Η σύγκρουση σε μια σχολική μονάδα δεν είναι πάντα καταστροφική αλλά μπορεί, σε πολλές περιπτώσεις, να αποβεί εποικοδομητική και ουσιαστική.
Τσαπατσάρης Παναγιώτης Καθηγητής Φυσικής Αγωγής-
Στην κινέζικη φιλοσοφία η λέξη «ΣΥΓΚΡΟΥΣΗ» σημαίνει «κρίση» ή «ευκαιρία». «Το αντίξουν συμφέρον και εκ των διαφερόντων καλλίστην αρμονίαν και πάντα κατ’ έριν γίγνεσθαι» έτσι έβλεπε ο Ηράκλειτος την «φιλονικία» ανάμεσα στα διαφορετικά: χρήσιμη, καθολική και δημιουργό της καλύτερης δυνατής αρμονίας. Εικοσιπέντε αιώνες μετά, οι σύγχρονες θεωρίες αποδέχονται τις συγκρούσεις ως πρόξενους αλλαγών, που επιτρέπουν την εξέλιξη και την πρόοδο.
Μια σύγκρουση δεν μπορεί εκ των προτέρων να χαρακτηριστεί ως καλή ή κακή, εποικοδομητική ή καταστροφική. Οι συγκρούσεις που βοηθούν το σχολείο να πετύχει τους στόχους του είναι λειτουργικές. Σε αντίθεση, συγκρούσεις που εμποδίζουν την απόδοση είναι δυσλειτουργικές. Όλοι κερδίζουν, αν από το κλασικό δίλημμα «εγώ ή αυτός», περάσουμε στο συνεργατικό «ΚΑΙ εγώ ΚΑΙ αυτός».
Μια σύγκρουση μπορεί να έχει εποικοδομητικές συνέπειες:
- Να αυξήσει τα κίνητρα, την ενεργητικότητα, την παραγωγικότητα και την καινοτομία, λόγω ποικιλίας απόψεων, δημιουργίας αναγκών και υγιούς ανταγωνισμού.
- Σε μια σύγκρουση το άτομο κατανοεί την θέση του, τις εσωτερικές του συγκρούσεις και συνειδητοποιεί την ταυτότητά του, καθώς «αναγκάζεται» να διατυπώσει με σαφήνεια τα επιχειρήματά του.
- Όσο νωρίτερα, εμφανίζεται μια σύγκρουση, τόσο πιο εύκολα αντιμετωπίζεται και προφυλάσσει από άλλες εν δυνάμει συγκρούσεις.
- Η σύγκρουση πηγάζει από μια αδυναμία η οποία έτσι γίνεται εμφανής και δίνεται το έρεισμα για την οριστική της αντιμετώπιση.
- H σύγκρουση, «γεννά» την ανάγκη για έρευνα μιας τρίτης συμβιβαστικής λύσης. Άρα επεκτείνει το πλαίσιο της έρευνας.
- Με τη σύγκρουση βελτιώνεται η επίγνωση των προβλημάτων και αυξάνεται η συνοχή και η επικοινωνία των ομάδων λόγω της αλληλεπίδρασης.
- Από μια αντιπαράθεση, «επιβιώνουν» οι δυνατότεροι. Έτσι οι συγκρούσεις σφυρηλατούν τους ανερχόμενους ηγέτες στην φλόγα του ανταγωνισμού.
- Οι συγκρούσεις αφορούν συνήθως θέματα σημαντικά. Κατά συνέπεια όλοι ενδιαφέρονται για την επίλυση τους.
- Μια σύγκρουση, βοηθά το άτομο να εκφράσει τα συναισθήματά του και να απαλλαγεί από ανεπιθύμητους παράγοντες (άγχος – στρες).
Κατά τον Walton (1969), διαπροσωπικές διαφορές, ανταγωνισμός και αντιπαλότητα έχουν θετική αξία και συνεισφέρουν στην αποτελεσματικότητα.
Η νοητικού τύπου σύγκρουση ενθαρρύνει την καινοτομία, την επικοινωνία και την συναίνεση ( Appelbaurn et al 1999).
Η σύγκρουση και η συνεργασία είναι αντίθετες μόνο όταν η σύγκρουση είναι καταστροφική. Όταν οι δημιουργικές πτυχές έρχονται στο προσκήνιο, η σύγκρουση και η συνεργασία είναι συμπληρωματικές διαδικασίες.( Robins 1974).
Σύμφωνα με τον Pondy (1992) ο οργανισμός είναι το αντίθετο ενός συνεργατικού συστήματος. Αν δεν λαμβάνει χώρα σύγκρουση, τότε ο οργανισμός δεν έχει λόγο ύπαρξης. Οργανισμοί που αντέχουν στον χρόνο είναι αυτοί που έχουν θεσμοθετήσει τη σύγκρουση και την διαφορετικότητα.
