Υπέρ της δημόσιας παιδείας αλλά για τα παιδιά των άλλων
Γεγονός Α.24 Σεπτεμβρίου 2015: Η νέα αναπληρώτρια υπουργός Παιδείας κα Σία Αναγνωστοπούλου με αρμοδιότητα την πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση δήλωσε τα εξής: «η εντολή του πρωθυπουργού είναι να δοθεί ιδιαίτερο βάρος στο κυβερνητικό έργο στη δημόσια Παιδεία».
Γεγονός Β .11 Σεπτεμβρίου 2015: Ο μεγάλος υιός του πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα αρχίζει να φοιτά στο νηπιαγωγείο γνωστού ιδιωτικού σχολείου της Πλάκας.
Δηλαδή για να καταλάβω: Ο πρωθυπουργός θέτει ως προτεραιότητα τη δημόσια εκπαίδευση για τα παιδιά των Ελλήνων αλλά για το δικό του παιδί προτιμά την ιδιωτική εκπαίδευση. Για να προλάβω τον αντίλογο που ίσως με κατηγορήσει για λαϊκισμό θα αναφέρω το εξής: για την αριστερά οι προσωπικές επιλογές και στάσεις οφείλουν να έχουν πάντοτε έναν ταξικό συμβολισμό. Σε αυτή την περίπτωση οι δύο πράξεις είναι ταξικά σε αντίθεση. Δεν γίνεται να είσαι ταυτόχρονα και με το λαό και με το κεφάλαιο. Πολύ φοβάμαι ότι η απαξιωμένη δημόσια εκπαίδευση απαξιώθηκε λίγο παραπάνω από το παράδειγμα του πρωθυπουργού.
Αναρωτιέμαι πως είναι δυνατόν να περιμένουμε ότι θα δοθεί έμφαση και αξία στη δημόσια εκπαίδευση όταν η συντριπτική πλειοψηφία της εγχώριας ελίτ που καθορίζει τις πολιτικές στη χώρα μας (πολιτικοί ,μεγαλοδημοσιογράφοι ,οικονομικοί άρχοντες) στέλνει τα δικά της παιδιά στα ακριβά ιδιωτικά εκπαιδευτήρια της χώρας .Είναι αυταπάτη να πιστεύει ο απλός κόσμος της βιοπάλης ότι η εύπορη τάξη θα του φτιάξει σχολεία όπως αυτά που πάνε τα δικά της παιδιά. Ποιος μπορεί να διαφωνήσει ότι αν η δημόσια εκπαίδευση ήταν υποχρεωτική για όλους δεν θα είχαμε πολύ μεγαλύτερες κρατικές παροχές για την παιδεία ;
Αναπληρωτές: οι μόνιμα μη μονιμοποιημένοι μόνιμοι
Γεγονός Α .14 Ιανουαρίου 2015.Το υπουργείο παιδείας ανακοινώνει ότι σκοπεύει να καταργήσει όλες τις ευέλικτες μορφές εργασίας στην εκπαίδευση και να τις αντικαταστήσει με μόνιμες θέσεις εργασίας.
Γεγονός Β.25 Σεπτεμβρίου 2015 .Ανακοινώθηκαν μόλις 1600 προσλήψεις στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση. Την 30 Σεπτεμβρίου αναμένεται να ανακοινωθούν άλλες 900 προσλήψεις στη δευτεροβάθμια.(σύνολο 2500 προσλήψεις για τα 20.000 κενά ) Δηλαδή ο Οκτώβρης θα βρει τα σχολεία με 17.500 ακάλυπτα κενά.
Πριν λίγους μόνο μήνες το υπουργείο παιδείας μίλαγε για κατάργηση του θεσμού των αναπληρωτών και των ωρομισθίων. Γέμισε με ελπίδες για μόνιμο διορισμό χιλιάδες αναπληρωτές εκπαιδευτικούς εκ των οποίων οι περισσότεροι έχουν υπηρετήσει για αρκετά χρόνια στις εσχατιές της χώρας ,νιώθοντας κάθε χρόνο την ίδια αγωνία αν θα προσληφθούν και μετακινούμενοι από τόπο σε τόπο με μια βαλίτσα στο χέρι. Οι γνωστοί γυρολόγοι της εκπαίδευσης που βγάζουν μεγάλο μέρος της βρώμικης δουλειάς. Εις μάτην όμως, ούτε φέτος φαίνεται ότι θα γίνουν διορισμοί. Αλήθεια για ποιο λόγο το υπουργείο δεν μονιμοποιεί τους αναπληρωτές αφού εδώ και πολλά χρόνια καλύπτουν σε μόνιμη βάση πάγιες και λειτουργικές ανάγκες; Για ποιο λόγο προτιμά την ανανέωση των συμβάσεων ανά έτος; Η απάντηση είναι απλή : γιατί έτσι τους προσλαμβάνει σχεδόν τσάμπα.
