Αναγκαία η διετής προσχολική εκπαίδευση Να στηριχθεί άμεσα το ολοήμερο νηπιαγωγείο
Μαρία Σπανού
Η ανάγκη της διετούς προσχολικής εκπαίδευσης δυστυχώς πολλές φορές εστιάζεται και περιορίζεται από τα μέσα ενημέρωσης μόνο στο κομμάτι της «φύλαξης» των μικρών παιδιών, για την οποία καλείται να πληρώσει η εξαντλημένη οικονομικά οικογένεια κάθε παιδιού που δεν εντάσσεται σε αυτή από τον πρώτο χρόνο (4-5 ετών).
Ωστόσο,η σημαντικότερη παράμετρος του ζητήματος που πρέπει να αναδειχθεί, είναι ότι εδώ και πολλά χρόνια η ανάπτυξη του θεσμού της προσχολικής αγωγής και εκπαίδευσης αποτελεί θεμελιώδες μέτρο πρόληψης της σχολικής αποτυχίας και του λειτουργικού αναλφαβητισμού.
Σύμφωνα με όλες τις έρευνες και παιδαγωγικές θεωρίες, η προσχολική ηλικία αποτελεί κρίσιμη και ουσιαστική περίοδο για την ολόπλευρη ανάπτυξη του παιδιού.
Είναι η σημαντικότερη περίοδος του ανθρώπου για την απόκτηση κινητικών δεξιοτήτων, τη δημιουργία σταθερού συναισθηματικού υπόβαθρου,τη νοητική και γλωσσική ανάπτυξη. Γι’ αυτό η προσχολική εκπαίδευση δεν θεωρείται απλώς πρόδρομος του σχολείου, αφού στη συγκεκριμένη περίοδο της ζωής του το παιδί μαθαίνει και αναπτύσσεται σε όλους τους τομείς: φυσικό, κοινωνικό, συναισθηματικό, αισθητικό και νοητικό.
Οι εμπειρίες και γνώσεις που αποκτούν τα παιδιά στην προσχολική ηλικία δεν επηρεάζουν μόνο την μετέπειτα σχολική διαδρομή τους, αλλά ολόκληρη τη ζωή τους.
Πιο αναλυτικά,σύμφωνα με το ισχύον νομοθετικό πλαίσιο (Ν.3518,άρθρο73,Φ.Ε.Κ272,τ.Α,21.12.2006) η φοίτηση στο Νηπιαγωγείο είναι διετής και εγγράφονται σε αυτό νήπια που συμπληρώνουν την 31η Δεκεμβρίου του έτους εγγραφής την ηλικία των τεσσάρων ετών,ενώ για τα νήπια που συμπληρώνουν την ηλικία των πέντε ετών η φοίτηση είναι υποχρεωτική.
Ωστόσο,σε πολλά νηπιαγωγεία κυρίως των αστικών κέντρων,η έλλειψη θέσεων και οι λανθασμένες πολιτικές αποφάσεις έχουν ως συνέπεια σε πολλά νηπιαγωγεία να γίνονται δεκτά μόνο νήπια και η κάλυψη των λίγων θέσεων που διατίθενται για τα προνήπια να πραγματοποιείται κατόπιν κλήρωσης.
Παρά το γεγονός ότι η φοίτηση στο νηπιαγωγείο είναι διετής και παρά την υποχρέωση της πολιτείας να παρέχει δωρεάν δημόσια εκπαίδευση σε όλα τα προνήπια που την αιτούνται,παρατηρούμε κάθε χρόνο χιλιάδες γονείς να αναζητούν τη λύση στους ιδιωτικούς ή δημοτικούς παιδικούς σταθμούς.
Κρίνεται συνεπώς αναγκαία η άμεση εξασφάλιση από την πολιτεία της απρόσκοπτης πρόσβασης και φοίτησης όλων των παιδιών 4-6 ετών στο δημόσιο νηπιαγωγείο,σύμφωνα και με τις εξαγγελίες του Υπουργού Παιδείας,με τη θεσμοθέτηση της δίχρονης υποχρεωτικής προσχολικής εκπαίδευσης.
Επιπλέον,η υλοποίηση της παραπάνω δεσμεύσης θα έχει ως αποτέλεσμα, εκτός από την οικονομική ελάφρυνση των γονέων ,τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας και την καταπολέμηση της ανεγίας του κλάδου.
