Home / HEADER-NEWS / Ρωσική και Ελληνική, κοινά σημεία και διαφορές (της Μαριάννας Αβραμίδου)

Ρωσική και Ελληνική, κοινά σημεία και διαφορές (της Μαριάννας Αβραμίδου)

Δημοσιεύτηκε: 1:52 μμ Αύγουστος 7th, 2014  


Russia_flag-600x0

ΡΩΣΙΚΗ ΚΑΙ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΚΟΙΝΑ ΣΗΜΕΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΦΟΡΕΣ 

Δύο γλώσσες με δυναμική παρουσία που κατόρθωσαν να επηρεάσουν η μία την άλλη καθοριστικά στο πέρας των αιώνων δημιουργώντας ισχυρούς δεσμούς σε όλους τους τομείς της ανθρώπινης ζωής με μεγαλύτερη έμφαση στη σφαίρα της θρησκευτικής και πολιτικής ζωής γεγονός που αποδεικνύεται από τα αμέτρητα δάνεια που έχουν εισχωρήσει από την ελληνική γλώσσα στη ρωσική και αντίστροφα.

Ωστόσο αρκετές είναι οι ομοιότητες που παρουσιάζουν μεταξύ τους οι δύο γλώσσες σε φωνολογικό, μορφολογικό και συντακτικό επίπεδο.

Καταρχήν ρωσική και ελληνική ανήκουν στην ινδοευρωπαϊκή οικογένεια γλωσσών.

Η ρωσική όντας η πιο διαδεδομένη γεωγραφικά γλώσσα της Ευρασίας, και η περισσότερο ομιλούμενη των Σλαβικών γλωσσών με 320 εκατομμύρια ομιλητών που τη χρησιμοποιούν ως μητρική και 2η ξένη γλώσσα, αποτελεί γλώσσα πολιτισμού με σπουδαία λογοτεχνία και μία από τις έξι επίσημες γλώσσες του ΟΗΕ. Μέχρι το 2050 η ρωσική γλώσσα θα είναι η πρώτη επίσημη γλώσσα της Ευρώπης.

Η ελληνική από την άλλη πλευρά μια γλώσσα με αδιάσπαστη προφορική και γραπτή παράδοση χιλιετιών αποτελεί τη μητρική ή δεύτερη ξένη γλώσσα περίπου 25 εκατομμυρίων ανθρώπων.

Οι δύο γλώσσες εμφανίζουν κοινά σημεία στη φωνητική (κοινά γράμματα στο αλφάβητο, κανόνες στίξης), στη μορφολογία (αρκετά κοινά μέρη του λόγου, γραμματικά γένη, δύο αριθμοί, κλίσεις, πτώσεις, ρήματα, βαθμοί παράθεσης, εγκλίσεις, φωνές), στη σύνταξη όπου παρατηρείται γενικά ομοιομορφία με τους  κύριους όρους της πρότασης να δομούνται παρόμοια και τα είδη των προτάσεων να είναι κοινά στις δύο γλώσσες. Ωστόσο, υπάρχουν και αρκετές διαφορές στη δομή των γλωσσών σε όλα τα επίπεδα: στο φωνητικό, στα ρωσικά και στα ελληνικά απουσιάζουν φθόγγοι από τη μία και την άλλη γλώσσα, για παράδειγμα στα ελληνικά υπάρχουν πολλοί φθόγγοι για τη δήλωση του (ι), ενώ στα ρωσικά μόνο ένας. Αντίστοιχα στο μορφολογικό επίπεδο παρατηρείται έλλειψη του βοηθητικού ρήματος είμαι και έχω, καθώς επίσης έλλειψη άρθρου οριστικού και αόριστου από τα ρωσικά, έλλειψη του απαρεμφάτου από τα ελληνικά, αλλά επίσης και κάποιες διαφοροποιήσεις στον αριθμό των πτώσεων και των γραμματικών χρόνων που διαθέτουν οι δύο γλώσσες.

