Το σχολείο να είναι προσανατολισμένο στο ίδιο το παιδί.
Η συνεισφορά της προοδευτικής εκπαίδευσης στην κοινωνία θα πρέπει να βασίζεται στην ανάπτυξη ελεύθερων, παραγωγικών και με φαντασία ατόμων. Η εκπαιδευτική διαδικασία καλό είναι να πυροδοτείται από τις επιθυμίες, τα ενδιαφέροντα και τις επιδιώξεις των μαθητών. Το σχολείο πρέπει να είναι προσανατολισμένο στο ίδιο το παιδί.
Τα μέσα στην εκπαίδευση, όπως και οι σκοποί, πρέπει να χαρακτηρίζονται από ευελιξία και να συνδέονται με τις πραγματικές ανάγκες του μαθητή, προβλέποντας να υπάρχει χώρος για χρήση ποικίλων μέσων στην εκπαίδευση. Η ανάγνωση, η γραφή, η ζωγραφική και η μουσική είναι οι τρόποι με τους οποίους εκφράζεται μια ιδέα που επηρεάζεται απ’ το συναίσθημα.
Ο/η εκπαιδευτικός πρέπει να είναι σε θέση να διακρίνει, όταν σχηματίζεται μια εικόνα στο μυαλό του παιδιού, και ακόμη να δημιουργεί ευκαιρίες, ώστε η εικόνα αυτή να μπορέσει να εκφραστεί ελεύθερα.
Η ανάγνωση είναι ψυχολογικά εξαρτώμενη απ’ τη γραφή και την εικονογράφηση, είναι αναγκαία η παρατήρηση που προσφέρει το ερέθισμα και την πρόκληση του κοινωνικού ενστίκτου–ανάγκη για επικοινωνία.
Οι αριθμοί προκύπτουν σε σχέση με τη μέτρηση των πραγμάτων σε δραστηριότητες όπου γίνονται κατασκευές. Έτσι πρέπει να διδαχθεί η αριθμητική και όχι σε σχέση με τους αριθμούς ή την απλή παρατήρηση των αντικειμένων.
Η μελέτη της φύσης, η γεωγραφία και η ιστορία πρέπει να γίνονται ως προεκτάσεις της δραστηριότητας του παιδιού. Π.χ. δεν υπάρχει νόημα, από ψυχολογική άποψη, να μελετά αυτό γεωγραφία εκτός κι αν αυτή προκύπτει απ’ τις πράξεις ή τις σχέσεις του.
Η πνευματική και η ηθική πειθαρχία, και όλη η ατμόσφαιρα διαπερνάται απ’ την ιδέα ότι για το παιδί και το δάσκαλο το σχολείο είναι ένας κοινωνικός φορέας, όπου περνούν ένα μεγάλο μέρος της ζωής τους και ότι δεν αποτελεί το μέσο για ένα σκοπό που βρίσκεται κάπου έξω από την κοινωνία που ζουν.
Στην παραδοσιακά προσανατολισμένη εκπαιδευτική θεωρία, το περιεχόμενο της ύλης βασίζεται σε θέματα που έχουν τις ρίζες τους στο παρελθόν, σε ιδέες, υποθέσεις και θεωρίες που ταξινομούνται ως προς την παρουσίαση τους με βάση τον αυξημένο βαθμό δυσκολίας.
Στην παραδοσιακά προσανατολισμένη εκπαίδευση η ύλη δεν βοηθά τους μαθητές να μάθουν μέσω της αναδιοργάνωσής της. Η παραδοσιακή εκπαίδευση εμμένει στο να μάθει ο μαθητής την ύλη, όπως ακριβώς έχει, ακόμη και αν χρειαστεί να χρησιμοποιηθούν αυστηρές μέθοδοι γι’ αυτό.
Το να βρεις το υλικό προς μάθηση μέσω της εμπειρίας αποτελεί το πρώτο βήμα. Το επόμενο βήμα είναι η προ- οδευτική ανάπτυξη όσων έχουν ήδη βιωθεί με έναν τρόπο πληρέστερο και πλουσιότερο και με μια πιο οργανωμένη μορφή. Είναι πολύ σημαντικό ωστόσο να επιμείνουμε στην πρώτη από τις δύο συνθήκες που έχουν περιγραφεί.
Η δόμηση του προγράμματος πρέπει να βασιστεί στην εμπειρία, την οποία ήδη έχουν οι μαθητευόμενοι. Η υπάρχουσα εμπειρία και οι ικανότητες, που αναπτύχθηκαν κατά τη διάρκειά της, αποτελούν το σημείο εκκίνησης για την περαιτέρω μάθηση.
Όσοι έχουν να κάνουν με μαθητές των βρεφονηπιακών σταθμών ή των πρώτων σχολικών ετών δεν συναντούν καμία δυσκολία να καθορίσουν το εύρος της υπάρχουσας εμπειρίας ή να βρουν δραστηριότητες που συνδέονται ζωτικά με αυτή. Αυτό σημαίνει ότι το πρόγραμμα θα δημιουργείται με βάση τις απαιτήσεις των μαθητευόμενων και όχι αποκλειστικά με βάση τις κρίσεις των εκπαιδευτικών.
Είναι, λοιπόν, ιδιαίτερα σημαντικό στα πρώτα χρόνια της εκπαίδευσης η ύλη να παρουσιάζεται σε ανθρώπινα πλαίσια και βάσεις ώστε να μην αποτελεί παράγοντα αποτυχίας. Γνωρίζουμε ότι η δομή της ύλης πρέπει να ξεκινά από το συγκεκριμένο και να φτάνει στο γενικό, αλλά συχνά παραβλέπεται ότι στην εμπειρία ενός παιδιού, μόνο ό,τι έχει ανθρώπινη αξία και λειτουργεί είναι συγκεκριμένο.
Ακόμη και η απόκτηση γνώσεων, δεξιοτήτων και ικανοτήτων δεν αποτελεί αυτοσκοπό, αλλά η χρήση τους αποτελεί συνεισφορά στην κοινή ζωή καθώς αποσκοπούν στο να κάνουν το άτομο περισσότερο ικανό και πιο ανεξάρτητο.
Το σχολείο πρέπει να είναι ρεαλιστικό, να προωθεί την παραγωγικότητα και τη σταθερότητα τόσο ατομικά όσο συλλογικά. Αυτό σημαίνει ότι ο μαθητής πρέπει να συμμετέχει με συνέπεια στις δραστηριότητες του σχολείου, αλλά ταυτόχρονα να μετέχει στο σχεδιασμό της διδακτέας ύλης και κατ’ επέκταση σε όλο το σχολικό γίγνεσθαι.
Με τον τρόπο αυτό οι ατομικοί στόχοι συνδέονται με τους ομαδικούς στόχους. Η λειτουργία του σχολείου είναι κοινωνική.
Σκοπός του δεν είναι ν’ αναπτύξει μόνο αρμονικά τις ‘‘δυνάμεις’’ του παιδιού και να το προετοιμάσει ως μελλοντικό πολίτη. Σκοπός του σχολείου είναι να πλάσει τον κοινωνικό του χαρακτήρα με τις καθημερινές προσαρμογές του στη ζωή. Παιδαγωγικές απόψεις που συστήνουν μια πιο εμπειρική και βιωματική εκπαίδευση. Εκπαίδευση με κέντρο τον μαθητή. Πόσο παιδαγωγική είναι η εκπαίδευση που έχουμε στα σχολεία μας;
Αριστονίκη Θεοδοσίου – Τρυφωνίδου Ψυχολόγος
Thessaloniki Arts and Culture
http://www.thessalonikiartsandculture.gr