Ας πάμε στις προσλήψεις με συμβάσεις ανά έτος. Το ελληνικό κράτος εδώ και αρκετά χρόνια έχει βολευτεί με κονδύλια εκτός κρατικού προϋπολογισμού. Φέτος οι προσλήψεις αναπληρωτών που προβλέπονται θα γίνουν με κονδύλια κυρίως από το ΕΣΠΑ και το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων(ΠΔΕ) και ένα μικρό μόνο μέρος από τον κρατικό προϋπολογισμό. Αναρωτιέμαι από πού και ως που η πρόσληψη αναπληρωτών μπορεί να θεωρηθεί ως αναπτυξιακό έργο για να μπορεί επιδοτηθεί από το ΕΣΠΑ και πως γίνεται να θεωρηθεί δημόσια επένδυση ώστε να εξασφαλίσει κονδύλια από το ΠΔΕ ;
270 σχολεία είναι ακόμα κλειστά. Σιγά το πρόβλημα
Γιατί το γεγονός ότι αυτή τη στιγμή υπάρχουν ακόμα 270 κλειστά σχολεία, όπου τα παιδιά είναι αναγκασμένα να κάθονται στο σπίτι τους, δεν θεωρείται παραβίαση του άρθρου 16 του Συντάγματος ; (Άρθρο 16.Παράγραφος 4: Όλοι οι Έλληνες έχουν δικαίωμα δωρεάν παιδείας, σε όλες τις βαθμίδες της, στα κρατικά εκπαιδευτήρια).
Με τη βοήθεια του ΟΟΣΑ θα κτυπήσουμε τον νεοφιλελευθερισμό
Γεγονός Α .14 Αυγούστου 2015: Υπογράφεται το 3ο μνημόνιο .Για την εκπαίδευση προβλέπει «Έως τον Απρίλιο 2016 θα πρέπει να έχει γίνει επικαιροποίηση της Έκθεσης ΟΟΣΑ του 2011. Η επανεξέταση θα προτείνει συστάσεις σύμφωνα με τις βέλτιστες πρακτικές των χωρών του ΟΟΣΑ».
Γεγονός Β.31 Αυγούστου 2015: Παρουσιάζεται το νέο πρόγραμμα τετραετίας του ΣΥΡΙΖΑ για την παιδεία. Στην εισαγωγή αναφέρονται τα εξής : «να προχωρήσουμε στις μεγάλες τομές που έχει ανάγκη κάθε βαθμίδα της εκπαίδευσης στην Ελλάδα, τομές που θα κινούνται στον αντίποδα του στρατηγικού ορίζοντα του νεοφιλελευθερισμού και σε σύγκρουση με τις συντηρητικές μεταρρυθμίσεις του παλιού πολιτικού συστήματος».
Αναρωτιέμαι πως μπορεί η εκπαιδευτική μεταρρύθμιση να κινηθεί στον αντίποδα του νεοφιλελευθερισμού χρησιμοποιώντας την εργαλειοθήκη(tool-kit) του ΟΟΣΑ που αποτελεί το βασικό εργαλείο επέκτασης του νεοφιλελευθερισμού. Δηλαδή για να καταλάβω. Θα κτυπηθεί ο νεοφιλελευθερισμός από τον νεοφιλελευθερισμό. Τα τελευταία χρόνια οι πολιτικοί του ΣΥΡΙΖΑ ήταν από τους βασικότερους κατακριτές του ΟΟΣΑ και των πρακτικών του. Μάλιστα είναι νωπές ακόμα οι μνήμες από την έντονη κριτική που ασκούσαν στους προηγούμενους υπουργούς παιδείας (κα Διαμαντοπούλου και κο Αρβανιτόπουλο) για την πιστή τους αφοσίωση στον ΟΟΣΑ. Ειλικρινά δεν μπορώ να καταλάβω πως ο ΟΟΣΑ και ο επικεφαλής του Άνχελ Γκουρία από αντίπαλοι και εκφραστές του νεοφιλελευθέρου μοντέλου σήμερα έγιναν σύμβουλοι και αρωγοί της νέας εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης.
You can do more with less
Γεγονός Α .23 Σεπτεμβρίου 2015.Ο νέος υπουργός Παιδείας Κος Φίλης σε πολύ πρόσφατες δηλώσεις ανέφερε μεταξύ άλλων τα εξής: « να διαμορφωθεί ένα μεταρρυθμιστικό όραμα και το σχολείο να αποκτήσει και πάλι την κεντρική θέση του στο δημόσιο βίο, να μετατραπεί σε κύτταρο για την ανάταξη της χώρας και σε φορέα δημοκρατικών αξιών. Να αποτελέσει η εκπαίδευση τον προπομπό ώστε να βγει η χώρα στο ξέφωτο της ανάπτυξης».
