Για την πολύπαθη ΤΕΕ, το πρώτο μεγάλο θύμα του 3ου μνημονίου στην Εκπαίδευση
Α. ΛΙΓΑ ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ
Με την καθιέρωση της 9χρονης υποχρεωτικής εκπαίδευσης (συνταγμα1975 άρθρο 16) εμφανίζεται μέσα στους υπόλοιπους σκοπούς της εκπαίδευσης και η ‘’επαγγελματική αγωγή των Ελλήνων’’. Μέχρι τότε η τεχνική εκπαίδευση ξεκινούσε μετά το Δημοτικό σχολείο με τις κατώτερες τεχνικές σχολές και συνεχίζονταν με τις μέσες τεχνικές σχολές – εργοδηγών. Από τότε μέχρι σήμερα έγιναν αρκετές μεταρρυθμίσεις που αφορούσαν την ΤΕΕ, με σημαντικότερη αυτή του 1958 ν.1566, με την δημιουργία ΤΕΛ, ΤΕΣ, ΣΕΚ και κυρίως το ΕΠΛ.
Το Ενιαίο Πολυκλαδικό Λύκειο, ήταν ένας τύπος λυκείου με διαφορετικά ποιοτικά χαρακτηριστικά που ενσωματώνει την γενική με την τεχνική-επαγγελματική εκπαίδευση και βασικός στόχος του ήταν, μέσω της διεύρυνσης του περιεχόμενου της γενικής παιδείας, ο εκσυγχρονισμός και η οργανική του σύνθεση με την επαγγελματική εκπαίδευση και την εξειδικευμένη γνώση. Ήταν ένα σχολείο με υψηλό κόστος κατασκευής και λειτουργίας, με πολλές κτηριακές υποδομές και βοηθητικούς χώρους και σε καμιά περίπτωση δεν μπορεί να θεωρηθεί σχολείο γειτονιάς. Εμφανίζεται για πρώτη φορά το 4ο μεταλυκειακό έτος όπου διδάσκονται τα υπόλοιπα μαθήματα εξειδίκευσης για την ολοκλήρωση της ειδικότητας. Δυστυχώς ήταν ένα πυροτέχνημα, αντίστοιχο με τους γενικότερους στόχους της τότε κυβέρνησης.
Ήταν Ενιαίο γιατί μπορούσε, να συνδυάζει την θεωρία με την πράξη, την γενική εκπαίδευση με την τεχνική, να συγκεντρώνει μαθητές ανεξάρτητα από προέλευση και περιβάλλον (κοινωνικό, οικονομικό, πολιτιστικό) και ανεξάρτητα από τις επιδιώξεις και τον επαγγελματικό προσανατολισμό τους, σε ένα ενιαίο χώρο με κοινή διοίκηση, κοινό πρόγραμμα, εκδηλώσεις και σχολική ζωή.
Ήταν Πολυκλαδικό γιατί μπορούσε να έχει πολλούς κύκλους, τομείς και ειδικότητες, ώστε ο μαθητής να μπορεί να επιλέξει με τις κλήσεις και τα ενδιαφέροντα του.
Το 1992 με τον ν.2009 καθιερώνεται το Εθνικό Σύστημα Επαγγελματικής εκπαίδευσης και Κατάρτισης (ΕΣΕΕΚ) και ιδρύονται τα ΙΕΚ τα οποία δεν εντάσσονται στο εκπ/κο σύστημα και σε εκπ/κη βαθμίδα. Τα ΙΕΚ έχουν σκοπό την παροχή υπηρεσιών αρχικής κατάρτισης.
Στο τέλος της δεκαετίας του ΄90 επιχειρείται (ν.2525/97&2640/98) η τρίτη μεταρρύθμιση στη Β΄/θμια εκπαίδευση. Ιδρύονται το Ενιαίο λύκειο και τα Τεχνικά Επαγγελματικά Εκπαιδευτήρια (ΤΕΕ) για την χορήγηση πτυχίου επαγγελματικής εκπαίδευσης επιπέδου 2 και 3.
