Το εκρηκτικό μείγμα των ιδιωτικών ΑΕΙ

Η πρόταση αναθεώρησης του Συντάγματος για την ίδρυση ιδιωτικών μη κερδοσκοπικών πανεπιστημίων είναι μια βόμβα που έχει από καιρό απενεργοποιηθεί ή αντίθετα η οικονομική κρίση που μαστίζει τη χώρα τη μεταμορφώνει σε έναν εκρηκτικό μηχανισμό πιο επικίνδυνο από ποτέ;

Αυτό είναι το πραγματικό δίλημμα που κρύβεται πίσω από την πρόταση του πρωθυπουργού κ. Αντώνη Σαμαρά για αναθεώρηση του άρθρου 16 περί δημόσιας ανώτατης εκπαίδευσης που συμπεριελήφθη στις προτάσεις του που αφορούν την αλλαγή του Συντάγματος.

Και αυτό γιατί τα δημόσια πανεπιστήμια της χώρας δεν έχουν ξεπεράσει ακόμη τις παρενέργειες που έχει δημιουργήσει στο εσωτερικό τους ο νέος νόμος-πλαίσιο, με την «δυαρχία» μεταξύ πρυτάνεων και Συμβουλίων, την αδυναμία τους να απεμπλακούν από τον ασφυκτικό έλεγχο του κράτους αλλά και να αναζητήσουν χρηματοδότηση εκτός κρατικών πόρων. Οπως έλεγε μάλιστα έμπειρος στη διοίκηση πανεπιστημιακός που μίλησε στο «Βήμα», «Το έργο του συνταγματικού νομοθέτη στην περίπτωση των Ιδρυμάτων ανώτατης εκπαίδευσης της χώρας είναι εξαιρετικά δύσκολο. Εάν σε αυτή την κρίση που περνάει η ελληνική οικογένεια, προστεθεί ένα ακόμη βάρος επάνω στις πλάτες της, τα αποτελέσματα ίσως είναι εκρηκτικά».

Ο αντίλογος στα παραπάνω βέβαια παραμένει το ότι οι ελληνικές οικογένειες αιμορραγούν οικονομικά έτσι κι αλλιώς για να πληρώνουν τις σπουδές των παιδιών τους. Η φοιτητική μετανάστευση χιλιάδων παιδιών που δεν μπορούν να περάσουν στα ελληνικά δημόσια ανώτατα Ιδρύματα οδηγεί στα «ταμεία» ξένων ανώτατων εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων ως και 1 δισ. ευρώ ετησίως, σύμφωνα με έρευνες που έχουν γίνει.

Οπως αποκαλύπτουν έρευνες του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ) μάλιστα, περίπου 51.000 Ελληνες σπουδάζουν στο εξωτερικό, με πρώτο βέβαια προορισμό για τους έλληνες φοιτητές τα Ιδρύματα της Μεγάλης Βρετανίας.

Το δύσκολο ερώτημα 

Οι φοιτητικές παρατάξεις – πλην της ΔΑΠ – είναι απολύτως αντίθετες στην ίδρυση ιδιωτικών ΑΕΙΠρέπει λοιπόν ή δεν πρέπει να ιδρυθούν μη κρατικά, μη κερδοσκοπικά Ιδρύματα στη χώρα; Οπως λένε πολιτικοί και πανεπιστημιακοί που μίλησαν στο «Βήμα», κατ’ αρχήν πρέπει να συμφωνήσουν τα κόμματα του Κοινοβουλίου, κάτι που δεν έχει γίνει ακόμη. Στο ΠαΣοΚ εκείνοι που τάσσονται υπέρ της πρότασης αυτής είναι σαφώς μειοψηφία (το ίδιο θέμα είχε σταματήσει από το κόμμα το 2008, με «πρωταγωνιστή» τότε τον κ. Ευάγγελο Βενιζέλο), ενώ στη ΔΗΜΑΡ πανεπιστημιακοί μιλούν στο «Βήμα» για «επικοινωνιακό τέχνασμα» του Πρωθυπουργού.

Η συζήτηση ωστόσο είναι δεδομένο ότι πρέπει να ξεκινήσει από την αρχή. «Αν δεν δοθεί η δυνατότητα στα ελληνικά πανεπιστήμια να ανταγωνιστούν τα ξένα ανώτατα Ιδρύματα με τους προβλεπόμενους διεθνώς όρους της αυτοδιοίκησης και οικονομικών πόρων, δεν μπορεί να εγείρονται ζητήματα περί αλλαγών στην ανώτατη εκπαίδευση της χώρας» λέει στο «Βήμα» ο προεδρεύων της Συνόδου Πρυτάνεων, πρύτανης του Χαροκόπειου Πανεπιστημίου κ. Δημοσθένης Αναγνωστόπουλος.

