέσιμων θέσεων σε ορισμένα ή σε όλα τα προγράμματα σπουδών. Επίσης, τα ιδρύματα μπορούν να αποφασίζουν για την επιλογή των υποψηφίων με βάση τις ικανότητές τους. Αυτό συμβαίνει συνήθως στις καλλιτεχνικές, τεχνικές ή ιατρικές σχολές. Σε κάποιες χώρες, όπως στη Γερμανία και την Αυστρία, η πρόσβαση είναι ελεύθερη σε ορισμένες σχολές και τα ιδρύματα αποδέχονται όλες τις αιτήσεις.
Λύκειο με “ακαδημαϊκό” χαρακτήρα – Έρχεται πάλι η τετάρτη γυμνασίου που θα οδηγεί στο διετές Γενικό Λύκειο ή στο Επαγγελματικό Λύκειο – Με το βαθμό του Εθνικού Baccalaureate στα Πανεπιστήμια – Από ειδική επιμόρφωση θα περνούν οι καθηγητές λυκείου
“Πανεπιστημιακού” τύπου διετές Λύκειο ετοιμάζει το υπουργείο Παιδείας, στο οποίο θα διδάσκουν εξειδικευμένοι καθηγητές, ενώ η αξιολόγηση των μαθητών θα γίνεται με ενιαίο σύστημα σε όλη την Ελλάδα.
Μετά το σάλο που προκάλεσε η αποκάλυψη της εφημερίδας “Πρώτο Θέμα” για τη δημιουργία Εθνικού Baccalaureate, βασισμένο στο μοντέλο του διετούς International Baccalaureate, με παράλληλη κατάργηση της εισαγωγής στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση με Πανελλαδικές Εξετάσεις, το υπουργείο επεξεργάζεται το μοντέλο του Νέου Λυκείου, με περισσότερα “ακαδημαϊκά “ χαρακτηριστικά.
“Φτιάχνουμε ένα άλλο σχολείο” λέει χαρακτηριστικά στο «Θέμα» υψηλόβαθμο στέλεχος του υπουργείου Παιδείας. Και τονίζει ότι το διετές λύκειο θα είναι “πανεπιστημιακού” τύπου, τουλάχιστον όπως είναι διαμορφωμένη στους περισσότερους η εκπαίδευση. Δηλαδή η διδασκαλία των μαθημάτων θα γίνεται από εξειδικευμένο εκπαιδευτικό προσωπικό, πολλών ειδικοτήτων και όχι όπως είναι σήμερα μία γενική ειδικότητα καθηγητής Πληροφορικής π.χ. Για το λόγο αυτό όλοι οι εκπαιδευτικοί θα παρακολουθήσουν ειδική μετεκπαίδευση , προκειμένου να διδάξουν στις δύο αυτές λυκειακές τάξεις του Εθνικού Baccalaureate.
Επίσης, θα “σπάσει” το μοντέλο ενός βιβλίου για ένα γνωστικό αντικείμενο , καθώς μελετάται η εισαγωγή διαφόρων εργασιών , προκειμένου να γίνει πλήρως κατανοητή η ύλη. Ξένες γλώσσες και πληροφορική θα κρατούν τα “σκήπτρα” της μάθησης ενώ ετοιμάζεται ήδη στο υπουργείο Παιδείας η πλήρης αλλαγή της ύλης αλλά και των βιβλίων. “Οι εργασίες θα είναι όλο τον χρόνο” τονίζουν οι αρμόδιοι παράγοντες με στόχο οι μαθητές να ξεφύγουν από την καθιερωμένη παπαγαλία και να μην έχουν ανάγκη τα φροντιστήρια.
Ως ένα ‘άλλο σχολείο” από τα καθιερωμένα περιγράφουν το διετές λύκειο, όσοι ασχολούνται με την εκπόνηση του σχεδίου στο υπουργείο Παιδείας, κάνοντας λόγο για αναβάθμιση της γνώσης και ποιότητα στην εκπαίδευση. Στο λύκειο με την ακαδημαϊκή διάθεση θα μπορεί ο μαθητής να φτιάχνει το “δικό” του πρόγραμμα με βάση τις δεξιότητές του. Ακόμα και μαθήματα όπως Ιστορία της Τέχνης έχουν μπει στο τραπέζι του διαλόγου για να ενταχθούν στο ανανεωμένο λυκειακό πρόγραμμα για την ολοκλήρωση του οποίου απαιτούνται κονδύλια.
