Αφορμή για το κείμενο αυτό στάθηκε η συνέντευξη του Υπουργού Παιδείαςστην Kαθημερινή της Κυριακής.
Οι εξαγγελίες ακούγονται κάποιες φορές ευχάριστα και οι υπουργοί παιδείας, αγοράζουν χρόνο με πρόσχημα πολλές φορές τον Εθνικό Διάλογο. Μία σύγκριση των συνεντεύξεων στις εφημερίδες τα τελευταία 20 χρόνια θα πείσει τον καθένα.
Η βαθιά, όμως, κρίση και τα στοιχεία διάλυσης που παρατηρούνται σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης, δεν επιτρέπουν καθυστερήσεις, σπασμωδικά μέτρα και κατασπατάληση ανθρώπινων και οικονομικών πόρων για πράγματα που έχουν γίνει ή για όσα πλέον, κατά κοινή ομολογία, δεν αντέχουν άλλη χρονοτριβή.
Θεωρώ θετική εξέλιξη ότι όλα όσα αναφέρονται στη συνέντευξη του υπουργού, συμπίπτουν με όλες τις επιλογές του νέου σχολείου που είχαμε ξεκινήσει το 2011. Είναι όμως εμφανές, ότι ενώ λέει τα ίδια, δεν έχει ενημερωθεί για το τι έχει συμβεί τα προηγούμενα χρόνια. Εκτός αν όλα πρέπει να ξεκινήσουν πάλι από το μηδέν πράγμα που θα επιφέρει την απόλυτη διάλυση.
Όλο το υλικό της μεταρρύθμισης για την Πρωτοβάθμια, Δευτεροβάθμια και Τριτοβάθμια εκπαίδευση που αφορά σε νομοσχέδια, υπουργικές αποφάσεις, προγράμματα και πιλοτικές δράσεις, υπάρχει στο υπουργείο και υπήρχε όλο αναρτημένο στην ιστοσελίδα του υπουργείου, αλλά εξαφανίστηκε επί υπουργίας Μπαλτά.
Αυτό το υλικό προέκυψε από τη συνεργασία με ένα πολύ μεγάλο αριθμό Ελλήνων εκπαιδευτικών που επελέγησαν με εθνική δημόσια προκήρυξη, υποστηρίχθηκε από μια ομάδα εμπειρογνωμόνων του ΟΟΣΑ και της ΕΕ και με ειδική συνεργασία με τα υπουργεία Παιδείας της Φινλανδίας, της Δανίας και της Γαλλίας.
Η όλη προσπάθεια χρηματοδοτήθηκε από το ΕΣΠΑ από το οποίο υποστηρίχθηκαν και πολλές δράσεις, όπως αυτή του ψηφιακού σχολείου για όλες τις βαθμίδες το οποίο σταμάτησε ο Α.Μπαλτάς, χωρίς δυστυχώς αντίδραση που απαιτούσε μία τέτοια «εγκληματική» για το εκπαιδευτικό σύστημα πράξη.
Πιο συγκεκριμένα στα σημεία στα οποία αναφέρθηκε ο κ.Υπουργός:
1) Εθνικός Διάλογος: Υπάρχει από το 1985 θεσμοθετημένη Εθνική Επιτροπή Διαλόγου για την Παιδεία με τη συμμετοχή των κομμάτων στην οποία ουδέποτε ο ΣΥΡΙΖΑ συμμετείχε. Υπάρχει το Εθνικό Συμβούλιο Παιδείας με συμμετοχή φορέων της εκπαίδευσης και της οικονομίας. Οι μεταρρυθμίσεις που άρχισαν να υλοποιούνται από το 2010, αφού εγκρίθηκαν από τα δύο αυτά όργανα, συζητήθηκαν στη συνέχεια στην Επιτροπή Μορφωτικών Υποθέσεων της Βουλής, έχοντας αξιολογήσει και έχοντας λάβει υπόψη όλη την δουλειά που είχε γίνει και την προηγούμενη περίοδο επί κυβέρνησης Νέας Δημοκρατίας. Θυμίζω επίσης ότι έγιναν πέντε κύκλοι συναντήσεων με τους φορείς της εκπαίδευσης, της εργασίας, με τους οικονομικούς φορείς, με τις μικρομεσαίες και μεγάλες επιχειρήσεις, με τους φορείς του αγροτικού τομέα και με τους κοινωνικούς φορείς γονέων, ατόμων αναπηρίας, φορείς ισότητας των δύο φίλων κλπ… Τέλος, υπήρξε ηλεκτρονική διαβούλευση με αρκετές χιλιάδες προτάσεις από γονείς, φοιτητές, εκπαιδευτικούς. Όλα τα παραπάνω είναι στη διάθεση του υπουργού. Θα ήταν ακατανόητο να ξεκινήσει από το μηδέν.