Τελευταία μεταρρύθμιση, το 2006 με τον ν.3475 η ΤΕΕ επανέρχεται στο δυικό σύστημα και το ενιαίο λύκειο γίνεται γενικό. Δημιουργείται το (τεχνικό) Επαγγελματικό λύκειο ΕΠΑΛ και η (τεχνική) Επαγγελματική σχολή ΕΠΑΣ στα πρότυπα του ΤΕΛ – ΤΕΣ αλλά με αρκετές και σημαντικές διαφορές.
Κοινό χαρακτηριστικό όλων των παραπάνω μεταρρυθμίσεων, είναι η μόνιμη υποχρηματοδότηση, η διαρκώς φθίνουσα και μη εκσυγχρονισμένη υλικοτεχνική υποδομή και το χαμηλό επίπεδο της παρεχόμενης εκπαίδευσης, στα σχολεία της ΤΕΕ. Ο πιο βασικός λόγος της μόνιμης υποχρηματοδότησης αλλά και της γενικότερης αδιαφορίας της επίσημης πολιτείας, είναι το υψηλό κόστος λειτουργίας (πολλά εργαστήρια και ειδικότητες) και το γεγονός ότι την ΤΕΕ, την παρακολουθούν μαθητές χαμηλών κοινωνικών στρωμάτων.
Δυστυχώς και η ΟΛΜΕ ΜΕΧΡΙ ΤΟ 2013, ελάχιστα ασχολήθηκε με τα ειδικά ζητήματα και προβλήματα της ΤΕΕ. Την «έβλεπε» μέσα από το πρίσμα της γενικής εκπαίδευσης . Δεν είχε επεξεργασμένα αιτήματα και θέσεις γι’ αυτήν, παρά μόνο γενικές κατευθύνσεις, όπως φαίνεται και από τις αποφάσεις του 16ου Συνεδρίου της το 2013.
- Τεχνική Επαγγελματική Εκπαίδευση ενταγμένη στο δημόσιο σύστημα εκπαίδευσης και εξ ολοκλήρου στο Υπουργείο Παιδείας. Καμιά ειδικότητα δεν περισσεύει στην τεχνική εκπαίδευση, όπως και στην πραγματικότητα της ζωής.
- Όχι στη μαθητεία. – Όχι στην επιχειρηματικοποίηση – διάλυση της εκπαίδευσης.
- Όχι στους ταξικούς εξεταστικούς φραγμούς! Να μην περάσουν τα εκτρωματικά σχέδια για την αντιδραστική αναμόρφωση του σχολείου με βάση τις ανάγκες της αγοράς.
- Όχι στα νομοσχέδια για το νέο λύκειο των πανελλαδικών σε κάθε τάξη που θα διώχνει τα παιδιά από το σχολείο, και για το τεχνολογικό λύκειο που σκοτώνει τη γενική παιδεία και επιβάλλει την στείρα κατάρτιση και τη μαθητεία-απλήρωτη και ανασφάλιστη εργασία.»
- Να νομοθετηθεί το ανώτατο όριο μαθητών ανά τμήμα στους 25 για τα γενικά μαθήματα, στους 20 για τις κατευθύνσεις και την ΤΕΕ και ένας καθηγητής ανά 10 μαθητές στα εργαστήρια.
Η διαθεσιμότητα των εκπαιδευτικών και η κατάργηση των τομέων και ειδικοτήτων της, έφεραν την ΤΕΕ στο προσκήνιο, το 2013.
Β. 3ο ΜΝΗΜΟΝΙΟ ΚΑΙ ΜΕΤΑΡΥΘΜΙΣΕΙΣ ΤΟΥ ΣΥΡΙΖΑ
Βασικά παραδοτέα (προ απαιτούμενα) του 3ου μνημονίου:
- Συνολική μείωση των δαπανών στην εκπαίδευση, στα 2% μέχρι το 2018.
- Μειώσεις τμημάτων και οι συγχωνεύσεις σχολικών μονάδων.
