Στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής τη δεκαετία του ’60 παρά το ροκ και την επανάσταση των εικοσάρηδων οι επιλογές καριέρας για την πλειοψηφία των κοριτσιών παρέμεναν βασικά τρεις: γραμματέας, δασκάλα, νοσοκόμα. Έχοντας αποκλείσει τις δύο πρώτες, δια της εις άτοπον απαγωγής, η Patricia Oriti βρέθηκε στο κολλέγιο να παρακολουθεί νοσηλευτική. Τα κατάφερνε καλά κιόλας γιατί ήταν προσεχτική και νοιαζόταν για τους αρρώστους όμως δεν ήταν αυτό που ζητούσε από τη ζωή της. Μετά από δύο χρόνια επιμελών σπουδών αποφάσισε να κάνει ένα διάλειμμα και έφυγε με τη φίλη της Elizabeth να γνωρίσουν με οτοστόπ την Ευρώπη. Για να ανταποκριθούν στα έξοδα του ταξιδιού έκαναν babysitting σε οικογένειες εύπορων Ευρωπαίων αστών. Σε ένα από αυτά τα σπίτια η Patricia διάβασε ένα βιβλίο με τη ζωή της Dr Maria Montessori. Λίγο αργότερα οι περιπλανήσεις της την έφεραν στα σκαλιά ενός μοντεσσοριανού σχολείου στην Ολλανδία. Σύμπτωση; Τύχη; Ο δρόμος είχε ανοίξει. Γυρνώντας στην Αμερική άφησε τη νοσηλευτική και έγινε μοντεσσοριανή παιδαγωγός, αφού εκπαιδεύτηκε πρώτα στο Τορόντο του Καναδά από τη Renilde Montessori, εγγονή της Maria Montessori με το σύστημα Association Montessori Internationale .
Δεν είναι τυχαίο νομίζω ότι οι μοντεσσοριανοί παιδαγωγοί δεν αποκαλούνται δάσκαλοι αλλά «οδηγοί» των παιδιών και τα σχολειά τους ονομάζονται κοινότητες. Είναι μεγάλη υπόθεση να καθοδηγείς ένα παιδί στη ζωή, να του δείχνεις τον τρόπο να κατακτήσει τη χαρά και τη γνώση, προσφέροντάς του τη δυνατότητα να ανθίσει. Τα τελευταία 15 χρόνια η Patricia Oriti προσφέρει πλέον από τη θέση του μέντορα στους παιδαγωγούς σε μεγάλο αριθμό μοντεσσοριανών κοινοτήτων, με coaching, ομιλίες, σεμινάρια που έχουν στόχο να ανανεώνουν στη συνείδηση των «οδηγών» το όραμα της Dr Montessori για μια εκπαίδευση που αγκαλιάζει το σώμα, το μυαλό και τη ψυχή του παιδιού. Παρακολουθώ την Patricia δέκα χρόνια τώρα, κάθε φορά που πραγματοποιεί το ετήσιο ταξίδι της στην Ελλάδα. Με εμπνέει η πεποίθησή της ότι μπορείς να ξεκινήσεις να γίνεσαι καλύτερος γονιός από σήμερα, είτε το παιδί σου είναι 6 μηνών είτε 16 χρονών. Πάντα υπάρχουν περιθώρια βελτίωσης της σχέσης γονιού-παιδιού και ευκαιρίες να γίνουμε εμείς και τα παιδιά μας πιο ευτυχείς και πιο λειτουργικοί άνθρωποι. Αρκεί να μην μένουμε στα λάθη μας, να μην βουλιάζουμε στην ενοχή και το αυτομαστίγωμα, να μην αρρωσταίνουμε από το άγχος αλλά να συγκεντρωνόμαστε στις θετικές μας δυνάμεις ως γονείς κάνοντας συνειδητές επιλογές, παίρνοντας αποφάσεις και βάζοντας στόχους.
