Η κακοποίηση της ελληνικής γλώσσας και τι πρέπει ν’ αλλάξει

ΤΗΣ ΑΛΚΗΣΤΗΣ ΒΑΡΝΑΒΑ

«Η μητρική γλώσσα για έναν λαό δεν είναι απλώς ένα σύνεργο επικοινωνίας, ένα όχημα μεταφοράς πληροφοριών και γνώσεων, συναισθημάτων και σκέψεων.

Η γλώσσα είναι ένα βασικό στοιχείο προσδιοριστικό της εθνικής του ταυτότητας και παράμετρος ουσιαστική του πολιτισμού του..» αυτά γράφει ο Γαβριήλ Μηνάς προλογίζοντας το εξαιρετικό έργο του «Βελτιώστε τα Ελληνικά σας». Μια πραγματικότητα, μια αντικειμενική ομολογία, που φαίνεται να μην εκφράζει όσους τάχθηκαν να μεταρρυθμίσουν την εκπαίδευση και να την οδηγήσουν σε νέα δεδομένα.

Δεν χρειάζεται κάποιος να είναι φιλόλογος για να αντιληφθεί την κακοποίηση της ελληνικής γλώσσας και την απόλυτα λανθασμένη χρήση της από τη νεολαία. Γενικά, μπορεί να λεχθεί ότι υποτιμάται η αναγκαιότητα της ορθής χρήσης της γλώσσας, τόσο από την εκπαίδευση, όσο και από την κοινωνία.

Greeklish

Ήδη τα περιβόητα Greeklish, δηλαδή οι ελληνικές λέξεις που γράφονται με λατινικούς χαρακτήρες, τις περισσότερες φορές χωρίς φωνήεντα, κερδίζουν συνεχώς έδαφος στη νεολαία μας. Είναι το απαραίτητο συστατικό της επικοινωνίας τους. Από τη μια τα μηνύματα από τα κινητά τηλέφωνα και από την άλλη οι «συνομιλίες» στο διαδίκτυο, μετατρέπουν την ανεξάντλητη ελληνική γλώσσα σε μια μεταλλαγμένη ως παραμορφωμένη «διάλεκτο». Εκφράσεις καθημερινές έχουν μετατραπεί σε σύμβολα για χάριν της ταχύτητας και του νέου σύγχρονου τύπου επικοινωνίας… Μερικά δείγματα του παράδοξου αυτού τρόπου επικοινωνίας φαίνονται στο επισυναπτόμενο πίνακα.

tpt = τίποτα
t kns = τι κάνεις;
kl thx = καλά ευχαριστώ
8l = θέλω
en3 = δεν ξέρω
klmr = καλημέρα
klnxt = καληνύχτα
fysk = φυσικά

Και δυστυχώς, αυτή η κωδικοποιημένη επικοινωνία άρχισε να φαίνεται και στον προφορικό λόγο των νέων, οι οποίοι εκφράζονται όλο και λιγότερο, κόβοντας και πάλι λέξεις ως επακόλουθο της νέας νοοτροπίας που αναπτύσσεται. Έτσι η λέξη «εντάξει» μετατράπηκε σε «ντα», η λέξη «καλημέρα» σε «μέρα» και η επικοινωνία μαζί τους γίνεται συνεχώς πιο δύσκολη και αρνητική. Οι νέοι μας όχι μόνο βαριούνται να γράφουν, αλλά και να μιλούν. Δεν τους μάθαμε να αγαπούν τη γλώσσα τους, να επιθυμούν να εκφράζονται ωραία, να επιδιώκουν τον εμπλουτισμό του λεξιλογίου τους.