Σε ότι αφορά στην αξιολόγηση των μαθητών προκρίνεται ένα σύστημα “ισοβαθισμένο”, όπως το αποκαλούν στο υπουργείο Παιδείας. Στόχος του υπουργείου είναι οι εξετάσεις στο τέλος κάθε τάξης να είναι ανάλογης πιστοποίησης. Για το λόγο αυτό εξετάζεται το μοντέλο της αξιολόγησης από “Βάση Δεδομένων “περιφερειακά. Οι αρμόδιοι πάντως δεν αποκλείουν ακόμα και εξετάσεις πανελλήνιας εμβέλειας κατ΄ αναλογία του σημερινού μοντέλου. Το διετές λύκειο θα οδηγεί τελικά στην απόκτηση του Εθνικού Απολυτηρίου που θα καταλήγει στην πανεπιστημιακή εκπαίδευση.
Το μοντέλο του διετούς Εθνικού Baccalaureate, σημαίνει αναδιοργάνωση και του γυμνασίου σε εκπαίδευσης σε 4 χρόνια με ταυτόχρονη αναμόρφωση του προγράμματος σπουδών.
Από τις βασικότερες αλλαγές στο νέο γυμνάσιο θεωρούνται οι γνώσεις σε πολλά γνωστικά πεδία , οι οποίες θα προσφέρονται στους μαθητές, προκειμένου να γνωρίσουν πολλά πεδία πριν από την όποια απόφασή τους για εξειδίκευση στην μετέπειτα βαθμίδα.
Στη νέα τάξη την τετάρτη γυμνασίου, οι μαθητές θα αποφασίζουν ποιο τύπου Λύκειο θα ακολουθούν δηλαδή αν θα πάνε στο Γενικό Λύκειο ή στο Επαγγελματικό. Δεν θεωρείται τυχαίο ότι το υπουργείο Παιδείας έχει δώσει βαρύτητα στην αναμόρφωση του Επαγγελματικού Λυκείου. “ποντάροντας” προφανώς ότι μερίδα των μαθητών, ύστερα από τη φοίτηση στο τετρατάξιο γυμνάσιο, θα οδηγείται στην επαγγελματική εκπαίδευση.
Με το νέο σύστημα η εισαγωγή στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση θα γίνεται με βάση τους βαθμούς από το λύκειο. Στόχος του υπουργείου Παιδείας είναι να εξαλείψει τα φετινά φαινόμενα όπου φοιτητής στο ΤΕΙ Κοζάνης θα δηλώσει υποψήφιος με βαθμολογία 1,5 στο Παιδαγωγικό Ρόδου η εισαγωγή θα γίνει με βαθμούς κάτω από τη βάση και συγκεκριμένα 9,8, καταγράφοντας την αποτυχία του συστήματος.
Με βάση το νέο σχέδιο του υπουργείου η εισαγωγή, θα γίνεται μέσω ενός ενός συγκεκριμένου συντελεστή κατάταξης των υποψηφίων επί του γενικού βαθμού πρόσβασης ή άλλων κριτηρίων επίδοσης ενώ θα προσμετράται η βαθμολογία των δύο τελευταίων τάξεων του λυκείου . Για ορισμένες σχολές υψηλής ζήτησης στις οποίες μπορεί να απαιτούνται και εξειδικευμένες γνώσεις, μελετάται, όπως άλλωστε έχει συζητηθεί και στην Επιτροπή Διαλόγου το ενδεχόμενο να ζητούνται κάποια πρόσθετα κριτήρια τα οποία θα μπορούν να συναποφασίζονται από το υπουργείο και τα ίδια τα ανώτατα ιδρύματα.