Πού στηρίζεται όμως η μοντεσσοριανή αγωγή; Είναι ένα παιδοκεντρικό παιδαγωγικό σύστημα, με σεβασμό στη προσωπικότητα του παιδιού και τα συναισθήματά του, με δικά του εποπτικά μέσα διδασκαλίας, που ενθαρρύνει τη μάθηση μέσα από τις αισθήσεις και μέσα από την έρευνα. Μία από τις απλές και βασικές αρχές της είναι ότι αναγνωρίζει 5 αναπτυξιακές ανάγκες στα παιδιά:
Την ανάγκη να «ανήκουν»
την ανάγκη για ανεξαρτησία
την ανάγκη για κίνηση
την ανάγκη για γλωσσική έκφραση και επικοινωνία
την ανάγκη για τάξη (εξωτερική και εσωτερική)
Αυτές τις ανάγκες οφείλουμε εμείς οι ενήλικες να τις καλύπτουμε σε όλα τις ηλικιακές φάσεις του παιδιού. Είναι ενδιαφέρον ότι οι μοντεσσοριανοί χωρίζουν την παιδική και εφηβική ηλικία σε 4 επίπεδα: 0-6 ετών, 6-12ετών, 12-18 ετών και 18-24 ετών. Με ιντριγκάρει η άποψή τους ότι τα χαρακτηριστικά της πρώτης περιόδου (0-6) επανέρχονται στην τρίτη περίοδο (12-18), αυτήν δηλαδή της εφηβείας. Κι επειδή τυχαίνει να έχω παιδί στα 13, τελευταίως έχω συχνά την ευκαιρία να βλέπω αυτήν την άποψη να επαληθεύεται. Όσο για το τέταρτο επίπεδο ανάπτυξης, μην σας εκπλήσσει, είναι η ηλικία που ο μετα-έφηβος (ποιητική αδεία) αποφασίζει για τον προσωπικό του ρόλο και την αποστολή του στη ζωή. Όσοι από εμάς δεν είχαμε την εσωτερική γνώση και το θάρρος να ξεκαθαρίσουμε την αποστολή μας στον κόσμο πριν τα 24, τα βρήκαμε σκούρα στη συνέχεια!
Ένα άλλο στοιχείο της μοντεσσοριανής αγωγής που με έλκει είναι η σύνδεσή της με τις καθημερινές δραστηριότητες της ζωής (παράγω-ετοιμάζω την τροφή μου, καθαρίζω το χώρο μου, πλένω τα ρούχα μου κοκ)και η έμφαση στην προσφορά προς την κοινότητα. Έτσι διδάσκουμε το παιδί να προσφέρει κατ’ αρχήν στον εαυτό του και στη συνέχεια στην οικογένειά του, στο σχολείο, στη γειτονιά, στην ευρύτερη κοινότητα, για να καταλήξει στο ποια είναι η αποστολή του σ’ αυτόν τον κόσμο που λέγαμε προηγουμένως.
Είμαι ευγνώμων που ως γονιός συνάντησα την Patricia Oriti στο δρόμο μου και πήρα από αυτήν υποστήριξη, ενίσχυση, έμπνευση. Την τελευταία πενταετία υπάρχει μια άνθηση προσχολικών μοντεσσοριανών μονάδων στην Αθήνα. Δυστυχώς αυτό δεν συνεχίζεται στις επόμενες βαθμίδες εκπαίδευσης γιατί σκοντάφτει στο δύσκαμπτο νομικό πλαίσιο της ελληνικής εκπαίδευσης. Αν όμως συναντήσετε στο δρόμο σας ανθρώπους σαν την Patricia, ταγμένους με αγάπη και σεβασμό προς τα παιδιά και οπλισμένους με κατανόηση και ενθάρρυνση προς τους γονείς, αρπάξετε την ευκαιρία από τα μαλλιά!
Photo credit: Nationalmuseum Stockholm / Foter / CC BY-NC-ND
https://stapliktra.gr μέσω https://fresheducation.gr/?p=6987
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
Ο δεκάλογος της θεωρίας της Montessori
Η ιταλίδα παιδαγωγός Μαρία Μοντεσόρι
