Το Βήμα
Σε ζεστή ατμόσφαιρα – μεταξύ συναδέλφων και συνοδοιπόρων οι παλαιότεροι και συνοδευόμενοι από το ενθουσιώδες κοινό των φίλων τους οι νεότεροι – οι συγγραφείς που τιμήθηκαν με τα Κρατικά Βραβεία Λογοτεχνίας 2011 για τη λογοτεχνία, τη μετάφραση και το παιδικό βιβλίο παρέλαβαν τα βραβεία τους σε επίσημη τελετή που πραγματοποιήθηκε το βράδυ της Δευτέρας στο Μουσείο Μπενάκη της οδού Πειραιώς.
Μολονότι το βιβλίο δοκιμάζεται σκληρά από την κρίση, «οι δημιουργικές δυνάμεις του τόπου, αυτές που θα τον βγάλουν από την κρίση, είναι όχι απλά παρούσες αλλά και πιο παρεμβατικές από ποτέ, αυτό είναι το πιο αισιόδοξο μήνυμα που στέλνει η αποψινή γιορτή στην ελληνική κοινωνία» είπε κλείνοντας τον χαιρετισμό του ο υπουργός Πολιτισμού Παύλος Γερουλάνος, ο οποίος παρέστη σε μέρος της τελετής και απένειμε τα πρώτα βραβεία.
Απόντες ήταν από το γεμάτο αμφιθέατρο οι πολιτικοί κάθε χρωματισμού, όχι όμως η πολιτική και η ελληνική κρίση. «Στην ιερή μνήμη των νεκρών του Διστόμου και σε όσους αγωνιζόμαστε να μη δημιουργηθεί κοίτη στην οποία θα τρέξει ο βόρβορος του νεοναζισμού πάνω στο μαρτυρημένο σώμα τούτης της πατρίδας» αφιέρωσε – μέσα σε καταιγισμό χειροκροτημάτων – το βραβείο του ο Γιώργος Χ. Θεοχάρης, ο οποίος παρέλαβε το Βραβείο μαρτυρίας-χρονικού για το βιβλίο του «Δίστομο – 10 Ιουνίου 1944: το ολοκαύτωμα» (Σύγχρονη Έκφραση, 2010).
Νωρίτερα, παρατεταμένο χειροκρότημα είχε αποσπάσει η αναφορά του ποιητή Θοδωρή Ρακόπουλου στους έλληνες της διασποράς και στο νέο κύμα μετανάστευσης. «Εύχομαι να ανατραπεί η παρούσα κατάσταση που αναγκάζει Έλληνες να ζουν και να γράφουν ελληνικά μακριά από την Ελλάδα» κατέληξε ο συγγραφέας – που ζει στο εξωτερικό από το 2004 –, ο οποίος μοιράστηκε το νέο Βραβείο πρωτοεμφανιζόμενου συγγραφέα με τον πεζογράφο Μιχάλη Γεννάρη.
Άλλοι μίλησαν σε τόνο περισσότερο προσωπικό και συγκινητικό. Ο τιμημένος με το Βραβείο ποίησης Γιώργος Μαρκόπουλος αφιέρωσε τη βραδιά στη μνήμη των ποιητών της γενιάς του ’30 αλλά και των μεταπολεμικών ποιητών, «στη σιδηρά πυροβολαρχία της ελληνικής ποίησης που μας τάισε κρουστό ψωμί και καλό γάλα» αλλά και στους προσφάτως εκλιπόντες συνοδοιπόρους Γιάννη Βαρβέρη και Αργύρη Χιόνη.
Τους αναγνώστες ευχαρίστησε ο βραβευθείς με το Βραβείο διηγήματος Χρήστος Οικονόμου λέγοντας πως χαίρεται αν με τα διηγήματά του βοήθησε κάποιους ανθρώπους «να κρατήσουν την πίστη τους όταν ο κόσμος συνωμοτεί για να τη χάσουμε».