- Αξιολόγηση του ελληνικού εκπαιδευτικού συστήματος με βάση τη μελέτη που εκπόνησε ο ΟΟΣΑ το 2011.
- ….επικαιροποιημένο εκπαιδευτικό σχέδιο δράσης και θα υποβληθούν προτάσεις (από το υπουργείο στους δανειστές) για δράσεις το αργότερο έως τον Μάιο του 2016, οι οποίες θα εγκριθούν έως τον Ιούλιο του 2016…
- Μαθητεία στην Επαγγελματική εκπαίδευση και στη Κατάρτιση. «……θα υπάρξει ολοκληρωμένο σχέδιο εφαρμογής του Υπουργείου Εργασίας, του Υπουργείου Παιδείας και του ΟΑΕΔ, με σκοπό την παροχή του απαιτούμενου αριθμού θέσεων μαθητείας για όλους τους σπουδαστές της επαγγελματικής εκπαίδευσης (ΕΠΑΣ και ΙΕΚ) έως το 2016 και για το 33% τουλάχιστον του συνόλου των σπουδαστών της τεχνικής δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης (ΕΠΑΛ) έως το 2016-2017».
Βάσει των παραπάνω δεδομένων, άρχισε ο προσχηματικός διάλογος.
- Ο υπουργός Παιδείας δηλώνει με την έναρξη του: «Σχεδιάζουμε την καθιέρωση 14χρονης υποχρεωτικής εκπαίδευσης, συμπεριλαμβανομένης της 2χρονης υποχρεωτικής προσχολικής αγωγής… Έχουμε συνείδηση ότι μιας τέτοιας έκτασης μεταρρύθμιση χρειάζεται χρόνο, πόρους και σχεδιασμό…»
- Η ομάδα REN, με αναλυτική εισήγηση – πρόταση, στα πλαίσια του διαλόγου, επιχειρηματολογεί υπέρ της καθιέρωσης της 12+2 υποχρεωτικής εκπαίδευσης, άμεσα.
- Κατατίθεται εναλλακτικό σχέδιο – πρόταση Σ. Πάγκαλου, συμβούλου, στα πλαίσια της 9χρονης υποχρεωτικής εκπαίδευσης.
Εύλογα τίθεται το ερώτημα, είναι δυνατόν μια κυβέρνηση που υπέγραψε το 3ο μνημόνιο και είναι υποχρεωμένη να εφαρμόσει τα βασικά παραδοτέα του να επιχειρεί να εφαρμόσει το οραματικό σχέδιο – πρόταση του εκπ/κου κινήματος;
Δεν γνωρίζει ο κ. Φίλης ότι μεταξύ κοινωνίας και εκπαίδευσης υπάρχει μια ιδιαίτερη διαλεκτική σχέση, που θέλει το εκπαιδευτικό σύστημα να είναι αντίστοιχο των κοινωνικών εξελίξεων και να αναπαράγει ως βασικός θεσμός τις υφιστάμενες κοινωνικές, οικονομικές και πολιτιστικές δομές της; Είναι λοιπόν κάτι περισσότερο από προφανές ότι για να πραγματοποιηθούν οραματικοί στόχοι όπως η 12+2χρονη υποχρεωτική εκπαίδευση, δημόσια και δωρεάν για όλα τα παιδιά χωρίς διαχωρισμούς και διακρίσεις, πρέπει η κοινωνία όχι μόνονα έχει ανατρέψει τις νεοφιλελεύθερες – μνημονιακές πολιτικές, αλλά και να θέσει τις βάσεις μιας κοινωνίας που θα έχει αν μη τι άλλο αμβλύνει όλες τις μεγάλες κοινωνικές – ταξικές ανισότητες.