2) Μείωση της ύλης: Η μείωση της ύλης προϋποθέτει νέα προγράμματα σπουδών και αξιοποίηση του υλικού του ψηφιακού σχολείου ώστε να μπει τέρμα στο ένα βιβλίο και στην αποστήθιση. Τα νέα προγράμματα σπουδών οργανώθηκαν σε δώδεκα κύκλους και εφαρμόστηκαν πιλοτικά (σε 21 νηπιαγωγεία, 96 δημοτικά και 68 γυμνάσια) αντίστοιχα. Η μείωση της ύλης, την οποία εξαγγέλλει εκ νέου ο Υπουργός, έγινε με την αρχικά με την ΥΑ 101097/Γ1 και συνεχίσθηκε συστηματικά μέχρι και το 2012 (βλ. για παράδειγμα) με το νομοσχέδιο για το ‘νέο Λύκειο’, αλλά και στην συνέχεια βλ. ΥΑ 147346/Γ2 με ημερομηνία 16-9-2014.
3) Κρατικό πιστοποιητικό γλωσσομάθειας (όχι μόνο Lower κ. Υπουργέ αλλά και Proficiency): Μελετήθηκε και οργανώθηκε νέο πρόγραμμα σπουδών και πιστοποίηση της γλωσσομάθειας από το δημόσιο σύστημα (ΦΕΚ 2320 Β΄ΑΔΑ 25009 – ΧΑΗ, 3.10.2011). Στο πλαίσιο αυτό ξεκίνησε πιλοτικά σε 1260 δημοτικά που αντιστοιχούν στο 65% του μαθητικού πληθυσμού διευρυμένο πρόγραμμα διδασκαλίας της αγγλικής. Εδώ πρέπει να σημειώσουμε ότι ταυτόχρονα ξεκίνησε παρόμοιο πρόγραμμα για την διδασκαλία της πληροφορικής από την Α΄τάξη του δημοτικού ώστε να γίνεται πιστοποίησή της από το δημόσιο σύστημα μέχρι το τέλος του Γυμνασίου.
4) Τα κενά στα σχολεία στην έναρξη κάθε νέας σχολικής χρονιάς: Το τεράστιο αυτό θέμα χρειάζεται μία διοικητική μεταρρύθμιση για να αντιμετωπισθεί και αυτό σημαίνει ορθολογικό σχεδιασμό προσλήψεων, τέλος στις περιττές αποσπάσεις, σχέδιο για τις οργανικές θέσεις, συγχωνεύσεις σχολικών μονάδων για καλύτερα εκπαιδευτικά αποτελέσματα. Στα συρτάρια του υπουργού υπάρχει η πρόταση για τη διοικητική μεταρρύθμιση της εκπαίδευσης που έγινε σε συνεργασία με τον ΟΟΣΑ. Αυτό σημαίνει τέλος στις αποσπάσεις (συμβολικά ο Υπουργός δεν θα έπρεπε να συναινέσει στην απόσπαση της συζύγου του Π/Θ από το δημοτικό σχολείο στο Πανεπιστήμιο). Το 2010, 4.700 εκπαιδευτικοί γύρισαν στα σχολεία τους. Το καλοκαίρι του 2015 υπογράφηκαν από τη κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ μόνο για φορείς 400 αποσπάσεις. Το μείζον ζήτημα να είναι οι εκπαιδευτικοί στις τάξεις το Σεπτέμβρη είναι πολύπλοκο, θέλει σχεδιασμό και χρόνο και αποφασισμένη πολιτική και συνδικαλιστική ηγεσία που θα δουλέψουν με προτεραιότητα τους μαθητές.