Σημαντική θέση στην προσχολική εκπαίδευση κατέχει ο θεσμός του Ολοήμερου νηπιαγωγείου,το οποίο ακολουθεί διευρυμένο πρόγραμμα, που εκτείνεται μέχρι τις 15:45 και αποτελεί συνέχεια του κλασσικού προγράμματος.
Σήμερα λειτουργούν πανελλαδικά περίπου 3,5 χιλιάδες Ολοήμερα νηπιαγωγεία, κυρίως σε αστικές και ημιαστικές περιοχές. Οι προβληματισμοί που υπήρξαν και εξακολουθούν, σε ορισμένες περιπτώσεις, να υπάρχουν κυρίως από τους γονείς, σχετικά με την εφαρμογή του Ολοήμερου προγράμματος στην προσχολική εκπαίδευση και τις αρνητικές ενδεχομένως επιπτώσεις που μπορεί να έχει ο επιπλέον χρόνος, με τον ισχυρισμό ότι τα παιδιά κουράζονται ή πιέζονται, δεν ευσταθεί ,καθώς ο επιπλέον αυτός χρόνος μπορεί να έχει θετικές επιπτώσεις για το παιδί εφόσον αξιοποιηθεί σωστά.
Γιατί το Ολοήμερο Νηπιαγωγείο υποστηρίζει και μπορεί να υποστηρίξει ακόμη περισσότερο τα παιδιά των ασθενέστερων οικονομικά οικογενειών, που έχουν λιγότερα ερεθίσματα και ευκαιρίες μάθησης, καθώς και τα παιδιά διαφορετικής εθνικότητας.
Χωρίς αυτό να σημαίνει πως δεν επιδρά θετικά στα παιδιά από τα μεσοαστικά στρώματα που επίσης έχουν πληγεί τα τελευταία χρόνια. Άλλωστε ένας από τους λόγους που η δημιουργία του Ολοήμερου νηπιαγωγείου κρίθηκε αναγκαία ήταν και η αλλαγή των οικογενειακών συνθηκών και ο ολοένα πιο περιορισμένος χρόνος της εργαζόμενης μητέρας να ασχοληθεί εποικοδομητικά με το παιδί της.
Στα πλαίσια του Ολοήμερου προγράμματος στο Νηπιαγωγείο τα παιδιά επωφελούνται πολλαπλά καθώς:
• έχουν περισσότερες ευκαιρίες για συνεργασία και αλληλεπίδραση με τους συμμαθητές τους, καθώς δουλεύουν μαζί, αναπτύσσοντας δραστηριότητες.
• παρέχεται η δυνατότητα στα παιδιά να δημιουργούν πιο εύκολα μικρές ομάδες, να αναλάβουν ενεργητικούς ρόλους, να ανταλλάσσουν απόψεις και πληροφορίες, να κάνουν υποθέσεις, να καταλήγουν σε συμπεράσματα.
• αποκτούν μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση και αυτονομία, καθώς αναλαμβάνουν περισσότερες αρμοδιότητες και ευθύνες.
• αποφασίζουν σε συνεργασία με τη νηπιαγωγό τους κανόνες για την εύρυθμη λειτουργία της τάξης και νιώθουν υπεύθυνα για την τήρησή τους.
• αναπτύσσουν τον προφορικό και γραπτό λόγο μέσα από ποίκιλλες δραστηριότητες αναδυόμενου εγγραμματισμού
• προσεγγίζουν μαθηματικές έννοιες με βιωματικό τρόπο, συμμετέχοντας σε δραστηριότητες μαγειρικής, φροντίζοντας για την προετοιμασία της τραπεζαρίας κατά το μεσημεριανό γεύμα και της τάξης την ώρα της χαλάρωσης
• μαθαίνουν να τηρούν τους κανόνες υγιεινής, να συνεργάζονται και να αυτοεξυπηρετούνται.
• αποκτούν γνώσεις και δεξιότητες μέσα από την υλοποίηση σχεδίων εργασίας. Πρόκειται για δραστηριότητες που ξεκινούν από τα ίδια τα παιδιά για τη μελέτη κάποιου θέματος που τα ενδιαφέρει. Τα σχέδια εργασίας απαιτούν περισσότερο χρόνο σε σχέση με τις προγραμματισμένες από τη νηπιαγωγό θεματικές προσεγγίσεις και το Ολοήμερο πρόγραμμα του νηπιαγωγείου ενδείκνυται για την πραγματοποίησή τους.