Αποτελεί κοινή πεποίθηση σ όλη την ελληνική κοινωνία (γονείς, μαθητές, εκπαιδευτικούς), ότι στα τεχνικά σχολεία πηγαίνουν μόνο οι ‘’κακοί’’ μαθητές. Η κακή επίδοση των μαθητών αυτών, κυρίως στα μαθήματα γενικής παιδείας οφείλεται σε διάφορες αιτίες η σημαντικότερη από τις οποίες είναι η κοινωνικό – οικονομική τους καταγωγή. Τα παιδιά που επιλέγουν την ΤΕΕ στη χώρα μας, προέρχονται στην συντριπτική τους πλειονότητα από τα κατώτερα κοινωνικά – οικονομικά στρώματα.
Πώς μπορεί λοιπόν ο μαθητής των χαμηλών κοινωνικών στρωμάτων να παρακολουθήσει την 12χρονη υποχρεωτική εκπαίδευση σήμερα που από τα 14 χρόνια του, για λόγους βιοποριστικούς, αναγκάζεται να εργάζεται ταυτόχρονα με το σχολείο; Είναι πολύ συνηθισμένες οι περιπτώσεις στα ΕΠΑΛ, μαθητές να μη παρακολουθούν συστηματικά ή και να διακόπτουν το σχολείο, επειδή δεν μπορούν να ανταποκριθούν στο διπλό αυτό ρόλο, γεγονός που αυξάνει την μαθητική διαρροή ακόμη περισσότερο.Το σχολείο των «ίσων ευκαιριών» που θα πραγματοποιήσει η 12χρονη υποχρεωτική εκπαίδευση, δεν μπορεί να υπάρξει παρά σε κοινωνικές συνθήκες όπου οι ταξικές αντιθέσεις αμβλύνονται, η φτώχεια και η ανεργία θα είναι υπό εξαφάνιση και φυσικά η Παιδεία και η Υγεία θα είναι πρώτες προτεραιότητες.
Δυστυχώς το «μείγμα» αυτό (μνημόνια, 12χρονη) είναι επικίνδυνο και έχει σαν μοναδικό σκοπό να βρεθεί η Τεχνική Επαγγελματική Εκπαίδευση έξω από την τυπική εκπαίδευση, στην αρχική κατάρτιση, σε συνθήκες ακραία νεοφιλελεύθερες – μνημονιακές, δηλαδή βορά των τομέων – φιλέτων στα μεγάλα Ιδιωτικά ΙΕΚ. «Μ’ έναν σμπάρο δυο τρυγόνια», το κράτος « ξεφορτώνεται» την ΤΕΕ που έχει υψηλό κόστος λειτουργίας και απευθύνεται σε μαθητές χαμηλών κοινωνικών στρωμάτων ανοίγοντας τον δρόμο διάπλατα στο ιδιωτικό κεφάλαιο! Ο Αρβανιτόπουλος μπροστά στο Φίλη ωχριά! Δυό τομείς με τις ειδικότητες προσπάθησε να ξεπουλήσει και να βγάλει σε διαθεσιμότητα 2.000 εκπαιδευτικούς!!!!! Και δεν τα κατάφερε!!! Γιατί το εκπαιδευτικό κίνημα, η ΟΛΜΕ και οι ΕΛΜΕ όλης της χώρας, με τους αγώνες τους τα ακύρωσαν!!!!
Γ. ΓΙΑ ΤΗΝ ΜΑΘΗΤΕΙΑ
Τι είναι η μαθητεία και τι σημαίνει σήμερα η εφαρμογή της;
Για πρώτη φορά , στην ιστορία της ελληνικής εκπαίδευσης εισάγεται αυτός ο αναχρονιστικός θεσμός στη τυπική εκπαίδευση. Αντί της πρακτικής άσκησης έχουμε μαθητεία δηλαδή ‘’μάθηση’’ μέσω άμισθης εργασίας. Είναι άλλο η μαθητεία και άλλο η πρακτική άσκηση. Η μαθητεία είναι μια αναχρονιστική μέθοδος μετάδοσης τεχνικών – επαγγελματικών δεξιοτήτων που παραπέμπει σε άλλες εποχές. Η πρακτική άσκηση από την άλλη, υπάρχει σε σχολεία – σχολές όλων των βαθμίδων και έχει την έννοια, τις γνώσεις που απόκτησε ο μαθητής – σπουδαστής από μαθήματα θεωρητικά και εργαστηριακά, να τις «δει» και να τις εφαρμόσει στη πράξη δηλ. στον αντίστοιχο επαγγελματικό χώρο. Ενώ η μαθητεία κάνει ακριβώς το αντίθετο. Γνώσεις και κυρίως δεξιότητες που δεν τις μαθαίνεις μέσω της διδασκαλίας, σε στέλνουν στον επαγγελματικό χώρο για να στις μάθουν εκεί. Δηλ, φτηνή και αμφίβολης αξίας μάθηση, που στις σημερινές μνημονιακές συνθήκες δεν θα είναι καθόλου μάθηση αλλά εργασία χωρίς αμοιβή.