Σε κάθε περίπτωση το υπουργείο Παιδείας έχει δηλώσει ότι δεν πρόκειται να αιφνιδιάσει τους υποψηφίους και το σχέδιο εστιάζει στη δυνατότητα με το απολυτήριο του Λυκείου στο χέρι ανάλογα με τον βαθμό που έχει να μπορεί ο υποψήφιος να πηγαίνει στις σχολές εκείνες που θα έχει τη δυνατότητα λόγω του βαθμού να εισαχθεί. Σε ό,τι αφορά την αντικειμενικότητα της αξιολόγησης η Επιτροπή Εθνικού Διαλόγου, στην οποία αρχικά έχει συζητηθεί το θέμα, έχει επισημάνει ότι: “Αυτό θα εξασφαλίζεται μέσω του αναμορφωμένου λυκείου. Η πιστοποίηση του γενικού βαθμού πρόσβασης του αναμορφωμένου λυκείου σε συνδυασμό την ως τότε τετραετή εφαρμογή του συντελεστή βαρύτητας πιθανό να περιορίσει την ανάγκη εισαγωγικών μόνο στα τμήματα υψηλής ζήτησης.”
Σύμφωνα πάντως με την πρόταση:
1. Η εφαρμογή του συγκεκριμένου συντελεστή κατάταξης των υποψηφίων, επί του γενικού βαθμού πρόσβασης, ή άλλων κριτηρίων επίδοσης, εξασφαλίζει σε ΑΕΙ και ΤΕΙ φοιτητές με γενική αλλά και ειδική επάρκεια.
2. Από τη στιγμή που έχει ολοκληρωθεί το Νέο Λύκειο, ο συντελεστής βαρύτητας μπορεί να εφαρμοστεί επί του Εθνικού Απολυτηρίου και έτσι να περάσουν οι πανελλήνιες εξετάσεις στην ιστορία.
3. Η πρόταση αυτή ανατρέπει το κυριότερο ελάττωμα που εμφανίζει το ελληνικό εξεταστικό σύστημα, επιτρέπει την όσο το δυνατό μεγαλύτερη σύμπτωση ανάμεσα στο τι θέλει να σπουδάσει κανείς και στο τι τελικά σπουδάζει.
4. Μειώνει τη σημασία της βαθμοθηρίας, και επομένως το χρόνο και την ένταση προετοιμασίας για τα μαθήματα. Επιτρέπει τέλος την ομαλότερη κατανομή των σπουδαστών στα τμήματα των ΤΕΙ και των Πανεπιστημίων.
Έτσι οσον αφορά το Γυμνάσιο:
*Τα τρία τρίμηνα θα μετατραπούν σε δύο τετράμηνα.
*Θα αυξηθεί ο αριθμός των εβδομάδων του χρόνου που αφιερώνεται στη διδασκαλία με περιορισμό του χρόνου που διατίθεται στις προαγωγικές και απολυτήριες εξετάσεις.
*Περιορίζονται τα μαθήματα που εξετάζονται στο τέλος του χρόνου στις προαγωγικές ή απολυτήριες εξετάσεις. Η αξιολόγηση των παιδιών στα μη εξεταζόμενα μαθήματα τον Ιούνιο θα στηρίζεται στους βαθμούς των τετραμήνων. Για όλα τα μαθήματα θα προβλέπεται ένα υποχρεωτικό ωριαίο διαγώνισμα στο 1ο τετράμηνο ανά γνωστικό αντικείμενο.
*Για τα μαθήματα τα οποία δε θα προβλέπονται προαγωγικές ή απολυτήριες εξετάσεις τον Ιούνιο θα προβλέπεται στο 2ο τετράμηνο ένα υποχρεωτικό ωριαίο διαγώνισμα ή εναλλακτικά μια συνθετική εργασία.
*Το ωρολόγιο πρόγραμμα μειώθηκε κατά 3 ώρες στην εβδομάδα σε τέσσερα διαφορετικά μαθήματα.
*Στο δεύτερο τετράμηνο οι καθηγητές όλων των γνωστικών αντικειμένων θα έχουν τη δυνατότητα αντί ωριαίου διαγωνίσματος να προτείνουν στους μαθητές θέματα συνθετικών εργασιών και τα παραδοτέα να λαμβάνονται υπόψη στην ατομική αξιολόγηση των μαθητών για το δεύτερο τετράμηνο.
