Home / Αγγλικά / Μεταπτυχιακά & υποτροφίες / Το πρόγραμμα Erasmus το 2010-11: ανάλυση των στοιχείων

Το πρόγραμμα Erasmus το 2010-11: ανάλυση των στοιχείων

Δημοσιεύτηκε: 3:12 μμ Μάιος 8th, 2012  


www.wtmnews.gr

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημοσίευσε σήμερα νέα στοιχεία σχετικά με τον αριθμό των φοιτητών, των διδασκόντων και του λοιπού προσωπικού του τομέα της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης που έκαναν χρήση του προγράμματος Erasmus το ακαδημαϊκό έτος 2010-11 (IP/12/454). 231.410 ευρωπαίοι φοιτητές και 42.813 μέλη του προσωπικού της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης χρηματοδοτήθηκαν από το Erasmus προκειμένου να μεταβούν στο εξωτερικό για σπουδές, περιόδους πρακτικής άσκησης, διδασκαλία ή κατάρτιση.

Το πρόγραμμα Erasmus παρέχει στους φοιτητές της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης τη δυνατότητα να μείνουν από 3 έως 12 μήνες σε άλλη ευρωπαϊκή χώρα είτε για σπουδές είτε για πρακτική άσκηση σε εταιρεία ή σε άλλο οργανισμό. Από το πρόγραμμα μπορεί να επωφεληθεί κάθε φοιτητής εγγεγραμμένος σε ίδρυμα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης που συμμετέχει στο πρόγραμμα Erasmus σε κάποια από τις 33 χώρες που συμμετέχουν στο Erasmus (κράτη μέλη της ΕΕ, Κροατία, Ισλανδία, Λιχτενστάιν, Νορβηγία και Τουρκία και, από το 2011-12, Ελβετία). Το πρόγραμμα υποστηρίζει επίσης σπουδαστές που παρακολουθούν προγράμματα τριτοβάθμιας επαγγελματικής εκπαίδευσης βραχείας διάρκειας.

Νέο ρεκόρ: Πάνω από 230.000 φοιτητές Erasmus

Από την έναρξη του προγράμματος ο αριθμός των φοιτητών που έλαβαν υποτροφία Erasmus αυξάνει συνεχώς. Ξεπέρασε για πρώτη φορά τους 200.000 φοιτητές την περίοδο 2009-2010, ενώ οι 231.410 φοιτητές που μετέβησαν στο εξωτερικό για σπουδές ή για πρακτική άσκηση το 2010-11 αποτελούν νέο ρεκόρ και αντιπροσωπεύουν ετήσια αύξηση 8,5% σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος (η αντίστοιχη ετήσια αύξηση το 2009-10 ήταν 7,4%).

Διάγραμμα 1: Αριθμός των φοιτητών ERASMUS ανά έτος 1987-88 — 2010-11

Διάγραμμα 2: Κινητικότητα φοιτητών Erasmus – σχετική μεταβολή του αριθμού φοιτητών ανά χώρα αποστολής μεταξύ 2009-10 και 2010-11

 

Όπως φαίνεται στο διάγραμμα 2, ο αριθμός των φοιτητών του προγράμματος Erasmus αυξήθηκε σχεδόν σε όλες τις χώρες. Η μεγαλύτερη αύξηση εξερχόμενων φοιτητών σημειώθηκε στην Κροατία (132%) και μετά στο Λιχτενστάιν (52%) και την Κύπρο (22%). Σε 19 χώρες σημειώθηκε αύξηση υψηλότερη από τον μέσο όρο του 8,5%.

Σε μία χώρα, στο Λουξεμβούργο, ο αριθμός των φοιτητών του προγράμματος Erasmus μειώθηκε (-5,8%). Ωστόσο, το Λουξεμβούργο παραμένει η χώρα που αποστέλλει στο εξωτερικό τον μεγαλύτερο αριθμό φοιτητών ως ποσοστό του εθνικού φοιτητικού πληθυσμού.

Οι πρωταθλητές του προγράμματος Erasmus

Η Ισπανία απέστειλε τους περισσότερους φοιτητές τόσο για σπουδές όσο και για πρακτική άσκηση (36.183) και ακολούθησαν η Γαλλία (31.747) και η Γερμανία (30.274).

Η Ισπανία ήταν επίσης η πιο δημοφιλής χώρα προορισμού, με 37.432 εισερχόμενους φοιτητές, και ακολουθεί η Γαλλία (27.721) και, στη συνέχεια, η Γερμανία (24.734). Το Ηνωμένο Βασίλειο φιλοξένησε διπλάσιους φοιτητές (24.474) απ’ όσους απέστειλε στο εξωτερικό (12.833). Οι περισσότερες χώρες απέστειλαν στο εξωτερικό περισσότερους φοιτητές απ’ όσους φιλοξένησαν. Η καλύτερη ισορροπία μεταξύ εισερχόμενων και εξερχόμενων φοιτητών σημειώθηκε στη Σλοβενία, και ακολούθησαν η Αυστρία, οι Κάτω Χώρες και το Λουξεμβούργο.

3.041 ιδρύματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης απέστειλαν φοιτητές στο πλαίσιο ανταλλαγών κινητικότητας, αριθμός που αντιπροσωπεύει αύξηση 6,6% σε σχέση με το προηγούμενο έτος.

Διάγραμμα 3: Κινητικότητα φοιτητών Erasmus — μέσα μηνιαία επίπεδα υποτροφιών της ΕΕ

Η μέση μηνιαία υποτροφία της ΕΕ μειώθηκε από 254 ευρώ το 2009-10 σε 250 ευρώ το 2010-11. Αυτό έδωσε σε περισσότερους φοιτητές τη δυνατότητα να επωφεληθούν απ’ ό,τι το προηγούμενο έτος. Το ανωτέρω διάγραμμα παρουσιάζει τη μηνιαία μέση υποτροφία για τους εξερχόμενους από τις αντίστοιχες χώρες φοιτητές. Η Επιτροπή καθορίζει ανώτατο όριο για τις μηνιαίες φοιτητικές υποτροφίες σε κάθε χώρα· το ακριβές επίπεδο σε κάθε περίπτωση καθορίζεται από τα εθνικά γραφεία Erasmus και από τα ιδρύματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης που διαχειρίζονται το πρόγραμμα.