• έχουν περισσότερο χρόνο για παιχνίδι στον εξωτερικό χώρο. Αξίζει να σημειωθεί ότι το παιχνίδι στην προσχολική ηλικία είναι το μέσο με το οποίο τα παιδιά αντιλαμβάνονται τον κόσμο, αναπτύσσουν τη λεπτή και αδρή κινητικότητά, αντιλαμβάνονται τα συναισθήματά τους, επικοινωνούν με τους άλλους, επιλύουν προβλήματα, προάγουν τη λογική και μαθηματική σκέψη.
Η δυνατότητα που παρέχεται τα τελευταία χρόνια από την πολιτεία για την πρόωρη αποχώρηση των νηπίων (στις 14:00 )από το Ολοήμερο νηπιαγωγείο (Φ.32/339/124196/Γ1-11.10.2012),τείνει να μετατρέψει το δημόσιο νηπιαγωγείο σε «παιδοφυλακτήριο»,υποβαθμίζοντας το θεσμό και καταργώντας τον παιδαγωγικό του ρόλο.
Η ενδιάμεση αποχώρηση των νηπίων στις 14:00 είναι αντιπαιδαγωγική, αγνοώντας τους σκοπούς και τους στόχους του Ολοήμερου νηπιαγωγείου, καθώς το πρόγραμμά του δεν είναι όπως στο Δημοτικό Σχολείο με διαφορετικές διδακτικές ώρες διαφορετικού διδακτικού περιεχομένου, αλλά εξελίσσεται σταδιακά καθ’ όλη τη διάρκεια παραμονής των νηπίων.
Προκαλεί προβλήματα στην ομαλή λειτουργία του νηπιαγωγείου, καθώς η νηπιαγωγός θα πρέπει να φροντίσει ταυτόχρονα την προετοιμασία των μαθητών που παραμένουν για τη μεσημεριανή χαλάρωση και των μαθητών που αποχωρούν.
Επιπλέον, εκθέτει σε κίνδυνο τους μαθητές, καθώς η πόρτα του νηπιαγωγείου παραμένει ανοιχτή για 15 λεπτά και η νηπιαγωγός της δεύτερης βάρδιας, η οποία σημειωτέον είναι μόνη της, θα πρέπει να συνοδέψει τους μαθητές κατά την αποχώρησή τους, αφήνοντας μόνα τους τα νήπια που παραμένουν.
Για τους παραπάνω λοιπόν λόγους η πρόωρη αποχώρηση του μαθητή από το νηπιαγωγείο θα πρέπει να πραγματοποιείται μόνο σε εξαιρετικές περιπτώσεις,όπως παρακολούθηση λογοθεραπείας/ εργοθεραπείας ή για σοβαρούς λόγους υγείας.
Στα παραπάνω έρχεται να προστεθεί και η εναλλακτική πρόταση της μετατροπής του ωαρίου του νηπιαγωγείου σε 8:00-14:00, αφαιρώντας ένα σημαντικό κομμάτι του προγράμματος που ακολουθεί.Το αίτημα αυτό αφενώς εκφράζει ελάχιστους και όχι τη συντριπτική πλειοψηφία των εκπαιδευτικών και των γονέων και αφετέρου κρύβει εμφανέστατους κινδύνους για ανατροπή στα εργασιακά των νηπιαγωγών, την αύξηση του διδακτικού του ωραρίου και τη μείωση διορισμών μόνιμων και αναπληρωτών νηπιαγωγών.
Το ολοήμερο νηπιαγωγείο αποτελεί κατάκτηση του κλάδου και της κοινωνίας, με πολλαπλά οφέλη για τους μαθητές και γι’ αυτόν τον λόγο είναι απαραίτητη η ενημέρωση τόσο των γονέων όσο και των νηπιαγωγών σχετικά με τους στόχους που θέτει και το πρόγραμμα που εφαρμόζεται σε αυτό.
Εξίσου επιτακτική κρίνεται η στήριξη του θεσμού του ολοήμερου νηπιαγωγείου από την πολιτεία και η θέσπιση πιο αυστηρών προϋποθέσεων για την έγκριση της πρόωρης αποχώρησης των μαθητών από το νηπιαγωγείο και το δημοτικό σχολείο.