Το θέμα των προτάσεων για αναθεώρηση του άρθρου 16 του Συντάγματος συζητήθηκε σε συνεδρίαση του συντονιστικού οργάνου της Συνόδου Πρυτάνεων που έγινε το μεσημέρι της Πέμπτης, όπου και οι πρυτάνεις χαρακτήρισαν «άκυρα» τα ζητήματα περί αλλαγών στην ανώτατη εκπαίδευση της χώρας «όταν υπάρχει έμπρακτη ακύρωση της συνταγματικής πρόβλεψης της αυτοδιοίκησης των Ιδρυμάτων, με την αδυναμία των διοικήσεών τους να ρυθμίσουν βασικά θέματα της καθημερινότητάς τους, όπως ο αριθμός των εισακτέων τους ή η λήψη αποφάσεων για την προστασία από τη βία και την παραβατικότητα στο εσωτερικό τους».

Από την άλλη πλευρά, οι εκπρόσωποι των ιδιωτικών κολεγίων στην Ελλάδα αντιμετωπίζουν το θέμα επίσης με σκεπτικισμό και δεν βλέπουν με καλό μάτι τον χαρακτηρισμό «μη κερδοσκοπικά Ιδρύματα», καθώς όπως λένε εκπρόσωποί τους τελικά θα είναι απλά «κερδοσκοπικοί οργανισμοί με φερετζέ τον χαρακτηρισμό των μη κερδοσκοπικών»…

Οπως επισημαίνει ο πρόεδρος του Συνδέσμου Ιδιοκτητών Ιδιωτικών Κολεγίων κ. Κώστας Καρκανιάς, «μια τέτοια αλλαγή θα πρέπει να γίνει με αυστηρούς όρους και προϋποθέσεις, ειδικές προδιαγραφές κτιρίων, επιστημονικού προσωπικού και βεβαίως έναν νέο νόμο που να ανεβάζει πολύ τον πήχη από αυτόν που ισχύει σήμερα για τα ιδιωτικά κολέγια». Βέβαια, όπως λέει ο κ. Καρκανιάς, τα κολέγια στην Ελλάδα ήδη δίνουν πτυχία που αναγνωρίζονται ως ισότιμα των δημοσίων ΑΕΙ ως παραρτήματα ευρωπαϊκών πανεπιστημίων.

Η δυνατότητα αυτή μάλιστα, με διάταξη που ψηφίστηκε στο νομοσχέδιο για τις λαϊκές αγορές, έχει επεκταθεί και στα πανεπιστήμια τρίτων χωρών (εκτός ΕΕ δηλαδή), κάτι που αφορά κυρίως τα αμερικανικά πανεπιστήμια που συνεργάζονται με ελληνικά κολέγια και επίσης μπορούν πλέον να δίνουν αναγνωρισμένα πτυχία στη χώρα μας.

«Το μόνο δηλαδή που λείπει από τα κολέγια πια είναι η βούλα του ελληνικού κράτους ότι είναι ιδιωτικά Ιδρύματα ανώτατης εκπαίδευσης» λέει χαριτολογώντας ο κ. Καρκανιάς.

Πάντως αυτή τη στιγμή η Ελλάδα έχει 51.138 φοιτητές στο εξωτερικό και βρίσκεται στην έκτη θέση των χωρών του ΟΟΣΑ με φοιτητική μετανάστευση. Προηγείται η Νότια Κορέα (98.103 φοιτητές) και ακολουθούν η Γερμανία (61.845), η Ιαπωνία (61.437), η Γαλλία (57.231) και η Τουρκία (54.381).

Περίπου 7.500 Ελληνες σπουδάζουν στην Αγγλία, 1.000 προπτυχιακοί και 1.500 μεταπτυχιακοί στις ΗΠΑ, περίπου 5.500 άτομα στη Γερμανία και περίπου 2.000 στη Γαλλία. 

Τι λένε οι φοιτητικές παρατάξεις 

Για το θέμα της ίδρυσης μη κρατικών, μη κερδοσκοπικών πανεπιστημίων στη χώρα, ο γραμματέας της ΔΑΠ (της Νέας Δημοκρατίας στα πανεπιστήμια) κ. Αποστόλης Μπακόλας έχει ταχθεί υπέρ της αλλαγής του άρθρου 16 του Συντάγματος. Οπως έχει δηλώσει, «δεν έχει να χάσει το δημόσιο πανεπιστήμιο από την παράλληλη λειτουργία ιδιωτικών εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων, εφόσον υπάρχει το κατάλληλο πλαίσιο διασφάλισης της ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών από αυτά». Αντιθέτως, υποστηρίζει ότι τα δημόσια Ιδρύματα θα πρέπει να λάβουν καθοδηγητικό ρόλο στην προσπάθεια αναβάθμισης του επιπέδου της Παιδείας στη χώρα μας.

Εκ μέρους της ΠΑΣΠ (του ΠαΣοΚ) ο κ. Μιχάλης Νικηφόρος δηλώνει κάθετα αντίθετος στο θέμα και προβλέπει μεγάλες αντιδράσεις μέσα στα ανώτατα Ιδρύματα της χώρας αν κάτι τέτοιο προχωρήσει. Αντίθετοι, όπως είναι φυσικό, είναι και οι εκπρόσωποι όλων των αριστερών παρατάξεων στον χώρο των πανεπιστημίων και των ΤΕΙ.