Το 2010-11, 254 φοιτητές με ειδικές ανάγκες (αναπηρία) έλαβαν συμπληρωματική χρηματοδότηση για να συμμετάσχουν στις ανταλλαγές Erasmus, έναντι 257 φοιτητών το 2009-10.

Αύξηση 7,2% για σπουδές Erasmus

Το Erasmus παρέχει στους φοιτητές τη δυνατότητα να πραγματοποιήσουν μέρος των προπτυχιακών σπουδών τους σε άλλο ίδρυμα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης μεταβαίνοντας για 3 έως 12 μήνες στο εξωτερικό.

Από τους 231.410 φοιτητές Erasmus, οι 190.498 πήγαν στο εξωτερικό για σπουδές, αριθμός που αντιπροσωπεύει αύξηση κατά 7,2% σε σχέση με την περίοδο 2009-10. Οι φοιτητές που μεταβαίνουν στο εξωτερικό για σπουδές μειώθηκαν σε 3 χώρες (Λουξεμβούργο, Ουγγαρία και Πολωνία), ενώ σε 16 χώρες σημειώθηκε αύξηση μεγαλύτερη από τον μέσο όρο της Ένωσης. Σε σχετικούς όρους, η μεγαλύτερη αύξηση για το 2009-10 σημειώθηκε στην Κροατία (96,6%), ακολουθούμενη από το Λιχτενστάιν (84,2%) και την Κύπρο (25,1%).

Η Ισπανία απέστειλε τους περισσότερους φοιτητές για σπουδές (31.427), ακολουθούμενη από τη Γαλλία (25.789) και τη Γερμανία (25.178). Η Ισπανία παρέμεινε ο πιο δημοφιλής προορισμός για σπουδές στο εξωτερικό, φιλοξενώντας 30.580 φοιτητές Erasmus (+ 4.3%), ακολουθούμενη από τη Γαλλία (23.173, + 5,2%) και τη Γερμανία (19 120, + 6,6%).

Κατά μέσο όρο οι φοιτητές μετέβησαν στο εξωτερικό για σπουδές για διάστημα κατά τι μεγαλύτερο των 6,4 μηνών και η μέση υποτροφία ανήλθε σε 226 ευρώ (έναντι 230 ευρώ κατά το προηγούμενο έτος).

Οι πιο δημοφιλείς θεματικοί τομείς για τους φοιτητές Erasmus ήταν οι κοινωνικές επιστήμες, οι επιχειρηματικές σπουδές και η νομική (34,7%), ακολουθούμενοι από τις ανθρωπιστικές επιστήμες και τις καλές τέχνες (31,5%) και από τις σπουδές μηχανικών, βιομηχανικής παραγωγής και δομικών έργων (12,6%).

Αύξηση 15% για τις θέσεις πρακτικής άσκησης Erasmus

Από το 2007 το Erasmus παρέχει στους φοιτητές την ευκαιρία να μεταβούν στο εξωτερικό για να αποκτήσουν εργασιακή εμπειρία σε εταιρείες ή άλλους οργανισμούς. Την περίοδο 2010-11 ένας στους έξι φοιτητές Erasmus —40.912 από 231.410— έκαναν αυτή την επιλογή, αριθμός που αντιπροσωπεύει αύξηση 15,1% σε σχέση με το προηγούμενο έτος. Η μέση διάρκεια της άσκησης ήταν 4,3 μήνες και οι φοιτητές έλαβαν κατά μέσο όρο από την ΕΕ μηνιαία υποτροφία ύψους 366 ευρώ (έναντι 386 ευρώ το 2009-10).

Όπως και τα τελευταία έτη, η Γαλλία ήταν η χώρα που απέστειλε τους περισσότερους φοιτητές για περιόδους πρακτικής άσκησης Erasmus (5.958, με μερίδιο 14,6%) και ακολουθούν η Γερμανία (5.096, 12,5%) και η Ισπανία (4.756, 11,6%). Το Ηνωμένο Βασίλειο ήταν ο πιο δημοφιλής προορισμός για τις περιόδους πρακτικής άσκησης Erasmus, φιλοξενώντας 6.970 φοιτητές (μερίδιο 17%), ενώ ακολούθησαν η Ισπανία (6.852, μερίδιο 16,7%) και η Γερμανία (5.614, μερίδιο 13,7%).

Για να υποστηρίξει τις τοποθετήσεις σε θέσεις πρακτικής άσκησης στο εξωτερικό, ένα ίδρυμα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης μπορεί να δημιουργήσει κοινοπραξία για θέσεις πρακτικής άσκησης. Αυτές οι κοινοπραξίες περιλαμβάνουν ιδρύματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και άλλους οργανισμούς, όπως εταιρείες ή ενώσεις. Την περίοδο 2010-11 χρηματοδοτήθηκαν περίπου 74 κοινοπραξίες τοποθέτησης φοιτητών σε θέσεις πρακτικής άσκησης σε 13 χώρες. Οι κοινοπραξίες τοποθέτησης φοιτητών σε θέσεις πρακτικής άσκησης εντόπισαν ευκαιρίες για ποσοστό μεγαλύτερο από το 14% των φοιτητών που τοποθετήθηκαν σε τέτοιες θέσεις.

Η μεγαλύτερη ομάδα φοιτητών που τοποθετήθηκαν σε θέσεις πρακτικής άσκησης Erasmus προέρχονταν από τους κλάδους των κοινωνικών επιστημών, των επιχειρηματικών και των νομικών σπουδών (26,6%), ξεπερνώντας τους κλάδους των ανθρωπιστικών επιστημών και των καλών τεχνών (17,1%) που είχαν το μεγαλύτερο μερίδιο το προηγούμενο ακαδημαϊκό έτος, και ακολούθησαν οι φοιτητές γεωπονίας και κτηνιατρικής (15,4%), ο αριθμός των οποίων οκταπλασιάστηκε σε σχέση με το προηγούμενο έτος.

Πόσοι είναι οι φοιτητές της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης (προπτυχιακοί και μεταπτυχιακοί) στις χώρες που συμμετέχουν στο πρόγραμμα Erasmus; Πόσοι απ’ αυτούς πραγματοποίησαν το σύνολο ή τμήμα των σπουδών τους στο εξωτερικό την περίοδο 2010-11;

Επί συνολικού φοιτητικού πληθυσμού άνω των 22,5 εκατ. ατόμων στις 32 χώρες που συμμετέχουν, το 1% περίπου έλαβαν υποτροφίες κινητικότητας φοιτητών Erasmus το 2010/111.