Η ελληνική γλώσσα κακοποιείται βάναυσα

Η ελληνική γλώσσα στη σημερινή εποχή μας κακοποιείται βάναυσα, έχασε την τεράστια σημασία της κι αυτό δεν μπορεί να αποσυνδεθεί και από την εκπαραθύρωση της διδασκαλίας της αρχαίας ελληνικής γλώσσας από την εκπαίδευσή μας. Εδώ είναι που κάποιος εύλογα αναρωτιέται πώς γίνεται να υπάρχουν τόσοι ξένοι, ελληνιστές, που με ζήλο και πάθος επιδιώκουν να διδάσκονται την αρχαία ελληνική, τα λατινικά, την ελληνική ιστορία κι εμείς να διερωτόμαστε ακόμα για τις ώρες που θα προσθέσουμε ή θα αφαιρέσουμε στο νέο ωρολόγιο πρόγραμμα και ποιος κλάδος θα δυσαρεστηθεί ή θα ευχαριστηθεί. Χώρες της Ευρώπης, όπως η Βρετανία και η Γερμανία, έχουν εντάξει τη διδασκαλία των αρχαίων ελληνικών και των λατινικών στα προγράμματα των σχολείων τους, θεωρώντας τα απαραίτητη προϋπόθεση και ένα παραγωγικό υπόβαθρο για την ορθή εκμάθηση και της δικής τους γλώσσας.

Η διδασκαλία των Aρχαίων Ελληνικών

Η διδασκαλία των Aρχαίων Ελληνικών οξύνει το μυαλό του μαθητή, τον εντάσσει στις έννοιες της πειθαρχίας, του θάρρους και της δημιουργικότητας. Παράλληλα, καλλιεργείται και αναπτύσσεται το δημοκρατικό φρόνημα και η πολιτική συνείδηση των νέων σε μια κοινωνία καταναλωτική που τη χαρακτηρίζει η πνευματική ραθυμία.

Τα Aρχαία ελληνικά κείμενα είναι γεμάτα από παραδείγματα που μπορούν να βοηθήσουν τον σύγχρονο άνθρωπο να κατανοήσει πολλά σημερινά ζητήματα και να βρει τις ιδανικές λύσεις στα υπαρξιακά προβλήματά του. Του δείχνουν το δρόμο του λόγου και του αντίλογου και την ορθή πρακτική που οδηγεί στις συναινετικές λύσεις. Πόσες μόνο διακηρύξεις έχουμε ακούσει για την αναγκαιότητα να μετατρέψουμε τους νέους μας σε ενεργούς πολίτες, οι οποίοι να αναπτύσσουν την κριτική τους σκέψη, τη δημιουργικότητά και την αυτενέργειά τους.

Δεν μπορεί όμως μόνο να διακηρύττουμε. Επί της ουσίας δεν διαπιστώσαμε κάτι διαφορετικό στα νέα ωρολόγια προγράμματα. Η μόνη διαφοροποίηση είναι το ανακάτεμα κάποιων ωρών ανάμεσα σε κλάδους, ώστε να προκύψουν οι λιγότερες δυνατές αντιδράσεις. Δόθηκε μια πρόχειρη παρουσίαση τεσσάρων σελίδων, αγνώστου πατρότητας και ανύπαρκτου και αδιευκρίνιστου επιστημονικού υπόβαθρου αυτών που το συνέταξαν. Έγινε αξιολόγηση του υπάρχοντος ωρολογίου για να καταδειχθούν οι αδυναμίες και οι στρεβλώσεις του και να εντοπιστεί που απαιτούνται βελτιώσεις και αλλαγές;

Λανθασμένο τρόπο διδασκαλίας του μαθήματος

Όχι μόνο δεν δίνουμε στα νέα και στα Aρχαία τη θέση που τους αξίζουν, αλλά εξαντλούμαστε στον υπολογισμό των ωρών διδασκαλίας, στα συν και τα πλην για τους φιλόλογους ή τους άλλους κλάδους, παραγνωρίζοντας απόλυτα την ουσία. Και όλα αυτά είναι αποτέλεσμα του γεγονότος ότι οι συντάκτες των ωρολογίων προγραμμάτων δεν όρισαν πρώτα το αυτονόητο: Τι μαθητή θέλουμε; Και όλα αυτά γιατί κάποιο κατεστημένο, ίσως πολιτικό, δεν θέλει πολίτες με συνείδηση και κριτική σκέψη… Ας μην αφήσουμε να καταστραφεί η ελληνική γλώσσα, η οποία είναι η μόνη γλώσσα στον κόσμο, που έχει πραγματικά τη δυνατότητα να αποτελέσει την κοινή βάση της παγκόσμιας επικοινωνίας. Και ας μη κρυβόμαστε πίσω από τον μέχρι σήμερα λανθασμένο τρόπο διδασκαλίας του μαθήματος. Ξεκινώντας από την Δημοτική εκπαίδευση, το μερίδιο ευθύνης της οποίας, είναι τεράστιο.