Ο Tjosvold (1998) συμπληρώνει ότι η σύγκρουση δεν είναι το αντίθετο της συνεργασίας αλλά ένας μηχανισμός που επιτρέπει την κατανόηση των προτερημάτων της συνεργασίας.
Επιπλέον, η σύγκρουση θεωρείται ψυχολογικά υγιής γιατί παρέχει εκτόνωση στις απογοητεύσεις και προκαλεί το αίσθημα της συμμετοχής ή ακόμα και της απόλαυσης και κοινωνικά υγιής γιατί ενθαρρύνει την εναντίωση στο status quo και παρέχει τις συνθήκες για κοινωνικές αλλαγές και δημοκρατία μέσω του πλουραλισμού και του σεβασμού στην διαφορετικότητα.
Η ανάλυση του Janis πάνω σε σημαντικές αποφάσεις τεσσάρων προέδρων των Η.Π.Α, έδειξε ότι η δημιουργική σύγκρουση είχε ως αποτέλεσμα την λήψη ποιοτικών αποφάσεων ενώ αποφάσεις που οι σύμβουλοι εύκολα συμμορφώθηκαν με την γνώμη της πλειοψηφίας απέβησαν συχνά καταστροφικές (Janis, 1982).
Η σύγκρουση είναι θετικά σχετιζόμενη με την παραγωγικότητα. Ομάδες στις οποίες υπήρχαν πολλές συγκρούσεις απέδιδαν καλύτερα κατά 73% σε σχέση με ομάδες όπου υπήρχαν λίγες συγκρούσεις (Hall & Williams, 1966).
Η σημασία των οργανωσιακών συγκρούσεων καταδεικνύεται τόσο από το εύρος της βιβλιογραφίας όσο και από το χρόνο και τους πόρους που διαθέτουν οι οργανισμοί για τη διαχείρισή τους. Η έρευνα αναδεικνύει δυο πολύ σημαντικά δεδομένα: Πρώτον ότι δεν υπάρχει οργανισμός που να μην συμβαίνουν συγκρούσεις. Δεύτερον ότι οι οργανισμοί που έχουν μεγαλύτερες προοπτικές να αναπτυχθούν είναι αυτοί που είναι θετικοί απέναντι στις συγκρούσεις και εφαρμόζουν τις κατάλληλες στρατηγικές διαχείρισής τους με σκοπό τον μετασχηματισμό τους σε εποικοδομητικές.
Τσαπατσάρης Παναγιώτης Καθηγητής Φυσικής Αγωγής
Βιβλιογραφία:
- Σπυράκης, Γ. & Σπυράκη, Χ. (2008). Αντιμετώπιση των συγκρούσεων στους οργανισμούς: Από την επίλυση συγκρούσεων στη διαχείριση συγκρούσεων.
- Xρίστος Αθ. Σαϊτης : Ο Διευθυντής στο Δημόσιο Σχολείο – Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων – Παιδαγωγικό Ινστιτούτο – Αθήνα 2008
- Μπουραντάς (2002). Μάνατζμεντ. εκδόσεις Γ. Μπένου
- Κάντας, Α (1993). Οργανωτική-Βιομηχανική Ψυχολογία. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα
- Αριστοτέλης Κάντας (2004), Οργανωτική και βιομηχανική ψυχολογία, Μέρος 3,12 έκδοση.
- Daft L. Richard, (2002). Οργανωσιακή θεωρία και σχεδιασμός. Κλειδάριθμος
- Γ. Βαγιάτη (2002). Οργανωσιακή Θεωρία και Συμπεριφορά. ΕΑΠ,
- Τζωρτζάκης Κ., Τζωρτζάκη Α., «Οργάνωση και Διοίκηση, Μάνατζμεντ, η Ελληνική Προσέγγιση», Αθήνα.
- Απόσπασμα από εκπαιδευτικό υλικό του ΙΝΕΠ ΕΚΔΔΑ, 2007 Δημήτρης Δημητριάδης, Στέφανος Μιχιώτης 2007.
- Επίλυση συγκρούσεων στον χώρο της υγείας. Σεμινάριο ΕΚΔΔΑ 2009-2010
- Σημειώσεις του μαθήματος EDUC 570: Έννοιες, Αρχές και Μοντέλα Εκπαιδευτικής Διοίκησης – Υπεύθυνη καθηγήτρια: Μαρμαρά Χριστιάνα – Εξ’ αποστάσεως Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Σπουδών στις Επιστήμες της Αγωγής του Πανεπιστημίου Λευκωσίας – 2013.
- https://hdl.handle.net/11128/164
- https://www.panoptron.gr/training_videos/video_titles/conflict_management.htm
- https://www.diakrisi.gr/el/articles/managementart/94-dealingwithconflict
www.xenesglosses.eu