Μέσα σε συνθήκες ακραίας φτώχειας και ανεργίας, θα στείλουν τους μαθητές του 4ου έτους μαθητείας των ΕΠΑΛ, ή ότι άλλο προκύψει από τον προσχηματικό και καταστροφικό διάλογο, να προσφέρουν άμισθη εργασία καταλαμβάνοντας πάγιες κενές θέσεις εργαζομένων σε Νοσοκομεία, Παιδικούς Σταθμούς, σε λιμάνια, ΟΤΑ, επιχειρήσεις κλπ. Και επειδή το μνημόνιο πιέζει για άμεση έναρξη της μαθητείας, αρχίζει άμεσα ως πιλοτική μαθητεία από τον Απρίλιο (σ ένα μήνα περίπου) που θα διαρκέσει εννέα μήνες, μέχρι τον Δεκέμβρη του 2016 (ΦΕΚ 184 Α/ 30-12-15), πιλοτική εφαρμογή της κανονικής μαθητείας που αρχίζει από Σεπτέμβριο έως Αύγουστο, 12 μήνες. Τέσσερις μέρες (!!!) μαθητεία και μόνο μια μέρα την βδομάδα μάθημα.
Για να χρυσώσουν το «χάπι» και να προσπαθήσουν να αμβλύνουν τις αντιδράσεις των μαθητών και των γονιών τους, δίνουν αμοιβές μέσω των προγραμμάτων ΕΣΠΑ, ευρωπαϊκών κονδυλίων ημερομηνίας λήξης. Όμως, κανείς δεν μπορεί να συγκαλύψει την εγκληματική προσπάθεια εισαγωγής του θεσμού της απλήρωτης ή στην «καλύτερη» περίπτωση της ελαστικής υποαμοιβόμενης εργασίας στην δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Οι μνημονιακές πολιτικές δεν έχουν όρια και σαν οδοστρωτήρας συνθλίβουν όνειρα, αξίες και ζωές.
Δ. Η ΠΡΟΤΑΣΗ ΣΤΑΥΡΟΥ ΠΑΓΚΑΛΟΥ
Η πρόταση του Πάγκαλου, συμβούλου των Ηλεκτρολόγων ΠΕ1205 είναι αποτελεί ένα εναλλακτικό σχέδιο και παρουσιάστηκε στα πλαίσια του «διαλόγου». Τι λέει η πρόταση εν ολίγοις:
- Ενιαίος τύπος λυκείου στην τυπική εκπαίδευση
- Στη Β΄ τάξη όσοι επιθυμούν να πάρουν και πτυχίο τεχνικής – επαγγελματικής ειδικότητας, παρακολουθούν δυο μέρες τη βδομάδα δηλ. 14 ώρες όλες – όλες, μαθήματα ειδικότητας στο ΕΠΕΚ και τρεις στη Γ΄ τάξη δηλ. 21 ώρες.