Αν υποτεθεί ότι η μέση διάρκεια των σπουδών στα ιδρύματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης είναι 4-5 έτη (βασικό πτυχίο και μεταπτυχιακό), μπορεί να εκτιμηθεί ότι περίπου το 4,5% του συνόλου των ευρωπαίων φοιτητών λαμβάνουν υποτροφίες Erasmus σε κάποια φάση των σπουδών τριτοβάθμιας εκπαίδευσής τους. Απ’ αυτούς, το 67% βρίσκονται σε προπτυχιακό επίπεδο, το 28% σε επίπεδο μεταπτυχιακού (μάστερ) και το 1% σε επίπεδο διδακτορικού, ενώ το 4% παρακολουθούν σπουδές βραχείας διάρκειας. Περίπου το 10% των φοιτητών συνολικά πραγματοποίησαν ή πραγματοποιούν μέρος ή το σύνολο των σπουδών τους στο εξωτερικό με την υποστήριξη του Erasmus ή άλλων δημόσιων και ιδιωτικών μέσων.

Κατά τη συνεδρίαση που πραγματοποίησαν στο Βουκουρέστι (Ρουμανία) στις 26-27 Απριλίου 2012 (IP/12/394), οι αρμόδιοι για την τριτοβάθμια εκπαίδευση υπουργοί ενέκριναν τη στρατηγική της Μπολόνιας σχετικά με την κινητικότητα, η οποία ορίζει ότι, έως το 2020, το 20% των ευρωπαίων πτυχιούχων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης θα έχουν πραγματοποιήσει μέρος των σπουδών τους στο εξωτερικό, σύμφωνα με το ευρωπαϊκό σημείο αναφοράς για την κινητικότητα στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, που εγκρίθηκε τον Νοέμβριο του 2011.

Εντατικά μαθήματα ξένων γλωσσών στο πλαίσιο του Erasmus (ΕΜΓΕ)

Το Erasmus προσφέρει εξειδικευμένα μαθήματα για την εκμάθηση των λιγότερο διαδεδομένων και λιγότερο διδασκόμενων γλωσσών της ΕΕ, για να βοηθήσει τους φοιτητές να προετοιμαστούν για τις σπουδές τους ή για την πρακτική τους άσκηση σε θέση εργασίας στο εξωτερικό. Τα μαθήματα οργανώνονται στις χώρες στις οποίες χρησιμοποιούνται επίσημα αυτές οι γλώσσες. Δεν προσφέρονται μαθήματα για την πλέον διδασκόμενες γλώσσες, όπως τα αγγλικά, τα γερμανικά, τα γαλλικά και τα ισπανικά (καστιλιάνικα).

Ο αριθμός των ΕΜΓΕ που υποστηρίζονται αυξήθηκε σημαντικά από τότε που ξεκίνησαν. Την περίοδο 2010-11 οργανώθηκαν περίπου 392 μαθήματα (έναντι 361 το προηγούμενο έτος: + 8,6%) σε 24 χώρες για συνολικά 5.872 φοιτητές Erasmus (+ 9%).

Οι πιο δημοφιλείς προορισμοί για την εκμάθηση ξένων γλωσσών ήταν η Ιταλία, το Βέλγιο (Φλαμανδική Κοινότητα) και η Πορτογαλία. Το υψηλότερο ποσοστό εισερχόμενων φοιτητών που συμμετέχουν σε γλωσσικά μαθήματα σημειώθηκε στη Σλοβενία (18,9% του συνόλου των εισερχόμενων φοιτητών Erasmus)· ακολούθησαν η Ισλανδία (13,9%) και η Εσθονία (12,7%).

Κινητικότητα προσωπικού Erasmus (αποσπάσεις για διδασκαλία και κατάρτιση προσωπικού)

Το Erasmus δίνει επίσης τη δυνατότητα στα μέλη του διδακτικού προσωπικού της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και σε άτομα που εργάζονται σε ιδιωτικές επιχειρήσεις να μεταβούν στο εξωτερικό για διδασκαλία από μία ημέρα έως έξι εβδομάδες. Επίσης, κάθε μέλος του ακαδημαϊκού και του μη ακαδημαϊκού προσωπικού της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης μπορεί να μεταβεί για κατάρτιση στο εξωτερικό για περίοδο από πέντε ημέρες έως έξι εβδομάδες.

Το ακαδημαϊκό έτος 2010-11 το πρόγραμμα Erasmus υποστήριξε 42.813 ανταλλαγές διδακτικού και μη διδακτικού προσωπικού ιδρυμάτων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης για διδασκαλία ή για κατάρτιση στο εξωτερικό. Αυτός ο αριθμός αντιπροσωπεύει αύξηση κατά 13,3%, σημαντικά μεγαλύτερη απ’ ό,τι κατά το προηγούμενο έτος (3,8%).

Η κορυφαία χώρα αποστολής ήταν η Πολωνία (5.210) και ακολούθησαν η Ισπανία (4.506) και η Γερμανία (3.674). Κορυφαίος προορισμός για την κινητικότητα του προσωπικού ήταν η Ισπανία (4.304) και ακολούθησαν η Γερμανία (4.195) και η Ιταλία (3.703). Οι εξερχόμενες και οι εισερχόμενες ανταλλαγές προσωπικού είναι γενικά πιο ισορροπημένες από τις ανταλλαγές φοιτητών.

Το 51,2% του προσωπικού που συμμετέσχε στο πρόγραμμα Erasmus το 2010-11 ήταν άντρες. 13 άτομα με ειδικές ανάγκες έλαβαν επιπρόσθετη χρηματοδότηση για να συμμετάσχουν σε ανταλλαγές Erasmus (έναντι 5 το προηγούμενο έτος). Η μέση διάρκεια των εν λόγω περιόδων κινητικότητας ήταν 5,7 ημέρες και η μέση επιδότηση —επιπλέον του τακτικού μισθού— ήταν 662 ευρώ (από 672 ευρώ το 2009-10).