«Τη μετάφραση και τα μάτια σας» προέτρεψε τους νέους μεταφραστές ο παλαίμαχος Άρης Μπερλής, ο οποίος τιμήθηκε με το Βραβείο απόδοσης έργου ξένης λογοτεχνίας στην ελληνική γλώσσα, το πρώτο βραβείο στη σαραντάχρονη καριέρα του, και συμπλήρωσε: «Ο ρόλος του μεταφραστή στην εθνική γραμματολογία είναι εξίσου σπουδαίος με τον ρόλο των συγγραφέων που παράγουν πρωτογενές λογοτεχνικό έργο».
Από την πλευρά του, ο κλασικός φιλόλογος Δημήτρης Μαρωνίτης, ο τιμηθείς με το νέο Βραβείο απόδοσης έργου της αρχαίας ελληνικής γραμματείας στα νέα ελληνικά, με τη φράση «Είναι η πρώτη φορά που αναγνωρίζεται επισήμως η τιμή της ενδογλωσσικής μετάφρασης ασκημένης σε θεμελιακό έργο της αρχαίας ελληνικής λογοτεχνίας» υπογράμμισε τη σημασία του νέου βραβείου για τον διάλογο με το αρχαιογλωσσικό παρελθόν μας.
Θερμά χειροκροτήθηκε η Κάρμεν Βιλέλα, η μεταφράστρια του Ροΐδη στα ισπανικά, όταν εξέφρασε τη συγκίνησή της για το Βραβείο απόδοσης έργου ελληνικής λογοτεχνίας σε ξένη γλώσσα, το οποίο μοιράστηκε με τον ελληνικής καταγωγής αμερικανό νεοελληνιστή Πίτερ Τζέφρις. «Το βραβείο είναι σημαντικό για μένα γιατί μου το απονέμετε εσείς οι Έλληνες και σας ευχαριστώ από καρδιάς» είπε η ισπανίδα μεταφράστρια η οποία μόλις ολοκλήρωσε και τη μετάφραση του «Καπετάν Μιχάλη» του Καζαντζάκη.
Αν η μετάφραση διευκολύνει τον διάλογο με τον Άλλον και η ενίσχυσή της από την πολιτεία εντείνει την εξωστρέφειά μας, το παιδικό βιβλίο είναι εκείνο που χτίζει αναγνώστες. «Η παιδική λογοτεχνία δεν είναι αποπαίδι της λογοτεχνίας ενηλίκων, τους αναγνώστες τους σμιλεύουμε σε μικρή ηλικία με το καλό παιδικό βιβλίο και είναι μεγάλη η ανάγκη να το ενισχύουμε σήμερα που έχει να αντιπαλέψει την ηλεκτρονική εικόνα», θύμισε το αυτονόητο που συχνά λησμονούμε ο Χρήστος Μπουλώτης, ο οποίος παρέλαβε το Βραβείο παιδικού λογοτεχνικού βιβλίου.
Στην εκδήλωση παρευρέθησαν ο πρώην υπουργός Πολιτισμού Θάνος Μικρούτσικος και έλληνες καλλιτέχνες, πολλές ήταν όμως οι απουσίες τόσο από τον λογοτεχνικό όσο και από τον εκδοτικό κόσμο.
Μέγας απών από τους βραβευθέντες ο Ντίνος Χριστιανόπουλος, ο οποίος δεν αποδέχθηκε το Μεγάλο Βραβείο Γραμμάτων για το σύνολο του έργου του.
«Αν το έργο του υπαγορεύει στον Χριστιανόπουλο να μην αποδεχτεί την τιμή, δεν ακυρώνει όμως τη διάκριση της πολιτείας»υπογράμμισε μιλώντας εκ μέρους της κριτικής επιτροπής ο νεοελληνιστής Δημήτρης Καργιώτης.
Το «εναντίον», όπως εκφράζεται στο περίφημο ομώνυμο κείμενο του Χριστιανόπουλου του 1979, στο οποίο μεταξύ άλλων ο ποιητής εναντιώνεται στις βραβεύσεις «από όπου κι αν προέρχονται», αποτελεί για τον Χριστιανόπουλο καταστατική συνθήκη επισήμανε ο ομιλητής, «είναι το καθεστώς που ορίζει τον άνθρωπο του πνεύματος».