*Θα γίνει εξορθολογισμός της διδακτέας ύλης για την εξασφάλιση του αναγκαίου χρόνου που θα επιτρέπει την αξιοποίηση μεθόδων ενεργητικής μάθησης των παιδιών. Ήδη έχουν γίνει προτάσεις από τις επιτροπές για περιορισμό της έκτασης της διδακτέας ύλης, την άρση επικαλύψεων, την αφαίρεση ενοτήτων που κρίθηκαν λιγότερο αναγκαίες.
Στο ίδιο κλίμα κινούνται και οι αλλαγές στο Λύκειο:
*Η διαγνωστική αξιολόγηση στην αρχή κάθε σχολικού έτους έχει στόχο να καταγράψει τις ήδη κατεκτημένες γνώσεις των μαθητών του τμήματος και να συμβάλει στον ετήσιο σχεδιασμό του εκπαιδευτικού.
** Διαμορφωτική αξιολόγηση κατά τη διάρκεια του σχολικού έτους έχει σκοπό να προσδιορίσει τον βαθμό που έχουν επιτευχθεί κάθε φορά οι στόχοι της διδακτικής διαδικασίας, όπως αυτοί καθορίζονται από τα ισχύοντα προγράμματα σπουδών των αντίστοιχων μαθημάτων, παρέχοντας ανατροφοδότηση η οποία στηρίζει την προσπάθεια όλων των εμπλεκόμενων για την επίτευξη των παραπάνω στόχων.
“Φτιάχνουμε ένα άλλο σχολείο” λέει χαρακτηριστικά στο «Πρώτο Θέμα» υψηλόβαθμο στέλεχος του υπουργείου Παιδείας. Και τονίζει ότι το διετές λύκειο θα είναι “πανεπιστημιακού” τύπου, τουλάχιστον όπως είναι διαμορφωμένη στους περισσότερους η εκπαίδευση. Δηλαδή η διδασκαλία των μαθημάτων θα γίνεται από εξειδικευμένο εκπαιδευτικό προσωπικό, πολλών ειδικοτήτων και όχι όπως είναι σήμερα μία γενική ειδικότητα καθηγητής Πληροφορικής π.χ. Για το λόγο αυτό όλοι οι εκπαιδευτικοί θα παρακολουθήσουν ειδική μετεκπαίδευση.
Επίσης, θα “σπάσει” το μοντέλο ενός βιβλίου για ένα γνωστικό αντικείμενο , καθώς μελετάται η εισαγωγή διαφόρων εργασιών , προκειμένου να γίνει πλήρως κατανοητή η ύλη. Ξένες γλώσσες και πληροφορική θα κρατούν τα “σκήπτρα” της μάθησης ενώ ετοιμάζεται ήδη στο υπουργείο Παιδείας η πλήρης αλλαγή της ύλης αλλά και των βιβλίων. “Οι εργασίες θα είναι όλο τον χρόνο” τονίζουν οι αρμόδιοι παράγοντες με στόχο οι μαθητές να ξεφύγουν από την καθιερωμένη παπαγαλία και να μην έχουν ανάγκη τα φροντιστήρια.
Με το νέο σύστημα η εισαγωγή στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση θα γίνεται με βάση τους βαθμούς από το λύκειο.
Σε κάθε περίπτωση το υπουργείο Παιδείας έχει δηλώσει ότι δεν πρόκειται να αιφνιδιάσει τους υποψηφίους και το σχέδιο εστιάζει στη δυνατότητα με το απολυτήριο του Λυκείου στο χέρι ανάλογα με τον βαθμό που έχει να μπορεί ο υποψήφιος να πηγαίνει στις σχολές εκείνες που θα έχει τη δυνατότητα λόγω του βαθμού να εισαχθεί. Σε ό,τι αφορά την αντικειμενικότητα της αξιολόγησης η Επιτροπή Εθνικού Διαλόγου, στην οποία αρχικά έχει συζητηθεί το θέμα, έχει επισημάνει ότι: “Αυτό θα εξασφαλίζεται μέσω του αναμορφωμένου λυκείου. Η πιστοποίηση του γενικού βαθμού πρόσβασης του αναμορφωμένου λυκείου σε συνδυασμό την ως τότε τετραετή εφαρμογή του συντελεστή βαρύτητας πιθανό να περιορίσει την ανάγκη εισαγωγικών μόνο στα τμήματα υψηλής ζήτησης.”
https://www.imerisia.gr/, https://www.protothema.gr/,