Είναι μια δήλωση με την οποία συμφωνώ απολύτως. Η επένδυση στην εκπαίδευση με σκοπό την ανάπτυξη είναι μια ρεαλιστική πρόταση που έχει εφαρμοστεί με μεγάλη επιτυχία σε αρκετές χώρες. Όμως καμία επένδυση δεν μπορεί να γίνει χωρίς την αύξηση των δαπανών για την παιδεία. Εκτός και αν πιστεύουμε ότι με το 1,8 % του ΑΕΠ για την παιδεία που έχουμε στην χώρα μας μπορούμε να είμαστε ανταγωνιστικοί όταν ο μέσος όρος στην Ευρώπη είναι 5 % του ΑΕΠ. Σκεφτείτε μόνο το γεγονός ότι πριν την κρίση (2008) το αντίστοιχο ποσοστό ήταν 3,5% του ΑΕΠ, δηλαδή ουσιαστικά σήμερα έχουμε υποδιπλασιασμό. Και η κρίση δεν μπορεί να είναι δικαιολογία για αυτή την μείωση αφού σε κάποιες άλλες χώρες που εφαρμόστηκαν πολιτικές λιτότητας οι δαπάνες για την παιδεία δεν μειώθηκαν. Οι πολιτικοί στη χώρα μας επέλεξαν να κάνουν οικονομία στην παιδεία και στην υγεία και αυτό ήταν μια συνειδητή επιλογή και όχι μια αναγκαστική πράξη. Δυστυχώς σε αυτό τον τόπο έχουμε συνηθίσει την υποχρηματοδότηση της παιδείας και αυτό δεν είναι θέμα συγκυρίας αλλά προτεραιοτήτων.
Ως γνωστόν δεν υπάρχει επένδυση χωρίς αρχικό κεφάλαιο εκτός και αν η ηγεσία του υπουργείου έχει κατά νου κάποιο άλλου είδους σχέδιο. Ποιοι άραγε θα είναι αυτοί που θα πληρώσουν το μάρμαρο για να αποφύγει το κράτος να βάλει το χέρι στην τσέπη; Αν λάβουμε υπόψη τις προβλέψεις του μνημονίου 3 καθώς και κάποιες προτάσεις από τον πρώην υπουργό παιδείας για νέα αύξηση ωραρίου πολύ φοβάμαι ότι θα καταλήξουμε σε αυτό που ο γνωστός Φιλανδός παιδαγωγός Pasi Sahlberg ονομάζει πολύ εύστοχα «do more with less» (κάνοντας περισσότερα με λιγότερα).Έχει παρατηρηθεί και σε άλλες χώρες όπου εφαρμόζονται εκπαιδευτικές πολιτικές λιτότητας να υπάρχει από τις κυβερνήσεις η ψευδαίσθηση ότι μπορεί να πετύχουν βελτίωση της παρεχόμενης εκπαίδευσης. Ενδεχομένως θα έχετε καταλάβει ότι αυτοί που καλούνται να αναπληρώσουν την λιτότητα στις δαπάνες είναι οι εκπαιδευτικοί οι οποίοι υποχρεώνονται να αναλάβουν πολύ περισσότερα πράγματα από αυτά που ο ρόλος τους απαιτεί .Είναι ιδιαίτερα προσβλητικό να συρρικνώνεις τα κονδύλια για την εκπαίδευση ,να κόβεις τόσο πολύ τους μισθούς των εκπαιδευτικών ώστε ακόμα και επιβίωσή τους να είναι δύσκολη και ταυτόχρονα να τους αναβαθμίζεις τάχα μου το ρόλο τους ,στην ουσία φορτώνοντάς τους με παραπάνω εργασία ,ευθύνες, αρμοδιότητες και άγχος ,οδηγώντας τους έτσι σε επαγγελματική εξουθένωση(burnout).
Βελτίωση στην εκπαίδευση με εφαρμογή λιτότητας δεν γίνεται . Αναβάθμιση του ρόλου του εκπαιδευτικών με περαιτέρω εξαθλίωσή τους επίσης δεν γίνεται.
Ο νέος υπουργός Παιδείας κος Φίλης δήλωσε πρόσφατα :
«Ο εκπαιδευτικός, αυτός ο αφανής κοινωνικός εργάτης, συχνά απαξιώνεται όχι μόνον εξαιτίας της οικονομικής κρίσης, αλλά μέσα στο γενικότερο κλίμα της κρίσης αξιών». Αν πραγματικά το εννοεί ξέρει και τι πρέπει να κάνει .
Δημήτρης Τσιριγώτης. Φυσικός
