Χριστινα Κοψινη
Στον πιο σκληρό πυρήνα αποκλεισμού, αυτού της εργασιακής και εκπαιδευτικής εγκατάλειψης, βρίσκεται το 16,9% των νέων ηλικίας έως 24 ετών, παρουσιάζοντας αύξηση 50% στα χρόνια της κρίσης. Το ποσοστό τους αυξήθηκε τα τελευταία χρόνια και στην Ε.Ε. καθώς από το 11% του πληθυσμού των νέων έως 24 ετών, το 2008, ανήλθε στο 12,9% το 2012 (7,46 εκατομμύρια νέοι), αλλά κατακόρυφη αύξηση σημειώθηκε μόνο σε Ελλάδα, Ιταλία, Ισπανία και Βουλγαρία. Στην Ιρλανδία το ποσοστό παρέμεινε αμετάβλητο στα επίπεδα του 2009. Απόντες από κάθε μείζονα θεσμική μέριμνα του κοινωνικού κράτους, οι Ελληνες ΝΕΕΤs (ο όρος προκύπτει από τα λατινικά αρχικά που χρησιμοποιούνται για τους νέους που ζουν έξω από το εκπαιδευτικό σύστημα, την αγορά εργασίας και την κατάρτιση) εκφράζουν μέσα από την περιθωριοποίησή τους τις συνδυαστικές επιπτώσεις μιας χρόνιας ελλιπούς επικέντρωσης των κοινωνικών πολιτικών, με τις συνέπειες της κρίσης και τις περιοριστικές δημοσιονομικές προσαρμογές.
Συνήθως έχουν προηγούμενη εργασιακή εμπειρία, η οποία όμως σε μεγάλο βαθμό αποτελεί εποχική-περιστασιακή απασχόληση (από 6 μήνες έως 1 χρόνο). Κυρίως έχουν εργαστεί στους κλάδους της εστίασης, της αναψυχής και του τουρισμού, ενώ το 30,7% δεν έχει καν εισέλθει στην αγορά εργασίας και το 32,6% είναι μακροχρόνια άνεργοι.
Η επικεντρωμένη έρευνα που διεξήχθη από το Κέντρο Ανάπτυξης Εκπαιδευτικής Πολιτικής της ΓΣΕΕ (ΚΑΝΕΠ), το Πανεπιστήμιο Κρήτης, την εταιρεία GPO και το Ιδρυμα Τεχνολογίας και Ερευνας (ΙΤΕ) και παρουσιάστηκε στον Δήμο Ιλίου φωτίζει, ίσως για πρώτη φορά τόσο έντονα, τις γκρίζες ζώνες του φαινομένου, που όπως επισήμαναν και οι μελετητές, «επιβεβαιώνει την υπόθεση για διαγενεακή μεταβίβαση της φτώχειας».
Μάλιστα, σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη του Eurofound, η Ελλάδα ανήκει στην κατηγορία των χωρών με υψηλό ποσοστό NEETs οι οποίοι «είναι ανενεργοί, δεν έχουν ιδιαίτερη εργασιακή εμπειρία, είναι μέσης και υψηλής μόρφωσης και ιδιαίτερα αποθαρρυμένοι».
Ειδικότερα, η έρευνα των ΚΑΝΕΠ – Πανεπιστημίου Κρήτης γι’ αυτήν την κατηγορία νέων (NEETs) κατέληξε στα εξής συμπεράσματα:
– Το 41% προέρχεται από οικογένειες με ιδιαίτερα χαμηλό εισόδημα (κάτω των 1.000 ευρώ). Στις οικογένειες με πάνω από 2.501 ευρώ το ποσοστό είναι 1,2% και σε αυτές με πάνω από 3.000 ευρώ δεν ξεπερνά το 1,4%.
– Η πλειοψηφία τους έχει χαμηλό μορφωτικό επίπεδο. Ωστόσο, σε Ελλάδα, Κύπρο, Λεττονία και Ρουμανία υπάρχουν αποκλεισμένοι νέοι (σε ποσοστό άνω του 25%) και με πτυχίο τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Ομως, οι περισσότεροι είναι επαγγελματικού λυκείου ή τεχνικής σχολής.
– Ο κίνδυνος να εισέλθει ένας νέος με χαμηλές ή μέτριες δεξιότητες στην κατηγορία των NEETs είναι ορατός, καθώς μεταξύ 2000 και 2010 ο αριθμός των θέσεων εργασίας για άτομα με χαμηλό μορφωτικό επίπεδο (μέχρι και την αποφοίτηση από την κατώτερη δευτεροβάθμια εκπαίδευση) μειώθηκε κατά 21% και αναμένεται να μειωθεί περαιτέρω, κατά 20,1%, μεταξύ 2010 και 2020.
– Οι γυναίκες εκπροσωπούνται στη συγκεκριμένη κατηγορία σε μεγαλύτερο ποσοστό από τους άνδρες. Το φαινόμενο των ΝEETs απαντάι «με μεγαλύτερη συχνότητα σε αγροτικές περιοχές, ωστόσο σε απόλυτους αριθμούς ζουν, κυρίως, σε αστικά κέντρα».
– Οι Ελληνες ΝΕΕΤs διαμένουν σε κατοικίες με περισσότερα του ενός μέλη. Εχουν χάσει τον πατέρα σε ποσοστό 8% έναντι 4,1% του συνόλου και τη μητέρα τους σε ποσοστό 2,3% έναντι 1,1% του συνόλου. Παρ’ όλα τα περιορισμένα οικονομικά της οικογένειας, στηρίζονται σε αυτήν, καθώς για το 85% αυτής της κατηγορίας νέων η οικογένεια αποτελεί τη μοναδική πηγή στήριξης. Στην πλειονότητα είναι άγαμοι, το 87,2% διαμένει με την οικογένεια και μόνο το 10% συγκατοικεί ή μένει μόνο του.
– Το εκπαιδευτικό επίπεδο των γονέων είναι δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης.
ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ
Χριστινα Κοψινη
