Από τον ΑΝΤΑΙΟ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΙΔΗ
Όλοι μας, κατά καιρούς, αναλογιζόμενοι τους Έλληνες πολιτικούς (αυτούς που μας κυβερνούν, κι αυτούς που αντιπολιτεύονται περιμένοντας τη σειρά τους να κυβερνήσουν), έχουμε αναρωτηθεί: μα αυτοί οι άνθρωποι έχουν επαφή με την πραγματικότητα; Καλά η διαφθορά, η ανικανότητα, ο κυνισμός, η διπλοπροσωπία: έχουν όμως επαφή με την πραγματικότητα;
Λέγεται ότι στα κυβερνητικά επιτελεία ετοιμάζουν μια αύξηση στο ΦΠΑ των βιβλίων από το 6,5% που είναι σήμερα στα 19% ή και στα 23%. Το βιβλίο, για κάποιους κυβερνητικούς φωστήρες του οικονομικού τομέα, όχι μόνο είναι ένα είδος πολυτελείας, αλλά κι ένα εμπορικό είδος που πάει πολύ καλά, γι’ αυτό και με μια ενδεχόμενη αύξηση του ΦΠΑ θα γεμίσουν τα ταμεία του κράτους και θα βουλώσουν πολλές μαύρες τρύπες… Στο ρητορικό ερώτημα αν οι πολιτικοί μας έχουν επαφή με την πραγματικότητα, η απάντηση είναι προφανής: η ελαφρότητα με την οποία παίρνονται τα διάφορα φοροεισπρακτικά μέτρα όχι μόνο δεν λαβαίνει υπόψη της καμιά αναπτυξιακή λογική αλλά ούτε έχει καμιά σχέση με την πραγματικότητα, καταστρέφοντας ό,τι μπορούσε να σταθεί όρθιο σε αυτή τη χώρα. Ένας ήδη ευάλωτος (και πανταχόθεν βαλλόμενος) κλάδος θα πάει, μετά βαΐων και κλάδων, στον τελικό αποκεφαλισμό του.
Αισθητά μειωμένη η φετινή παραγωγή, περιμένει τις μέρες του Πάσχα να πουλήσει τη φρέσκια πραμάτειά της. Η στήλη διάλεξε ορισμένα βιβλία από την φρεσκοτυπωμένη παραγωγή και σας τα προτείνει για τις ώρες της πασχαλινής και μεταπασχαλινής ανάπαυλας. Θα δείτε, είναι όλα βιβλία που δικαίως απαιτούν το ενδιαφέρον σας.
Διηγήματα από το Περού. Τα πρωτόλεια ενός σπουδαίου συγγραφέα είναι πάντα σπουδαία έργα, ακόμα κι όταν ο ίδιος νιώθει την ανάγκη κάπως να τα σνομπάρει. Τα έξι διηγήματα με τον τίτλο «Οι αρχηγοί» μαζί με τη νουβέλα «Τα αντράκια» (μτφρ. Τατιάνα Ραπακούλια, εκδ. Καστανιώτη) δείχνουν από την αρχή ότι γράφτηκαν από άνθρωπο που παίζει τη λογοτεχνία (και τον χρόνο, και τους χαρακτήρες, και τα θέματα, και την κοινωνική ευαισθησία) στα χέρια όσο λίγοι: ο ώριμος συγγραφέας Μάριος Βάργκας Λιόσα βρίσκεται ήδη εδώ, στις σελίδες αυτού του μικρού απολαυστικού βιβλίου, το οποίο, κατά το ήμισυ, μεταφράζεται για πρώτη φορά στα ελληνικά.
Γαλλικό μυθιστόρημα. Στις 700 σελίδες αυτού του ωραίου, χορταστικού μυθιστορήματος χωράνε τα πάντα: οι θρησκευτικές έριδες του 17ου αιώνα, ο Μπόρχες, η σημερινή Βραζιλία, ο Αμαζόνιος, η ανακάλυψη του μαγικού φανού, οι Ιησουίτες, η υποδούλωση των ανθρώπων, η έννοια της ανεκτικότητας, ο ναζισμός, τα ναρκωτικά και οι ερωτικές φαντασιώσεις ενός δημοσιογράφου που αναλαμβάνει την επιμέλεια ενός παλιού χειρογράφου. Ο Ζαν-Μαρί Μπλας ντε Ρομπλές γι’ αυτό το «Εκεί που ζουν οι τίγρεις» (μτφρ. Ρίτα Κολαΐτη. εκδ. Πόλις) βραβεύτηκε, μεταξύ άλλων, με το Medicis καλύτερου γαλλικού μυθιστορήματος.