Συνολικά 254 ιδρύματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης συμμετέσχαν σε δραστηριότητες κινητικότητας του προσωπικού, αριθμός που αντιπροσωπεύει αύξηση κατά 4,6% σε σχέση με το προηγούμενο έτος.

Οι αποσπάσεις για διδασκαλία παρουσιάζουν σημαντική αύξηση

Ο αριθμός των διδασκόντων που επωφελούνται από τη χρηματοδότηση που παρέχεται μέσω του Erasmus για αποσπάσεις με σκοπό τη διδασκαλία αυξήθηκε σταθερά, και από τότε που άρχισε να παρέχεται η δυνατότητα αυτή, το 1997-98, χρηματοδοτήθηκαν πάνω από 300.000 ανταλλαγές προσωπικού. Από τις 42.813 ανταλλαγές προσωπικού οι οποίες υποστηρίχθηκαν την περίοδο 2010-11, οι 31.617 ήταν αποσπάσεις για διδασκαλία (+ 8,9% σε σχέση με το προηγούμενο έτος).

Περίπου 355 αποσπάσεις προσωπικού για διδασκαλία αφορούσαν υπαλλήλους εταιρειών οι οποίοι κλήθηκαν να διδάξουν σε ιδρύματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης άλλων ευρωπαϊκών χωρών (+ 37% σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος).

Πρώτη χώρα αποστολής ήταν η Πολωνία, με υποστήριξη 3.376 αποσπάσεων για διδασκαλία, και ακολούθησαν η Ισπανία (3.272) και η Γερμανία (3.006). Όπως και κατά τα προηγούμενα έτη, οι πιο δημοφιλείς προορισμοί για αποσπάσεις για διδασκαλία ήταν η Γερμανία (3.059), η Ισπανία (3.017) και η Ιταλία (2.859).

Τη μεγαλύτερη κινητικότητα παρουσιάζουν οι εκπαιδευτικοί από τα ακόλουθα γνωστικά αντικείμενα: Ανθρωπιστικές επιστήμες και καλές τέχνες (30,5%)· κοινωνικές επιστήμες, επιχειρηματικές και νομικές σπουδές (22,6%)· μηχανικοί, επιστήμονες των κλάδων της βιομηχανικής παραγωγής και των δομικών έργων (13,7%). Οι εκπαιδευτικοί έμειναν κατά μέσο όρο 5,6 ημέρες στο εξωτερικό για διδασκαλία: από το 2000-01, όταν ο μέσος όρος ήταν 6,9 ημέρες, παρατηρείται μικρή αλλά σταθερή μείωση. Η μέση επιδότηση ανά διδάσκοντα —επιπλέον του τακτικού μισθού— ήταν 645 ευρώ, ποσό που αντιπροσωπεύει μικρή μείωση σε σχέση με το προηγούμενο έτος (654 ευρώ).

Η κατάρτιση του προσωπικού εξακολουθεί να γίνεται πιο δημοφιλής

Από τότε που θεσπίστηκε, το 2007, η υποστήριξη για την κατάρτιση του προσωπικού παρουσίασε μεγάλη αύξηση της δημοτικότητάς της. Από τις 42.813 ανταλλαγές προσωπικού που υποστηρίχθηκαν το 2010-11, οι 11.196 αφορούσαν περιόδους κατάρτισης προσωπικού (+ 28% σε σχέση με το προηγούμενο έτος). Οι ανταλλαγές αυτές απευθύνονται τόσο στο ακαδημαϊκό όσο και στο μη ακαδημαϊκό προσωπικό, περιλαμβανομένου του προσωπικού που εργάζεται σε διοικητικές και υποστηρικτικές υπηρεσίες.

2.728 μέλη του προσωπικού της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης έλαβαν κατάρτιση σε εταιρείες του εξωτερικού την περίοδο 2010-11 (+ 48,6% σε σχέση με το προηγούμενο έτος).

Η Πολωνία απέστειλε τον μεγαλύτερο αριθμό προσωπικού για κατάρτιση (1.834 άτομα) και ακολούθησαν η Ισπανία (1.234) και η Φινλανδία (782). Η Ισπανία ήταν ο πιο δημοφιλής προορισμός (1.287) και ακολούθησαν η Γερμανία (1.136) και το Ηνωμένο Βασίλειο (1.121).

Οι περίοδοι κατάρτισης του προσωπικού διήρκεσαν 6,2 ημέρες κατά μέσο όρο. Στην κατάρτιση του προσωπικού συμμετείχαν περισσότερες γυναίκες από άνδρες (68%), ενώ από το προσωπικό που αποσπάστηκε για διδασκαλία το ποσοστό των γυναικών ήταν μόνο 42,1%.

Τα εντατικά προγράμματα Erasmus εξακολουθούν να αυξάνουν σε αριθμό

Το Erasmus προσφέρει στο διδακτικό προσωπικό και στους φοιτητές τη δυνατότητα να πραγματοποιήσουν θεματικά προγράμματα σπουδών, διάρκειας από δέκα ημέρες έως έξι εβδομάδες. Η ΕΕ χρηματοδοτεί την οργάνωση αυτών των λεγόμενων εντατικών προγραμμάτων, συμπεριλαμβανομένων των εξόδων ταξιδίου και διαμονής των συμμετεχόντων.

Οι χώρες που οργανώνουν τον μεγαλύτερο αριθμό τέτοιων προγραμμάτων ήταν η Ιταλία με 51 προγράμματα (12,6% του συνολικού αριθμού), ακολουθούμενη από τη Γερμανία (38) και τη Γαλλία (32). Οι δημοφιλέστεροι θεματικοί τομείς ήταν οι κοινωνικές επιστήμες, οι επιχειρηματικές και νομικές σπουδές (26%)· οι θετικές επιστήμες, η μηχανική, η βιομηχανική παραγωγή και τα δομικά έργα (18%). Τα προγράμματα μαθηματικών και πληροφορικής, ανθρωπιστικών επιστημών και καλών τεχνών είχαν μερίδιο 15% το καθένα. Η μέση διάρκεια ήταν λίγο μεγαλύτερη των 12 ημερών.

Την περίοδο 2010-11 οργανώθηκαν 404 εντατικά προγράμματα Erasmus (έναντι 384 το προηγούμενο έτος). Συμμετέσχαν 13.963 φοιτητές (αλλοδαποί και ημεδαποί: + 10,7%) και 5.010 διδάσκοντες (+ 14,4%).