Αλλά και εκεί οι «σοφοί» της Εκπαιδευτικής Μεταρρύθμισης αποφάνθηκαν ότι οι έντεκα ώρες της γλώσσας στις τρεις τελευταίες τάξεις του Δημοτικού πρέπει να γίνουν επτά. Εκεί στη Δημοτική Εκπαίδευση που τα παιδιά παίρνουν τις βάσεις για τη γλώσσα τους. Δεν υπάρχει καμιά δικαιολογία για τα μεγάλα ποσοστά παιδιών που αποφοιτούν από το Δημοτικό Σχολείο και είναι αναλφάβητα. Θα αναμέναμε να δούμε μια σύνδεση του δημοτικού με το γυμνάσιο τώρα που κυκλοφόρησαν στον εκπαιδευτικό κόσμο τα προτεινόμενα νέα ωρολόγια προγράμματα. Η σύνδεση είναι αναπόφευκτη αν υπάρχει πραγματική επιθυμία τα παιδιά μας να διδάσκονται και να μιλούν ορθά τη γλώσσα τους.

Πρέπει να αλλάξει η όλη φιλοσοφία διδασκαλίας της γλώσσας

Πρέπει να αλλάξει η όλη φιλοσοφία διδασκαλίας της γλώσσας. Όλοι οι εκπαιδευτικοί πρέπει να δίνουν πολύ μεγάλη σημασία στον τρόπο που εκφράζονται και γράφουν οι μαθητές και να απαιτούν από αυτούς την ορθή χρήση της γλώσσας. Τόσο οι δάσκαλοι όσο και οι φιλόλογοι και όχι μόνο, αλλά το σύνολο των εκπαιδευτικών, πρέπει να τυγχάνουν συνεχούς επιμόρφωσης για το πώς θα διδάξουν σωστά τη γλώσσα στους μαθητές. Πρέπει να δοθεί η δυνατότητα στους μαθητές, μέσω της εργαστηριοποίησης του μαθήματος της γλώσσας να λειτουργούν αυτόνομα, να αναλύουν και να κρίνουν, να επιχειρούν, να συνθέτουν. Να επικοινωνούν πραγματικά με ένα επαρκές γλωσσικό κώδικα.

Πολύ σημαντικό είναι, στα νέα προτεινόμενα ωρολόγια προγράμματα καθώς επίσης και στα αναλυτικά προγράμματα να υπάρχει η δυνατότητα διαφοροποιημένης διδασκαλίας. Ξεχωριστά προγράμματα για τους μαθητές που αντιμετωπίζουν προβλήματα στην εκμάθηση της γλώσσας, είτε είναι αναλφάβητοι, είτε παρουσιάζουν διαφορετικούς ρυθμούς εκμάθησης, είτε είναι ξενόγλωσσοι. Καμιά αναφορά ωστόσο, δεν γίνεται στα χαρισματικά παιδιά, η επιπρόσθετη ενίσχυση των οποίων είναι απαραίτητη για την μετέπειτα εξέλιξή τους και την καλλιέργεια και αξιοποίηση των δυνατοτήτων τους.

Ο νομπελίστας μας Χριστόφορος Πισσαρίδης,

Φωτεινό παράδειγμα μιας λαμπρής καριέρας και κορυφαίας ανέλιξης, ο τρίτος Έλληνας και ο πρώτος που γεννήθηκε στην Κύπρο νομπελίστας μας Χριστόφορος Πισσαρίδης, ο οποίος κατά την τελετή ανακήρυξή του σε επίτιμο δημότη Στροβόλου, εξήρε τη συνδρομή των Ελληνικών Γραμμάτων στη δική του απόλυτα επιτυχημένη πορεία. Τόνισε ότι η Ιστορία μας διδάσκει πώς να αποφύγουμε τα λάθη του παρελθόντος και επισήμανε ότι κυρίως για τους πολιτικούς η γνώση της Ιστορίας είναι απαραίτητη.