5) Ψηφιακό Σχολείο: Αναπόσπαστο μέρος του ‘Νέου Σχολείου’ αποτελεί το ‘Ψηφιακό Σχολείο’. Με το ‘Ψηφιακό Σχολείο’ διατέθηκε στους μαθητές, τους γονείς τους και τους εκπαιδευτικούς, το σύνολο των σχολικών βιβλίων όλων των τάξεων σε ψηφιακή μορφή και μάλιστα εμπλουτισμένα με πλούσιο διαδραστικό και πολυμεσικό ψηφιακό υλικό. Το υλικό αυτό συμπληρώνεται με ψηφιακό φροντιστήριο. Το συνολικό υλικό, παρά τον πόλεμο του κ. Μπαλτά,είναι διαθέσιμο αυτή τη στιγμή εδώ. Πρέπει να τονίσουμε ότι η επιτυχία του προγράμματος ήταν τέτοια, ώστε το πλαίσιο της μελέτης «Μεθοδολογία, καταγραφή και αποτίμηση καλών πρακτικών των παρεμβάσεων ΕΚΤ στο ΕΣΠΑ 2007-2013» το ‘Ψηφιακό Σχολείο’ κρίθηκε μεταξύ των 30 καλυτέρων έργων – καλών πρακτικών που υλοποιήθηκαν στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου στην Ελλάδα για την περίοδο 2007-2013.
6) Βιβλία: Ο κ. Φίλης αναφέρθηκε, και σωστά, στο θέμα της αποστολής των βιβλίων .Το 2011 ανέλαβα συνολικά την ευθύνη της καθυστέρησης των βιβλίων (ο υπουργός ούτε καν υπέγραφε γι΄αυτό το θέμα) και αφού εξηγήθηκαν λεπτομερώς στη Βουλή οι λόγοι του τεράστιου εκείνου προβλήματος, προχώρησα άμεσα σε συνολική αναδιάρθρωση του συστήματος, σε κλείσιμο του ΟΕΔΒ και σε ένα νέο ψηφιακό σύστημα με πολύ μικρότερο κόστος και διανομή των βιβλίων στο κάθε σχολείο.
Από τον Μάιο του 2012 τα βιβλία μοιράζονται κάθε χρόνο χωρίς να ασχοληθεί καθόλου ο Υπουργός (όπως και είναι το σωστό).
7) Ειδικότητες ( μεγάλος αριθμός ειδικοτήτων εκπαιδευτικών) : Υπάρχει από το 2013 και παραδόθηκε μελέτη για τη συγχώνευση ειδικοτήτων την οποία μπορεί άμεσα να υλοποιήσει ο Υπουργός.
8) Σχετικά με την διδασκαλία των Θρησκευτικών, υπάρχει νέο πρόγραμμα σπουδών από το 2011 (ΦΕΚ 2325 Β/3.10.2011) που καλύπτει την ανάγκη να γνωρίσουμε την ορθοδοξία αλλά και τα άλλα χριστιανικά δόγματα αλλά και τις άλλες θρησκείες. Δίνεται η δυνατότητα το μάθημα αυτό να το διδάσκονται οι ορθόδοξοι χριστιανοί, αλλά μπορούν να το διδάσκονται και άλλες χριστιανικές παραδόσεις και άλλες θρησκείες ακόμα και οι άθεοι μαθητές, οι ουδετερόθρησκοι ή εκεί που θα συζητώνται ζητήματα φιλοσοφικών αντιλήψεων μεταφυσικών αντιλήψεων που δεν έχουν χριστιανικό χαρακτήρα. Πιο συγκεκριμένα τα προγράμματα αφορούν:
ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟ ΚΑΙ ΔΗΜΟΤΙΚΟ – Ο κόσμος της Θρησκείας.