Σχετικά άρθρα
Ανακοινώθηκαν τα Κρατικά Βραβεία Λογοτεχνίας 2011
«Για τον Ντίνο Χριστιανόπουλο το να είσαι «εναντίον» είναι καταστατική συνθήκη, αποτελεί το καθεστώς που ορίζει τον άνθρωπο του πνεύματος. Δεν απασχόλησε την επιτροπή λογοτεχνικών βραβείων αν ο Χριστιανόπουλος θα δεχόταν το μεγάλο βραβείο των γραμμάτων, αλλά αποκλειστικά και μόνο αν η πολιτεία όφειλε να τον τιμήσει με αυτό, και η επιτροπή έκρινε πως όφειλε να τον τιμήσει με αυτό» τόνισε κατά την απονομή των Κρατικών Λογοτεχνικών Βραβείων 2011 στο Μουσείο Μπενάκη, ο Δημήτρης Καργιώτης, μέλος της επιτροπής Κρατικών Λογοτεχνικών Βραβείων. Αν και ο Θεσσαλονικιός ποιητής μερικούς μήνες πριν είχε ταχθεί δημόσια «εναντίον» οποιασδήποτε βράβευσης, τού απονεμηθεί συμβολικά το Μεγάλο Βραβείο Γραμμάτων για το 2011.
«Μετά από εκτενείς συζητήσεις για το έργο, το εκτόπισμα και την προσωπικότητα του Ντίνου Χριστιανόπουλου, η επιτροπή θέλησε να αναγνωρίσει την πολυσχιδή προσφορά του στα ελληνικά γράμματα απονέμοντας του την κορυφαία διάκριση. Ο Ντίνος Χριστιάνοπουλος είναι μια φυσιογνωμία που χαρακτήρισε μια εποχή και αποτελεί αδιαμφισβήτητα ένα κεφάλαιο των γραμμάτων μας» πρόσθεσε ο Δ. Καργιώτης.
Ο υπουργός Πολιτισμού και Τουρισμού απένειμε ο ίδιος τα βραβεία και σημείωσε πως: «Ανανεώσαμε ριζικά τη σύνθεση των επιτροπών των βραβείων, κάνοντας τες πιο πλουραλιστικές και στελεχώνοντας τες με τους κατάλληλους ανθρώπους. Θέλω να επισημάνω κάτι πολύ σημαντικό. Δεν αρκεί να βάλεις μόνο καλούς ανθρώπους, πρέπει να τους αφήσεις να κάνουν και τη δουλειά τους».
«Πριν από δυο χρόνια μιλήσαμε πρώτη φορά για φιλαναγνωσία και χαίρομαι γιατί σήμερα πια τρέχει στο ΕΣΠΑ το μεγαλύτερο πρόγραμμα φιλαναγνωσίας που έχει γίνει ποτέ για τα ελληνικά σχολεία, έτσι ώστε τα παιδιά και οι έφηβοι να δουν εντελώς διαφορετικά το λογοτεχνικό βιβλίο. Επιπλέον, για πρώτη φορά η πολιτεία στήριξε με υποτροφίες λογοτέχνες που έκαναν τα πρώτα τους βήματα και έδωσε το βήμα για να προβάλλουν τη δουλειά τους» σημείωσε ο κ. Γερουλάνος λίγο πριν απονείμει το Βραβείο Πρωτοεμφανιζόμενου Συγγραφέα εξ ημισείας, στον Μιχάλη Γεννάρη για το βιβλίο του «Πρίγκιπες και δολοφόνοι» και στον Θοδωρή Ρακόπουλο για το βιβλίο του «Φαγιούμ».