 

1. ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΣΧΕΣΗ ΜΕΤΑΞΥ ΤΩΝ ΔΥΟ ΓΛΩΣΣΩΝ

 

Όσον αφορά την ιστορική σχέση που συνδέει ρωσική και ελληνική γλώσσα, διακρίνονται τρεις μεγάλες φάσεις στην ιστορία των ρωσοβυζαντινών φιλολογικών σχέσεων με πρώτη την Εποχή του Κιέβου όπου το βυζαντινό κείμενο που έμπαινε στη Ρωσία ήταν αποκλειστικά εκκλησιαστικό και κατηχητικό, η Δεύτερη περίοδος χρονολογείται τον 15ο  αι. στη Μόσχα και η Τρίτη τους 16ο  και 17ο αιώνες. Κατά την πρώτη περίοδο (11ος αι.) πολυάριθμες βυζαντινές μεταφράσεις είναι προσιτές στη Ρωσία καθώς επίσης τα βυζαντινά χρονικά αποτελούν πηγή θεματολογίας των ρωσικών χρονικών. Το 12ο αι. γίνεται η πρώτη επαφή του ρωσικού κοινού με την αρχαία φιλολογία μέσω μεταφράσεων. Ο 14ο αιώνας περιλαμβάνει μεταξύ άλλων την αποστολή Ελλήνων δασκάλων και ελληνικών βιβλίων σε πολλά μέρη της Ρωσίας με αξιοσημείωτη αύξηση της λογοτεχνικής παραγωγής στη Ρωσία. Κατά τη δεύτερη περίοδο, τον 15ο αιώνα αρχίζουν να κάνουν την εμφάνισή τους εξέχουσες προσωπικότητες λογίων στη Μόσχα (Άγιος Μάξιμος ο Γραικός κ.ά.).

Κατά την τρίτη περίοδο εμφανίζονται και άλλοι σπουδαίοι εκπρόσωποι για τη διάδοση των ελληνικών γραμμάτων στη Ρωσία (αδελφοί Λειχούδη, ίδρυση Σλαβο-Ελληνο-λατινικής Ακαδημίας) συμβάλλοντας αποφασιστικά στην άνοδο του πνευματικού επιπέδου του ρωσικού λαού. Τον 18ο αιώνα δρούσαν στη Ρωσία και άλλοι διακεκριμένοι επιστήμονες και διαφωτιστές (Βούλγαρης, Θεοτόκης) και συνάμα ιδρύθηκαν και λειτούργησαν ελληνικά εκπαιδευτικά ιδρύματα με στόχο τη διδασκαλία ελληνικής και ρωσικής γλώσσας. Ωστόσο στα τέλη του 18ου– αρχές του 19ου αιώνα η Ρωσία έχοντας γίνει ισχυρό και πολιτισμένο κράτος, όχι μόνο εκμεταλλεύτηκε την πλούσια κληρονομιά της Ελλάδας, αλλά πρόσφερε και η ίδια αρκετά στην ανάπτυξη των νεοελληνικών γραμμάτων. Οι λογοτεχνικοί δεσμοί ανάμεσα στην Ελλάδα και τη Ρωσία τον 20ο αιώνα αποτελούν μια πολύ αξιόλογη και ελκυστική για τη φιλολογική έρευνα περιοχή που σε μεγάλο βαθμό παραμένει άβατη. Μετά την κατάρρευση του υπαρκτού σοσιαλισμού και την έλευση στην Ελλάδα Ελλήνων από τη Σοβιετική Ένωση, ιδίως την τελευταία δεκαετία του 20ου αι. οι δύο χώρες φρόντισαν να συσφίξουν τις σχέσεις τους βάσει των αμοιβαίων συμφερόντων τους. Γνωστοί Έλληνες συγγραφείς (Καζαντζάκης, Βάρναλης, κ.ά.) επηρεάστηκαν στα έργα τους από τη ρωσική λογοτεχνία. Η παρουσία της νεοελληνικής λογοτεχνίας στη Σοβιετική Ένωση είναι σχετικά πρόσφατο φαινόμενο. Η συστηματική προσπάθεια για τη διάδοσή της άρχισε τη δεκαετία του 1950.

2. ΔΑΝΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ ΑΠΟ ΤΗ ΡΩΣΙΚΗ ΚΑΙ ΑΝΤΙΣΤΡΟΦΑ

 

Αξίζει να αναφερθεί ότι αρκετές δάνειες λέξεις της ελληνικής από τη ρωσική εντοπίζονται κυρίως στους τομείς της πολιτικής και καθημερινής ζωής. Πρόκειται για λέξεις ελληνικές που προέρχονται από ρωσικές. Πολλές από αυτές έγιναν γνωστότερες με την άφιξη των Ελληνοποντίων ή Ρώσων μετά τη δεκαετία του 90’. Αντιπροσωπευτικά δείγματα της πολιτικής αντικατοπτρίζονται στις λέξεις «γιάφκα», «μπολσεβίκος», «νομενκλατούρα», «περεστρόικα» κ.ά. Λέξεις όπως «πιροσκί», «βότκα», «μπαλαλάικα», «σαμοβάρι» εντοπίζονται στο λεξιλόγιο της καθημερινότητας. Κατά παρόμοιο τρόπο και η ρωσική γλώσσα έχει υιοθετήσει με τη μορφή δανεισμού πλήθος ελληνικών λέξεων: «απολογία», «απόθεμα», «απραξία», «αψίδα» και αρκετές άλλες.

 

3. ΣΥΚΡΙΤΙΚΕΣ ΜΕΛΕΤΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΔΥΟ ΓΛΩΣΣΩΝ

 

Ωστόσο συγκριτικές μελέτες καταξιωμένων επιστημόνων ελληνικών πανεπιστημίων μεταξύ ελληνικής και ρωσικής γλώσσας ανέδειξαν ενδιαφέρουσες πτυχές όπου οι δύο γλώσσες διαφοροποιούνται μεταξύ τους αισθητά.   Καταρχήν, όσον αφορά τις ιδιαιτερότητες δύο κατηγοριών συμφώνων της ρωσικής γλώσσας που απουσιάζουν από την ελληνική:

  • τα ουρανικοποιημένα (μαλακά) και μη ουρανικοποιημένα (σκληρά) σύμφωνα και
  • τα παχιά συριστικά.
  • αλλά και τη διάκριση που υφίστανται στη ρωσική γλώσσα αηχοποίησης και ηχηροποίησης των συμφώνων έναντι της ελληνικής.

Επιπροσθέτως διαφοροποιήσεις μεταξύ των δύο γλωσσών εντοπίζονται και ως προς τη μελέτη των κλειστών φωνηέντων и [i] και ы [y] (που απουσιάζει από τα ελληνικά).

  • έξι γραφήματα στα ελληνικά για το φθόγγο [i]: ι, η, υ, οι, ει, υι και δύο γραφήματα στα ρωσικά που παρουσιάζουν δύο φθόγγους αντίστοιχα: и για το φθόγγο [i] και ы για το φθόγγο [y].
  •  Η προφορά του άτονου [ο] σαν [α] και του άτονου [e] σαν [i].

 

4. ΔΥΣΚΟΛΙΕΣ ΤΩΝ ΡΩΣΟΦΩΝΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ

 

Προχωρώντας θα λέγαμε ότι οι δυσκολίες των ρωσόφωνων στην ελληνική γλώσσα επικεντρώνονται κυρίως στη γραμματική και την ορθογραφία της ελληνικής γλώσσας, δευτερευόντως στο λεξιλόγιο και τη σύνταξη και ακολούθως στην προφορά, (σύμφωνα με έρευνα που διεξήχθη σε 434 Ελληνοπόντιους μαθητές δημόσιων γυμνασίων του δήμου Αττικής), γεγονός που επιφέρει αρνητικές επιπτώσεις στην απόδοση των μαθητών στα γλωσσικά κυρίως μαθήματα για τα οποία το κύριο μέσο επικοινωνίας είναι ο προφορικός λόγος. Παράγοντες των δυσκολιών συναποτελούν η πολυπλοκότητα των γραμματικών κανόνων της ελληνικής γλώσσας, οι προσδιοριστικοί παράγοντες εκμάθησης της 2ης γλώσσας (γνωστικές ικανότητες παιδιών, ηλικία, προσωπικότητα κλπ.), καθώς και η ποιότητα παρεχόμενης ελληνόγλωσσης εκπαίδευσης στο εξωτερικό.