Αμερικανικό Μυθιστόρημα. Ο Ίρβιν Γιάλομ, αυτός ο τόσο δημοφιλής στην Ελλάδα Αμερικανός ψυχοθεραπευτής, δεν το κρύβει: τα μυθιστορήματά του είναι ένας τρόπος εκλαΐκευσης των θεωριών του και ταυτόχρονα βιογραφίες των τριών μεγάλων φιλοσόφων που περισσότερο τον επηρέασαν, του Νίτσε, του Σοπενάουερ και του Σπινόζα. Το πρόσφατο πόνημα του Γιάλομ, το πολυσέλιδο «Το πρόβλημα Σπινόζα» (μτφρ. Ευαγγελία Ανδριτσάνου, εκδ. Άγρα), ασχολείται βεβαίως με τον περίφημο Εβραίο διανοητή ο οποίος είχε την τραυματική (αλλά και απελευθερωτική) εμπειρία να τον αφορίσει και να τον αποβάλλει από τις τάξεις της η εβραϊκή κοινότητα της Ολλανδίας. Ο Γιάλομ καταφέρνει να αποφύγει τον σκόπελο του διδακτισμού στήνοντας μια ιστορία που κινείται ταυτόχρονα στον 17ο και στον 20ό αιώνα και διαβάζεται εύκολα και αβίαστα.
Πορτογαλικό μυθιστόρημα. Ο Γκονσάλο Ταβάρες είναι από τα νέα ταλέντα της ευρωπαϊκής λογοτεχνίας. Γεννημένος το 1970, έγραψε αυτό το μαγικό «Ιερουσαλήμ» (μτφρ. Αθηνά Ψυλλιά, εκδ. Καστανιώτη) το 2005. Κι είναι τόσο καλή η γραφή του που έκανε τον Σαραμάγκου (νονό, κατά κάποιο τρόπο, του μυθιστορήματος) να πει ότι «ο Ταβάρες δεν έχει το δικαίωμα να γράφει τόσο καλά μόλις στα 35 του χρόνια: μου έρχεται να τον δείρω!». Από τότε το μυθιστόρημα μεταφράζεται σε όλο τον κόσμο – τώρα ήρθε και στην Ελλάδα. Οι ζωές πέντε ανθρώπων (δύο γυναίκες, τρεις άντρες) διασταυρώνονται και έρχονται αντιμέτωπες με τη σκληρότητα των ανθρώπινων σχέσεων, της Ιστορίας και της Ιατρικής. Αξίζει τον κόπο να τους γνωρίσετε – τον συγγραφέα και το μυθιστόρημά του.
Αμερικανικό μυθιστόρημα. Στη δεκαετία του ’80 ξεκινά την αφήγησή του ο Τζέφρι Ευγενίδης στο νέο (και πολυδιαφημισμένο στις ΗΠΑ) μυθιστόρημά του «Σενάριο γάμου» (μτφρ. Άννα Παπασταύρου. εκδ. Πατάκη). Ήρωές του δυο άντρες και μια γυναίκα, φοιτητές, που λίγο μέσα από τη λογοτεχνία και λίγο μέσα από την πραγματική ζωή, προσπαθούν να κάνουν τα πρώτα τους βήματα στον έρωτα. Μυθιστόρημα με πάμπολλες λογοτεχνικές αναφορές και με το ερώτημα αν η εποχή μας αφήνει χώρο στα μεγάλα πάθη να παίζει περίπου τον ρόλο της σπονδυλικής στήλης του αφηγήματος.
Αστυνομικά διηγήματα. Οι εκδόσεις Κέδρος συγκέντρωσαν σε δύο μικρού σχήματος τόμους τα διηγήματα που έγραψε ο Ρέιμοντ Τσάντλερ πριν επινοήσει τον Φίλιπ Μάρλοου. Στις «Νουάρ ιστορίες» (μτφρ. Αντώνης Καλοκύρης) θα βρείτε τον κόσμο του Τσάντλερ που περισσότερο αγαπάτε: τους μοναχικούς δυστυχείς ντετέκτιβ, τις μοιραίες ξανθές, τους καλούς, τους κακούς και τους μπάτσους. Μερικά από αυτά τα διηγήματα άνοιξαν δρόμους στη διεθνή αστυνομική φιλολογία και λειτούργησαν ως πρότυπα για πολλούς σύγχρονους συγγραφείς.