«Πάρα πολλοί άνθρωποι όπως εγώ, ενίοτε χωρίς τη θέληση τους, αναγκάζονται να φύγουν από τη χώρα στην οποία θέλουν να προσφέρουν. Για μένα το βραβείο ήταν ένα σκούντημα στον ώμο από κάποιον άγνωστο, σαν να μου είπε «καλά πας, συνέχισε». Αυτό θα προσπαθήσω να κάνω και εύχομαι το καλύτερο για όλη τη γενιά μου που βρίσκεται μπροστά στο δίλλημα να δουλέψει εδώ ανασφάλιστη με 400 ευρώ ή να φύγει στο εξωτερικό» ανέφερε ο 31χρονος συγγραφέας του «Φαγιούμ», ο οποίος από το 2004 ζει στο Λονδίνο.
«Εύχομαι αυτό το παράτολμο μεταφραστικό πείραμα να μην ατυχήσει» ανέφερε στην κατάμεστη αίθουσα, στο δεύτερο όροφο του μουσείου Μπενάκη, ο Δημήτρης Μαρωνίτης για τη μετάφραση στο «Ιλιάς του Ομήρου», για το οποίο τιμήθηκε με το Βραβείο Απόδοσης Έργου της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας στα Νέα Ελληνικά.
Το Βραβείο Μυθιστορήματος απέσπασε ο Θωμάς Κοροβίνης για το «Γύρο του Θανάτου», το Βραβείο Διηγήματος- Νουβέλας ο Χρήστος Οικονόμου για το «Κάτι θα γίνει, θα δεις», το Βραβείο Ποίησης ο Γιώργος Μαρκόπουλος για τον «Κρυφό Κυνηγό».
Το Βραβείο Δοκιμίου Κριτικής απονεμήθηκε εξ ημισείας στη Γεωργία Γκότση για το βιβλίο της «Η Διεθνοποίησις της φαντασίας» και στη Βενετία Αποστολίδου για το «Τραύμα και Μνήμη».
Το Βραβείο Μαρτυρίας- Βιογραφίας- Χρονικού- Ταξιδιωτικής Λογοτεχνίας απέσπασε ο Γιώργος Θεοχάρης για το «Δίστομο- 10 Ιουνίου 1944. Το ολοκαύτωμα». Ο Άρης Μπερλής διακρίθηκε για την Απόδοση έργου Ξένης Λογοτεχνίας σε Ελληνική Γλώσσα για το συγγραφικό έργο «Βενετία της Τζαν Μόρις».
Το Βραβείο Απόδοσης Έργου Ελληνικής Λογοτεχνίας σε ξένη γλώσσα απέσπασαν εξ ημισείας οι Πίτερ Τζέφρις και Κάρμεν Βιλέλα για μετάφραση του Κωνσταντίνου Καβάφη και του Εμμανουήλ Ροΐδη, αντίστοιχα.
«Θα ήθελα να συγχαρώ τόσο εκείνους που βραβεύτηκαν όσο και τους μη βραβευθέντες για τις πνευματικές καταθέσεις τους. Θα ήθελα επίσης να εξάρω το δύσκολο έργο που επωμιστήκαν τα μέλη της επιτροπής των βραβείων» επισήμανε ο διευθυντής του Μουσείου Μπενάκη, Άγγελος Δεληβοριάς.
«Το βιβλίο είναι θεμέλιο του πολιτισμού και της παιδείας κάθε λαού. Διαφυλάσσει και μεταδίδει τη γνώση. Χρέος της πολιτείας είναι με κάθε τρόπο να στηρίξει το βιβλίο, έτσι ώστε να βρίσκει καλύτερη θέση στην καθημερινή ζωή των Ελλήνων. Ο θεσμός συμπληρώνει φέτος 54 χρόνια» τόνισε ο δημοσιογράφος Προκόπης Δούκας, ο οποίος συντόνισε τη βραδιά.
Τέλος, το Βραβείο Παιδικού Λογοτεχνικού Βιβλίου απέσπασε ο Χρήστος Μπουλώτης, το Βραβείο Εφηβικού- Νεανικού Λογοτεχνικού Βιβλίου η Μαρία Παπαγιάννη, το Βραβείο Εικονογραφημένου Παιδικού Βιβλίου ο Αντώνης Παπαθεοδούλου και η Μυρτώ Δεληβοριά, και το Βραβείο Βιβλίου Γνώσεων για Παιδιά η Άλκηστη Χαλίκια.