Σχέδια πανεπιστημιακής συνεργασίας Erasmus

Το πρόγραμμα Erasmus προωθεί επίσης τον εκσυγχρονισμό της ευρωπαϊκής τριτοβάθμιας εκπαίδευσης μέσω της χρηματοδότησης κοινών σχεδίων. Τα σχέδια αυτά, που έχουν διάρκεια μέχρι 3 έτη, αποσκοπούν στο να ενθαρρύνουν την πολιτική μεταρρυθμίσεων μέσω της διακρατικής συνεργασίας μεταξύ ιδρυμάτων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και άλλων ενδιαφερόμενων μερών. Αιτήσεις υποβάλλονται μία φορά κάθε ημερολογιακό έτος και περίπου 20 εκατομ. ευρώ χορηγούνται ετησίως στα εν λόγω σχέδια.

Πολλά από τα σχέδια που χρηματοδοτούνται στο πλαίσιο αυτού του μέρους του προγράμματος Erasmus οδήγησαν σε βασικές πολιτικές εξελίξεις. Για παράδειγμα, το ευρωπαϊκό σύστημα μεταφοράς και συσσώρευσης ακαδημαϊκών μονάδων (ECTS) ήταν αρχικά σχέδιο Erasmus, πριν γίνει σημαντικό μέσο για την ενθάρρυνση της κινητικότητας το οποίο χρησιμοποιείται τώρα σε όλη την Ευρώπη. (Το ECTS χορηγεί ακαδημαϊκές μονάδες για κάθε τμήμα ενός προγράμματος σπουδών, με βάση τον φόρτο εργασίας των φοιτητών, για την επίτευξη συγκεκριμένων μαθησιακών αποτελεσμάτων. Αυτό καθιστά απλούστερη για τους φοιτητές τη συγκέντρωση ακαδημαϊκών μονάδων από διάφορα προγράμματα και απλουστεύει την αναγνώριση των σπουδών τους στο εξωτερικό).

Ο αριθμός των αιτήσεων για σχέδια πανεπιστημιακής συνεργασίας αυξάνεται κάθε χρόνο. Το 2011 υποβλήθηκαν περίπου 197 αιτήσεις (έναντι 194 το 2010). Από τις αιτήσεις αυτές επελέγησαν για χρηματοδότηση οι 69, αριθμός που αντιπροσωπεύει ποσοστό επιτυχίας 35% κατά μέσο όρο. Το Ηνωμένο Βασίλειο υπέβαλε τον μεγαλύτερο αριθμό προτάσεων (29) και ακολούθησαν η Φινλανδία και το Βέλγιο (και οι δύο από 21), η Ιταλία (18) και η Ισπανία (16). Το Ηνωμένο Βασίλειο σημείωσε επίσης τη μεγαλύτερη επιτυχία όσον αφορά την έγκριση αιτήσεων με 17 εγκριθέντα σχέδια.

Πόσα ξοδεύει η ΕΕ για το πρόγραμμα Erasmus;

Την τρέχουσα δημοσιονομική περίοδο (2007-13), η ΕΕ διέθεσε 3,1 δισ. ευρώ για το πρόγραμμα Erasmus. Το 2010-11 ο συνολικός προϋπολογισμός του ανήλθε σε περίπου 460 εκατομ. ευρώ, εκ των οποίων τα 435 εκατομ. ευρώ δαπανήθηκαν για την υποστήριξη της κινητικότητας.

Το μεγαλύτερο μέρος του προϋπολογισμού του προγράμματος Erasmus το διαχειρίζονται τα εθνικά γραφεία στις συμμετέχουσες χώρες. Σχεδόν το 90% του προϋπολογισμού του προγράμματος Erasmus διατίθεται για την κινητικότητα των φοιτητών και του προσωπικού. Το πρόγραμμα Erasmus υποστηρίζει επίσης πολυμερή σχέδια και δίκτυα που απορροφούν περίπου 4% του προϋπολογισμού. Η διαχείρισή τους γίνεται σε κεντρικό επίπεδο από τον Εκτελεστικό οργανισμό εκπαίδευσης, οπτικοακουστικών θεμάτων και πολιτισμού (EACEA) στις Βρυξέλλες.

Στον κατωτέρω πίνακα παρουσιάζονται τα συνολικά κονδύλια Erasmus που δαπανήθηκαν για την κινητικότητα ανά έτος.

Πίνακας 1: Αποκεντρωμένα κονδύλια Erasmus που διατέθηκαν στα εθνικά γραφεία

Έτος Ετήσιος προϋπολογισμός Erasmus για την κινητικότητα φοιτητών και προσωπικού, σε εκατομ. ευρώ Μεταβολή, σε ετήσια βάση
1988 13,00  
1989 26,84 106,46%
1990 32,88 22,50%
1991 43,86 33,39%
1992 62,88 43,37%
1993 67,88 7,95%
1994 72,78 7,22%
1995 73,46 0,93%
1996 74,3 1,14%
1997 70,00 -5,79%
1998 100,27 43,24%
1999 100,27 0,00%
2000 111,79 11,49%
2001 116,19 3,94%
2002 121,9 4,91%
2003 142,53 16,92%
2004 168,00 17,87%
2005 200,96 19,62%
2006 245,75 22,29%
2007 372,25 51,48%
2008 416,36 11,85%
2009 415,25 -0,27%
2010 435,03 4,76%
2011 469,64 7,96%
2012 480,22 2,25%
2013(*) 489,82 2,00%

(*) εκτίμηση

Πώς κατανέμονται τα κονδύλια του ERASMUS σε εθνικό επίπεδο;

Ο συνολικός προϋπολογισμός του προγράμματος Erasmus για την κινητικότητα των φοιτητών και του προσωπικού κατανέμεται στις διάφορες χώρες με βάση τους ακόλουθους παράγοντες:

  • Πληθυσμός: Αριθμός φοιτητών, πτυχιούχων και διδασκόντων στην τριτοβάθμια εκπαίδευση (επίπεδα 5 και 6 της Διεθνούς πρότυπης ταξινόμησης της εκπαίδευσης, ISCED). Τα σχετικά στοιχεία παρέχονται από την Eurostat.
  • Κόστος ζωής και απόσταση μεταξύ πρωτευουσών: Χρησιμοποιούνται ως διορθωτικοί συντελεστές και εφαρμόζονται στον πληθυσμιακό παράγοντα.
  • Δείκτης προηγούμενων επιδόσεων: Υπολογίζεται με βάση τον αριθμό των διδασκόντων και φοιτητών που έκαναν χρήση του Erasmus στο παρελθόν (σύμφωνα με τα πλέον πρόσφατα διαθέσιμα στοιχεία).