ΓΥΜΝΑΣΙΟ – Θρησκεία και Ιστορία ως έκφραση Πολιτισμού.
ΛΥΚΕΙΟ – Θρησκεία και Πολιτισμός σε διάλογο με την Κοινωνία.
Για την πρόταση αυτή την ευθύνη είχε φυσικά το υπουργείο Παιδείας αλλά είχε γίνει διάλογος και με την Ιερά Σύνοδο.
9) Τεχνική Επαγγελματική Εκπαίδευση: Ας ζητήσει πάλι ο Υπουργός να δει την μελέτη που υπάρχει για κάθε επαγγελματικό και τεχνολογικό λύκειο της χώρας (ανθρώπινο δυναμικό- εξοπλισμός – υποδομές) και το έτοιμο νομοσχέδιο που έγινε σε συνεργασία με Γερμανούς και Ελβετούς εμπειρογνώμονες και αφορά τετραετή επαγγελματική εκπαίδευση και μαθητεία.
Δεν θα αναφερθώ καθόλου στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση όπου 9 μήνες μετά τις προγραμματικές δηλώσεις του Π/Θ για Εθνικό Διάλογο, είδαμε μόνο το νομοσχέδιο κουρελού του προηγούμενου υπουργού και μία Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου για κατάργηση άρθρων του πλέον συναινετικού νόμου που ψηφίστηκε με πρωτοφανή πλειοψηφία από την Βουλή το 2011. Και στα ΑΕΙ ο Εθνικός Διάλογος απαιτεί κατάθεση πρότασης. Μέχρι στιγμής έχουμε δει μόνο μία ιδεοληπτική λογική αντιμεταρρύθμισης.
Για όλα τα παραπάνω στα οποία αναφέρθηκα, οι θετικές προθέσεις και θέσεις του υπουργού στην συνέντευξή του, δίνουν σε κάθε περίπτωση μια αίσθηση αισιοδοξίας , αρκεί γρήγορα και μεθοδικά να παρουσιάσει το σχέδιο του, κάνοντας χρήση της τεράστιας δουλειάς και προσπάθειας που έγινε απο πολλούς πριν από αυτόν.
Η πολιτική του «υβρίζω και γκρεμίζω» δεν απέδωσε ποτέ και ίσως η κρίση μας βοηθήσει να το κατανοήσουμε.
Τελειώνοντας, πρέπει δυστυχώς να πω ότι διατηρώ ελάχιστες ελπίδες για τη συνέχιση της τόσο αναγκαίας για την πατρίδα μας, εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης. Θα επαναλάβω, για πολλοστή φορά ότι οι χώρες που πήγαν μπροστά, σε όλες τις ιστορικές περιόδους, αλλά κυρίως σε περιόδους κρίσης, ήταν εκείνες που πραγματοποίησαν μεγάλες τομές στα εκπαιδευτικά τους συστήματα.
ΥΓ. Η επιβολή ΦΠΑ 23% στα ιδιωτικά σχολεία έχει προκαλέσει χάος. Δεν θα σταθώ στο δίκαιο ή άδικο, στο ταξικό η όχι. Θα μείνω στην προχειρότητα που προβληματίζει. Στην ελλιπή προετοιμασία και στην αδιαφορία ή ίσως και άγνοια των ευρωπαϊκών οδηγιών. Αυτό είναι το πιο προβληματικό απ΄όλα.
* Η Αννα Διαμαντοπούλου διετέλεσε υπουργός Παιδείας, Δια Βίου Μάθησης και Θρησκευμάτων (2009-2012).