 

5. Η ΧΡΗΣΗ ΚΑΙ Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΩΝ ΔΥΟ ΓΛΩΣΣΩΝ  ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΡΩΣΟΦΩΝΟΥΣ ΜΑΘΗΤΕΣ ΣΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ

 

Ενδιαφέρον παρουσιάζει η σημασία που αποδίδουν οι ρωσόφωνοι μαθητές στη χρήση και των δύο γλωσσών στο ελληνικό περιβάλλον με την ελληνική ως 2η γλώσσα να ηγείται της ρωσικής, αλλά παράλληλα και με αμείωτη την επιθυμία διατήρησης της διγλωσσικής τους ταυτότητας.

Έρευνα που πραγματοποιήθηκε το 1995 σε δείγμα 224 Ελληνοποντίων μαθητών γυμνασίου του νομού Έβρου από την πρώην Σοβιετική Ένωση, ανέδειξε ως βασικότερες αιτίες δημιουργίας προβλημάτων των Ελληνοποντίων μαθητών στην ελληνική γλώσσα:

a)      την απουσία ελληνόγλωσσης εκπαίδευσης στο εξωτερικό (με την είσοδο τους στην Ελλάδα οι Ελληνοπόντιοι μαθητές σε ποσοστό 40,5% – ελάχιστη κατανόηση ελληνικής και 9,5% καθόλου)

b)      τη μη παρακολούθηση τάξεων υποδοχής αμέσως μετά την είσοδο τους στη χώρα,

c)      την αναντιστοιχία ηλικίας και σχολικής βαθμίδας (γυμνάσιο) (ένταξη του 63% σε κανονικές τάξεις χωρίς καμία γλωσσική προετοιμασία),

d)     αλλαγή σχολικής πραγματικότητας / τόπου διαβίωσης που συνεπάγεται αδυναμία επικοινωνίας (γλωσσική ανεπάρκεια).

e)      Σαφής προτίμηση  κοινωνικών συναναστροφών με ομογενείς εντός και εκτός του σχολικού περιβάλλοντος (όπως δήλωσαν οι 104 μαθητές του δείγματος), και επομένως χρήση της ρωσικής γλώσσας ως γλώσσα επικοινωνίας,

f)       την ανεπαρκή βοήθεια των Ελλήνων εκπαιδευτικών σύμφωνα με μαρτυρία του 42% των ερωτηθέντων.

 

                                                                                                 Βιογραφικό:

Η Μαριάννα Αβραμίδου γεννήθηκε στην Ελλάδα και  είναι πτυχιούχος της Ρωσικής γλώσσας της Φιλολογικής  Σχολής του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης.

Έχει κάνει μεταπτυχιακές σπουδές στην Ελλάδα στο Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας με γνωστικό αντικείμενο τη «Φιλολογία» και τη «Μετάφραση» των Γλωσσών της ΝΑ Ευρώπης.

Εργάστηκε ως καθηγήτρια ρωσικής γλώσσας σε Δημόσια Γυμνάσια του Νομού Θεσσαλονίκης και σε Κέντρα Ξένων Γλωσσών, ενώ από το 2004 μέχρι σήμερα διδάσκει ρωσικά.

mar.avram@gmail.com

6942457654

www.xenesglosses.eu


 

Σχολιάστε το άρθρο

Το email σας δεν θα δημοσιευθεί Required fields are marked *

*

Δημοφιλή άρθρα



Sorry. No data so far.

x

ΑΥΤΟ ΤΟ ΔΙΑΒΑΣΑΤΕ ?

ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ ΕΚΔΗΛΩΣΗΣ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΟΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΓΙΑ ΑΠΟΣΠΑΣΗ ΣΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ 2023-2024

Το Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων προκειμένου να προβεί στην έγκαιρη στελέχωση των ...