Πώς καθορίζεται η μηνιαία υποτροφία που παρέχει η ΕΕ;

Οι υποτροφίες Erasmus προορίζονται να καλύψουν μέρος του πρόσθετου κόστους διαβίωσης και μετάβασης στο εξωτερικό. Οι φοιτητές Erasmus δεν καταβάλλουν δίδακτρα στο ίδρυμα υποδοχής στο εξωτερικό.

Σε κάθε χώρα, τα εθνικά γραφεία Erasmus κατανέμουν τα κονδύλια που έχουν στη διάθεσή τους στα ιδρύματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Ένα εθνικό γραφείο μπορεί να αποφασίσει να δώσει υποτροφίες μεγαλύτερου ύψους σε λιγότερους φοιτητές (όπως συμβαίνει, για παράδειγμα, στη Βουλγαρία, την Κύπρο και την Τουρκία) ή υποτροφίες μικρότερου ύψους σε περισσότερους φοιτητές (όπως γίνεται, για παράδειγμα, στη Γαλλία και την Ιταλία), αλλά πρέπει να τηρήσει για τις υποτροφίες ένα ανώτατο όριο που καθορίζεται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για κάθε χώρα προορισμού (βλ.

).

Το εθνικό γραφείο κατανέμει τα κονδύλια στα ιδρύματα που υποβάλλουν αίτηση με βάση παράγοντες όπως τα ζητούμενα ποσά ή οι προηγούμενες επιδόσεις. Το ίδρυμα μπορεί στη συνέχεια να καθορίσει το ακριβές ύψος της υποτροφίας που καταβάλλει στους φοιτητές (και την εβδομαδιαία ή ημερήσια αποζημίωση για το προσωπικό) εντός των ορίων μιας κλίμακας που καθορίζεται από το εθνικό γραφείο και που διαφέρει από χώρα σε χώρα.

Η μηνιαία υποτροφία εξαρτάται από τη χώρα προορισμού και το είδος της κινητικότητας. Για παράδειγμα, υπάρχει η τάση να δίνονται υποτροφίες μεγαλύτερου ύψους για περιόδους πρακτικής άσκησης απ’ ό,τι για σπουδές στο εξωτερικό.

Διάφοροι άλλοι πόροι συγχρηματοδότησης από εθνικές, περιφερειακές και τοπικές πηγές μπορούν να συμπληρώσουν τις υποτροφίες που χορηγεί η Ευρωπαϊκή Ένωση στο πλαίσιο του προγράμματος Erasmus.

Τα εθνικά γραφεία μπορούν να αυξήσουν τη μηνιαία υποτροφία για τους κοινωνικά ή οικονομικά μη προνομιούχους φοιτητές.

Την περίοδο 2010-11 η μέση μηνιαία υποτροφία της ΕΕ για την κινητικότητα των φοιτητών κυμάνθηκε από 133 ευρώ για τους ισπανούς φοιτητές έως 653 ευρώ για τους φοιτητές από την Κύπρο. Σε όλες τις χώρες, η μέση μηνιαία υποτροφία ήταν 250 ευρώ.

Πώς μπορούν οι φοιτητές και τα μέλη του προσωπικού να κάνουν αίτηση για υποτροφίες Erasmus;

Το πρόγραμμα Erasmus είναι ανοικτό σε όλους τους φοιτητές που φοιτούν σε ιδρύματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης τα οποία έχουν προσυπογράψει τον πανεπιστημιακό χάρτη Erasmus σε 33 συμμετέχουσες χώρες (τα 27 κράτη μέλη της ΕΕ, Ισλανδία, Λιχτενστάιν, Νορβηγία, Τουρκία, Κροατία και, από το 2011-12, Ελβετία). Τα περισσότερα τριτοβάθμια εκπαιδευτικά ιδρύματα της Ευρώπης —πάνω από 4.000— έχουν υπογράψει τον πανεπιστημιακό χάρτη Erasmus.

Το πρώτο βήμα για την υποβολή αίτησης για περίοδο σπουδών ή τοποθέτηση σε θέση άσκησης Erasmus είναι να έρθει ο ενδιαφερόμενος σε επαφή με το γραφείο διεθνών σχέσεων του ιδρύματος προέλευσής του και να υπογράψει συμφωνία εκπαίδευσης για σπουδές Erasmus ή συμφωνία κατάρτισης για περιόδους άσκησης Erasmus πριν από την περίοδο κινητικότητας. Αυτή η συμφωνία, που καθορίζει το πρόγραμμα που πρέπει να ακολουθήσει ο φοιτητής κατά τη διάρκεια της περιόδου σπουδών ή της άσκησής του, πρέπει να εγκριθεί και να υπογραφεί από το ίδρυμα προέλευσης και από το ίδρυμα ή την εταιρεία υποδοχής στο εξωτερικό, καθώς και από τον φοιτητή. Η διαδικασία αυτή απλουστεύει και εξασφαλίζει την πλήρη ακαδημαϊκή αναγνώριση, από το ίδρυμα προέλευσης, της εργασίας που ολοκληρώθηκε ικανοποιητικά κατά την περίοδο Erasmus.

Σπουδές Erasmus: Όσοι επιθυμούν να πραγματοποιήσουν μέρος των σπουδών τους στο εξωτερικό πρέπει να βρίσκονται τουλάχιστον στο δεύτερο έτος σπουδών σε ίδρυμα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης.

Τοποθετήσεις σε θέσεις πρακτικής άσκησης Erasmus: Οι φοιτητές μπορούν να ζητήσουν να τοποθετηθούν σε θέση πρακτικής άσκησης Erasmus από το πρώτο έτος των τριτοβάθμιων σπουδών τους.