- Το ΕΠΕΚ (Επαγγελματικό Εκπαιδευτικό Κέντρο) είναι εκπαιδευτική μονάδα εκτός τυπικής εκπαίδευσης, ανήκει οργανικά – διοικητικά στη γραμματεία ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗΣ και εκτός από τους μαθητές του λυκείου θα παρέχει κατάρτιση και στους αποφοίτους του ενιαίου Λυκείου (ΙΕΚ) και όπως ο ίδιος αναφέρει το ΕΠΕΚ, θα παρέχει διάφορα προγράμματα αρχικής κατάρτισης, πιθανά και μεταγυμνασιακής. Μ’ άλλα λόγια το ΕΠΑΕΚ συγχωνεύει ΕΠΑΛ, ΣΕΚ, ΙΕΚ, ΟΑΕΔ και κάθε άλλη δομή αρχικής κατάρτισης.
- Οι μαθητές των λυκείων που επιθυμούν πτυχίο ειδικότητας, επιλέγουν το πλησιέστερο δημόσιο ΕΠΕΚ ή και φυσικά όποιο από τα ιδιωτικά ΕΠΕΚ επιθυμούν.
Τι επιτυγχάνεται με αυτή την πρόταση; Η διάλυση της δημόσιας ΤΕΕ κατ’ αρχήν. Με δεδομένο ότι η ΤΕΕ έχει υψηλό κόστος λειτουργίας, λόγω των πολλών εργαστηρίων των πολλών ειδικοτήτων, δεν υφίσταται συνταγματική υποχρέωση να την στηρίζει και να την χρηματοδοτεί «(Σύνταγμα 1975, άρθρο 16) εμφανίζεται μέσα στους υπόλοιπους σκοπούς της εκπαίδευσης και η «επαγγελματική αγωγή των Ελλήνων». Όλη πλέον η κατάρτιση (ΤΕΕ τέλος) παρέχεται σχεδόν αποκλειστικά από το ιδιωτικό κεφάλαιο. Η Μαθητεία εφαρμόζεται κατά τον καλύτερο τρόπο μέσα στο ενιαίο πλαίσιο των ΕΠΕΚ, χωρίς να είναι κατακερματισμένη. Ελαστικές σχέσεις εργασίας για τους εκπαιδευτικούς που θα μετατραπούν σε εκπαιδευτές.
ΑΙΤΗΜΑΤΑ
- Να καταργηθεί η μαθητεία από το 4ο μεταλυκειακό έτος των ΕΠΑΛ και αντ’ αυτής να διδάσκονται μαθήματα εξειδίκευσης που αντικειμενικά δεν χωράνε στο ωρολόγιο πρόγραμμα του 2ης τάξης του τομέα και της 3ης τάξης της ειδικότητας.
- Σε όποια ειδικότητα κρίνεται απαραίτητο πρακτική άσκηση μια μέρα την βδομάδα, σε εναλλασσόμενους – διαφορετικούς επαγγελματικούς χώρους, κατά την διάρκεια του 9/μηνης σχολικής χρονιάς, έτσι ώστε οι μαθητές του 4ου έτους εξειδίκευσης να αποκτούν πολύπλευρη επαγγελματική εμπειρία, βλέποντας στη πράξη τις θεωρητικές γνώσεις – πληροφορίες αλλά και τις επαγγελματικές δεξιότητες που διδάχθηκαν στο ΕΠΑΛ.
- Όχι στη κάλυψη κενών θέσεων εργαζομένων από μαθητευόμενους! Ο μαθητής είναι ασκούμενος και όχι εργαζόμενος!
- Να μην απομακρυνθεί, με οποιονδήποτε τρόπο, η ΤΕΕ εκτός τυπικής εκπαίδευσης, εν μέσω μνημονίων και ακραίων νεοφιλελεύθερων συνθηκών, βορά των μεγάλων Ιδιωτικών ΙΕΚ.
Η ΟΛΜΕ και οι ΕΛΜΕ, πρέπει να προετοιμαστούν για απεργιακές κινητοποιήσεις, να συγκρουστούν με την κυβέρνηση, να αποτρέψουν την υλοποίηση των μνημονιακών δεσμεύσεων για διάλυση της Β/θμιας εκπαίδευσης
Δώρα Ξυπολιά είναι μέλος του ΔΣ της ΟΛΜΕ
Δημήτρης Σπανούδης είναι γραμματέας της Γ’ ΕΛΜΕ -Θ