«Αν και μαθητής στο πρακτικό τμήμα, μου άρεσαν πάρα πολύ τα Αρχαία Ελληνικά, τα Θρησκευτικά, η Ιστορία και η Φιλοσοφία. Αυτά τα μαθήματα με βοήθησαν να διαμορφώσω έναν τρόπο σκέψης για την κοινωνία. Η μόρφωση στα ελληνικά γράμματα, έπαιξε αποφασιστικό ρόλο στην επιλογή του θέματος της εξειδίκευσής μου μέσα στα οικονομικά, δηλαδή στη θεωρία της ανεργίας. Ποιο άλλο θέμα μέσα στην οικονομική επιστήμη θα μπορούσε να συνδυάσει καλύτερα την κλίση προς τα μαθηματικά και τη συνείδηση που μου είχε δώσει η ελληνική παιδεία: το ιδεώδες, το εφικτό και το δίκαιο, όπως έλεγαν οι αρχαίοι φιλόσοφοι. Οι θεωρίες τους επηρέασαν τις πολιτικές μου πεποιθήσεις, που με οδήγησαν στη μελέτη της φτώχειας και της επαγγελματικής ανεπάρκειας στην επιστήμη».

Με το μάθημα των Αρχαίων Ελληνικών επεσήμανε, ο Νομπελίστας μας, μαθαίνεις πώς μπορεί να εκφράσεις μεγάλες ιδέες με λίγα λόγια. «Κορυφαίος σε αυτό, από ό,τι θυμάμαι, ήταν ο Θουκυδίδης. Με μια πρόταση εξέφραζε ολόκληρες θεωρίες, «Ανδρών επιφανών, πάσα γη τάφος», πέντε λέξεις με πολλά μηνύματα για τον ηρωισμό, την κοινωνία και τη δημοκρατία και πώς αντιμετωπίζει τους ήρωες της», συμπλήρωσε. Τα πρότυπα που προσφέρουμε στη νεολαία μας είναι ελάχιστα κι όταν τέτοια εμφανίζονται στο ιστορικό προσκήνιο, μας κάνουν όλους περήφανους. Αυτό όμως δεν αρκεί. Οφείλουμε να παραδειγματιζόμαστε και να προβληματιζόμαστε από ανθρώπους που καταξιώθηκαν και καταξίωσαν τη χώρα μας όταν αυτοί μιλούν για τη δύναμη που τους πρόσφεραν η γλώσσα και η ιστορία μας.

Τα Μέσα Μαζικής Επικοινωνίας

Τα Μέσα Μαζικής Επικοινωνίας κάνουν στην καλύτερη περίπτωση μια μη σωστή χρήση της ελληνικής γλώσσας. Πολιτικοί και Πολιτειακοί αξιωματούχοι με το περιεχόμενο των δηλώσεών τους κακοποιούν την ελληνική γλώσσα. Οι φιλόλογοι κατά βάση παρακολουθούν απαθείς να καταρρακώνεται το έργο τους με τα αποτελέσματα των Παγκυπρίων Εξετάσεων και όχι μόνο και αναμένουν τις αποφάσεις άλλων, αμφιβόλου ή ανεπαρκούς επιστημονικού υποβάθρου, για τα γλωσσικά μαθήματα. Οι Επιθεωρητές των Φιλολογικών Μαθημάτων προτιμούν τη σιωπή. Η Εκκλησία, η οποία υπήρξε στο παρελθόν ο στυλοβάτης των ελληνικών γραμμάτων παρακολουθεί εκ του μακρόθεν… Οι πανεπιστημιακοί των κλασικών σπουδών παραμένουν σιωπηλοί εντός του πανεπιστημιακού ασύλου χωρίς να δημοσιοποιούν τον επιστημονικό τους λόγο.

Δυστυχώς πολλές αξίες έχουν χαθεί στον τόπο μας. Ας μη χάσουμε και τη γλώσσας μας. «Τη γλώσσα μου έδωσαν ελληνική, το σπίτι φτωχικό στις αμμουδιές του Ομήρου. Μονάχη έγνοια η γλώσσα μου στις αμμουδιές του Ομήρου» κατά τον Οδυσσέα Ελύτη. Λόγια που επανέλαβε με το δικό του τρόπο και ο Χριστόφορος Πισσαρίδης.

paideia-news.com