Οι περίοδοι διαμονής στο εξωτερικό —τόσο για σπουδές όσο και για τοποθετήσεις σε θέσεις άσκησης— μπορούν να διαρκέσουν από 3 έως 12 μήνες η καθεμία ή συνολικά 24 μήνες. Για τους φοιτητές που παρακολουθούν προγράμματα τριτοβάθμιας επαγγελματικής εκπαίδευσης βραχείας διάρκειας η ελάχιστη διάρκεια της τοποθέτησης είναι δύο μήνες.

Erasmus για το προσωπικό: Τα μέλη του διδακτικού προσωπικού πρέπει να υποβάλουν πρόγραμμα διδασκαλίας στο ίδρυμα ή την εταιρεία απ’ όπου προέρχονται και να εξασφαλίσουν την έγκριση του εν λόγω προγράμματος από το ίδρυμα υποδοχής. Τα μέλη του προσωπικού που επιθυμούν να υποβάλουν αίτηση για υποτροφία κατάρτισης Erasmus πρέπει επίσης να εξασφαλίσουν την έγκριση του προγράμματος κατάρτισής τους από το ίδρυμα προέλευσης και το ίδρυμα ή την εταιρεία υποδοχής.

Πώς μπορούν τα πανεπιστήμια να συμμετάσχουν στο πρόγραμμα Erasmus;

Τα πανεπιστήμια και τα λοιπά ιδρύματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, για να μπορέσουν να συμμετάσχουν σε σχέδια κινητικότητας ή συνεργασίας στο πλαίσιο του Erasmus, πρέπει προηγουμένως να προσυπογράψουν ορισμένες αρχές και να αναλάβουν και κάποιες άλλες υποχρεώσεις που ορίζονται στον πανεπιστημιακό χάρτη Erasmus. Δίνεται έμφαση στην εξασφάλιση υψηλής ποιότητας. Το ίδρυμα υποδοχής δεν πρέπει να χρεώνει δίδακτρα στους αλλοδαπούς φοιτητές Erasmus, ενώ τα μαθήματα ή οι περίοδοι πρακτικής άσκησης που ολοκληρώνονται ικανοποιητικά πρέπει να αναγνωρίζονται πλήρως στους φοιτητές που επιστρέφουν στο αρχικό εκπαιδευτικό τους ίδρυμα.

Τι είναι το Erasmus Mundus;

Το πρόγραμμα Erasmus Mundus είναι ένα αντίστοιχο διεθνές πρόγραμμα, αν και ανεξάρτητο από το παραδοσιακό πρόγραμμα Erasmus. Μετά τη δρομολόγησή του, το 2004, πάνω από 25.000 φοιτητές από άλλα μέρη του κόσμου έχουν πάρει υποτροφίες Erasmus Mundus για να σπουδάσουν σε ιδρύματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στην Ευρώπη. Με προϋπολογισμό άνω των 220 εκατ. ευρώ ετησίως (2011), στόχος του Erasmus Mundus είναι η στήριξη της πανεπιστημιακής αριστείας, η προώθηση της συνεργασίας με χώρες εκτός της ΕΕ και η ενίσχυση της ελκυστικότητας της ευρωπαϊκής τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Το Erasmus Mundus παρέχει χρηματοδοτική υποστήριξη στα εκπαιδευτικά ιδρύματα και υποτροφίες στα άτομα που συμμετέχουν σε:

  • κοινά ευρωπαϊκά μεταπτυχιακά και διδακτορικά προγράμματα (συμπεριλαμβανομένων των υποτροφιών)
  • εταιρικές σχέσεις με μη ευρωπαϊκά ιδρύματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και υποτροφίες για φοιτητές και πανεπιστημιακούς
  • σχέδια που αποσκοπούν στην προώθηση της ευρωπαϊκής τριτοβάθμιας εκπαίδευσης παγκοσμίως.

Η διεθνής διάσταση των εκπαιδευτικών προγραμμάτων της Ευρώπης θα ενσωματωθεί στο μελλοντικό πρόγραμμα «Erasmus για όλους» (IP/11/1398).

Γιατί το πρόγραμμα ονομάζεται Erasmus;

Το πρόγραμμα Erasmus πήρε το όνομά του από τον φιλόσοφο, θεολόγο και ανθρωπιστή Desiderius Erasmus (Έρασμος) από το Ρότερνταμ (1466-1536). Ο Έρασμος, που έζησε την περίοδο της Μεταρρύθμισης, είναι ευρέως γνωστός ως αντίπαλος του δογματισμού.

Ο Έρασμος έζησε και εργάστηκε σε διάφορα μέρη της Ευρώπης, αναζητώντας τη γνώση, την εμπειρία και την ευρύτητα πνεύματος που μπορούν να προσφέρουν οι επαφές με άλλες χώρες.

Το αρκτικόλεξο Erasmus μπορεί επίσης να διαβαστεί ως EuRopean Community Action Scheme for the Mobility of University Students (πρόγραμμα δράσης της Ευρωπαϊκής Κοινότητας για την κινητικότητα των φοιτητών πανεπιστημίου).

Για περισσότερες πληροφορίες:

Βλ. επίσης: Το πρόγραμμα Erasmus σημειώνει νέο ρεκόρ με αύξηση 8,5% στις ανταλλαγές νέων (IP/12/454)

Περισσότερα για το πρόγραμμα Erasmus

Πληροφορίες και αριθμητικά στοιχεία για το πρόγραμμα Erasmus [φυλλάδιο]

για το πρόγραμμα Erasmus

1 : Το 2010 ο συνολικός πληθυσμός στην ΕΕ των 27 ήταν περίπου 18,5 εκατομμύρια φοιτητές.

Νέο ρεκόρ και αύξηση κατά 8,5% στην κινητικότητα φοιτητών στο Erasmus με πρώτη την Κύπρο

ΒΡΥΞΕΛΛΕΣ-(ΚΥΠΕ) Περισσότεροι από 231.000 σπουδαστές έλαβαν υποτροφίες από το πρόγραμμα Εrasmus για σπουδές ή κατάρτιση στο εξωτερικό κατά το ακαδημαϊκό έτος 2010-2011, σημειώνοντας νέο ρεκόρ και αύξηση 8,5% σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος.