Αστυνομικό μυθιστόρημα. Οικολόγοι υποκλέπτουν στοιχεία στελέχους Επιτροπής Ατομικής ενέργειας. Φόνος. Απόρρητα έγγραφα, πυρηνικά εργοστάσια, μεγαλοεπιχειρηματίες, ο Τύπος, ο κακός υπουργός. Το νέο γαλλικό πολιτικό αστυνομικό μυθιστόρημα εκπροσωπείται από αυτό το «Εντιμότατη εταιρεία» (μτφρ. Γιάννης Στρίγκος, εκδ. Πόλις), αποτέλεσμα της συνεργασίας δύο συγγραφέων, της Ντομινίκ Μανότι και του DOA, που έχουν βεβαίως τις ρίζες τους στη γαλλική εξωκοινοβουλευτική Αριστερά (έτσι, για να δίνουμε και το πολιτικό στίγμα του βιβλίου).
Αστυνομικό μυθιστόρημα. Δύο φόνοι που απέχουν μεταξύ τους δεκαοχτώ χρόνια. Ένας μαγικός τόπος, ιδανικός θα έλεγε κανείς για την πρόκληση φόνων, το Εδιμβούργο. Η παιδική ηλικία που μερικές φορές στοιχειώνει περισσότερο από ό,τι πρέπει το παρελθόν μας. Αυτά είναι τα τρία συστατικά που χρησιμοποιεί ο Σκοτσέζος (ζει όμως στη Γαλλία) Πίτερ Μέι στο μυθιστόρημά του (νουάρ; θρίλερ; χάνονται πλέον τα όρια…) «Οι κυνηγοί των Χάιλαντς» (μτφρ. Μάρω Φιλίππου, εκδ. Κέδρος). Διαβαστερό, καλογραμμένο.
Πολιτικό με χιούμορ. Στο εξώφυλλο ο Στάλιν μαζί με τον Εμβέρ Χότζα σε μια φωτογραφία που επινοήθηκε, το πάλαι ποτέ, σε κάποιο κομματικό γραφείο. Από κάτω τα ονόματα των δύο συγγραφέων (Νίκος Μπελογιάννης, Αγγελική Κώττη), παρακάτω σε εισαγωγικά η φράση «δεν έχουμε να χάσουμε παρά το κεφάλι μας» και πιο κάτω ο κανονικός τίτλος του βιβλίου «Σταλινισμός. Η τέταρτη μονοθεϊστική θρησκεία» (εκδ. Άγρα). Στις πίσω σελίδες οι γνωστές φωτογραφίες του Λένιν με τον Τρότσκι πριν και μετά την εξαφάνιση του δεύτερου από κάθε κομματική αναφορά. Για τη σχέση σταλινισμού και θρησκευτικού δογματισμού έχουν γραφεί, όπως ξέρουμε, χιλιάδες αναλύσεις – κι ας παραμένει για πολλούς ακόμα και σήμερα, ένα απαγορευμένο προς συζήτηση θέμα. Οι δύο συγγραφείς δεν προσθέτουν άλλη μια ανάλυση: γελάνε, γελάνε και κοροϊδεύουν. Και καλά κάνουν: μερικές φορές το γέλιο είναι πιο λυτρωτικό από οποιαδήποτε βαρύγδουπη ανάλυση.
30 ελληνικά κείμενα. «Προσωπολατρίες» ονομάζει πολύ εύστοχα το βιβλίο του ο Γιάννης Ευσταθιάδης (εκδ. Μελάνι), αφού σε αυτό περιλαμβάνει 30 μικρά κείμενα που είναι γραμμένα με φανερή αγάπη για το πρόσωπο για το οποίο έχουν γραφτεί. Δεν πρόκειται για αναλύσεις ή για εξαντλητικά πορτρέτα: πρόκειται μάλλον για νύξεις, για ιδέες, για βουτήγματα της πένας στο μελάνι της ελληνικής λογοτεχνίας. Όλα, κείμενα γραμμένα με τη γνωστή ευαισθησία του Ευσταθιάδη κι αυτή τη θαυμαστή του ικανότητα να δένει μεταξύ τους γνώσεις που αντλεί από διαφορετικά διαβάσματα και εμπειρίες.
Σύγχρονο κλασικό. Εκτός από το πασίγνωστο «Ο φύλακας της σίκαλης», ο Τζ. Ντ. Σάλιντζερ έδωσε στο τυπογραφείο μονάχα τρία μικρά βιβλιαράκια. Το τρίτο από αυτά «Φράνι & Ζούι» (μτφρ. Αύγουστος Κορτώ, εκδ. Καστανιώτη) αποτελείται από δύο νουβέλες με πρωταγωνιστές τη Φράνι και τον Ζούι. Πολλοί θεωρούν ότι η πραγματική αξία του μυστηριώδους και ολιγογράφου συγγραφέα δεν φαίνεται στο διάσημο μυθιστόρημά του, όσο σε αυτά τα τρία μικρά βιβλιαράκια, στα οποία ο ίδιος μέχρι το τέλος της ζωής του αναγνώριζε περισσότερο τον συγγραφικό εαυτό του.
Αυγή