Στο πρόγραμμα που γιορτάζει φέτος την 25η επέτειο από την έναρξή του, μετέχουν 32 ευρωπαϊκές χώρες, ενώ η Κύπρος είχε τη διετία 2009-2011 τη μεγαλύτερη αύξηση εξερχόμενων σπουδαστών με 22% μεταξύ των 27 χωρών της ΕΕ. Ψηλότερα ποσοστά αύξησης είχαν δύο μη κοινοτικές ευρωπαϊκές χώρες, η Κροατία που θα ενταχθεί στην ΕΕ τον Ιούλιο του 2013 με 132% και το Λιχτενστάιν με 52%. Στην Ελλάδα η αύξηση την προαναφερόμενη διετία ήταν 8,1%.
«Το πρόγραμμα Erasmus, την αργυρή επέτειο του οποίου γιορτάζουμε εφέτος, είναι μια από τις μεγαλύτερες επιτυχίες της ΕΕ με τα αριθμητικά στοιχεία μιλούν από μόνα τους και θα ήταν ακόμη υψηλότερα, αν είχαμε τους πόρους για να ανταποκριθούμε στη ζήτηση», δήλωσε η αρμόδια Επίτροπος για την εκπαίδευση, τον πολιτισμό, την πολυγλωσσία και τη νεολαία Ανδρούλλα Βασιλείου, προσθέτοντας ότι σ’ αυτή τη δύσκολη συγκυρία, οι δεξιότητες που αποκτώνται μέσω σπουδών και απασχόλησης στο πλαίσιο του Erasmus έχουν μεγαλύτερη αξία από ποτέ».
Από την έναρξή του το 1987, το πρόγραμμα έχει προσφέρει σε περισσότερους από 2,5 εκατομμύρια Ευρωπαίους φοιτητές την ευκαιρία να μεταβούν στο εξωτερικό για να σπουδάσουν σε ίδρυμα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης ή για να απασχοληθούν σε κάποια επιχείρηση. Με βάση τις σημερινές τάσεις, η Ευρωπαϊκή Ενωση θα επιτύχει το στόχο της υποστήριξης 3 εκατομμυρίων φοιτητών Erasmus έως την περίοδο 2012-13.

 

Οι τρεις πιο δημοφιλείς προορισμοί
Οι τρεις πιο δημοφιλείς προορισμοί για τους σπουδαστές την περίοδο 2010-11 ήταν η Ισπανία, η Γαλλία και το Ηνωμένο Βασίλειο. Επιπλέον, η Ισπανία έστειλε το μεγαλύτερο αριθμό σπουδαστών στο εξωτερικό (36.183), και έπεται η Γαλλία (31.747) και η Γερμανία (30.274).
Από το συνολικό αριθμό των σπουδαστών που υποστηρίχθηκαν κατά την περίοδο 2010-11, περίπου 190.000 επέλεξαν να πραγματοποιήσουν ένα μέρος των προπτυχιακών σπουδών τους (έως και 12 μήνες) στο εξωτερικό, σε πανεπιστήμιο ή άλλο ίδρυμα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης σε μία από τις 32 χώρες που συμμετέχουν στο πρόγραμμα Erasmus (στα 27 κράτη μέλη, την Κροατία, την Ισλανδία, το Λιχτενστάιν, τη Νορβηγία και την Τουρκία. Η Ελβετία είναι η 33η χώρα που προσχώρησε στο Erasmus από την περίοδο 2011-12).

Η απασχόληση σε επιχειρήσεις του εξωτερικού

Η απασχόληση σε επιχειρήσεις του εξωτερικού υποστηρίζεται μέσω του Erasmus από το 2007 και είναι όλο και πιο δημοφιλής. Κατά την περίοδο 2010-2011, ένας στους έξι σπουδαστές στο πλαίσιο του προγράμματος Erasmus, σχεδόν 41.000 σπουδαστές περίπου συνολικά, επέλεξαν αυτή τη δυνατότητα. Πρόκειται εν προκειμένω για αύξηση κατά 15% σε σχέση με το προηγούμενο έτος.

Οι υποτροφίες Erasmus προορίζονται να καλύψουν μέρος του πρόσθετου κόστους διαβίωσης και μετάβασης στο εξωτερικό. Οι φοιτητές Erasmus δεν καταβάλλουν δίδακτρα στο ίδρυμα υποδοχής στο εξωτερικό.
Σε κάθε χώρα, τα εθνικά γραφεία Erasmus κατανέμουν τα κονδύλια που έχουν στη διάθεσή τους στα ιδρύματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Ένα εθνικό γραφείο μπορεί να αποφασίσει να δώσει υποτροφίες μεγαλύτερου ύψους σε λιγότερους φοιτητές (όπως συμβαίνει, για παράδειγμα, στη Βουλγαρία, την Κύπρο και την Τουρκία) ή υποτροφίες μικρότερου ύψους σε περισσότερους φοιτητές (όπως γίνεται, για παράδειγμα, στη Γαλλία και την Ιταλία), αλλά πρέπει να τηρήσει για τις υποτροφίες ένα ανώτατο όριο που καθορίζεται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για κάθε χώρα προορισμού.
Το εθνικό γραφείο κατανέμει τα κονδύλια στα ιδρύματα που υποβάλλουν αίτηση με βάση παράγοντες όπως τα ζητούμενα ποσά ή οι προηγούμενες επιδόσεις. Το ίδρυμα μπορεί στη συνέχεια να καθορίσει το ακριβές ύψος της υποτροφίας που καταβάλλει στους φοιτητές (και την εβδομαδιαία ή ημερήσια αποζημίωση για το προσωπικό) εντός των ορίων μιας κλίμακας που καθορίζεται από το εθνικό γραφείο και που διαφέρει από χώρα σε χώρα.
Τα εθνικά γραφεία μπορούν να αυξήσουν τη μηνιαία υποτροφία για τους κοινωνικά ή οικονομικά μη προνομιούχους φοιτητές.


 

Σχολιάστε το άρθρο

Το email σας δεν θα δημοσιευθεί Required fields are marked *

*

Δημοφιλή άρθρα



Sorry. No data so far.

x

ΑΥΤΟ ΤΟ ΔΙΑΒΑΣΑΤΕ ?

Αποτελέσματα ελέγχου αιτήσεων υποψήφιων φοιτητών Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου

Η ανακοίνωση των αποτελεσμάτων ελέγχου αιτήσεων για εισαγωγή στα Προγράμματα Σπουδών και ...