Ποιοι είναι οι επιτυχημένοι σχολικοί ηγέτες; (Του Παναγιώτη Τσαπατσάρη)

(κλικ στην εικόνα για άνοιγμα)

Ποιοι είναι οι επιτυχημένοι σχολικοί ηγέτες;

Του Παναγιώτη Τσαπατσάρη

Τα χαρακτηριστικά του επιτυχημένου ηγέτη, όπως έχουν προκύψει από τις διάφορες έρευνες (Green, 2001˙ Leithwood & Riehl, 2003˙ Mc Ewan, 2003˙ Day, 2005˙ Leithwood κ.ά, 2006 κ.ά.), μπορούν να συνοψιστούν στις εξής κατηγορίες:

1. Δημιουργία και μετάδοση κοινού οράματος.
2. Προώθηση κατανεμημένης ηγεσίας.
3. Δημιουργία συλλογικής κουλτούρας.
4. Κατανόηση και ανάπτυξη προσωπικού (δημιουργία μαθησιακής κοινότητας).
5. Προσωπικότητα.
6. Δημιουργία παραγωγικών σχέσεων με τους γονείς και την κοινότητα.

1. Δημιουργία και μετάδοση κοινού οράματος

Η ικανότητα του ηγέτη για δημιουργία και μετάδοση ενός κοινού, ρεαλιστικού, αξιόπιστου και ελκυστικού  οράματος αποτελεί το κατεξοχήν χαρακτηριστικό της επιτυχίας του. Ο επιτυχημένος ηγέτης θα πρέπει να διευκολύνει την συνδημιουργία του οράματος και να προωθεί τη συλλογικότητα στην εφαρμογή του μέσα από διαδικασίες που θα προκαλούν την εμπλοκή του προσωπικού με σκοπό τη βελτίωση του οργανισμού. Το όραμα ορίζεται ως μια νοητική εικόνα του επιθυμητού μέλλοντος, ως «μια συνολική αντίληψη των εκπαιδευτικών για το πώς θα ήθελαν το σχολείο τους… καθορίζοντας, έτσι, ακριβέστερα την αποστολή του» (Θεοφιλίδης, 1999, σ.122).

2. Προώθηση κατανεμημένης ηγεσίας

Η κατανεμημένη ηγεσία στη σχολική μονάδα, σύμφωνα με τους Hammersley κ.ά. (2005), παίρνει το χαρακτήρα συμμετοχικής ηγεσίας και, όπως υποστηρίζουν οι Leithwood και Riehl (2003) εμπερικλείει μια ομάδα από λειτουργίες, οι οποίες μπορούν να διαδραματιστούν από διάφορα πρόσωπα σε ένα σχολείο.

Μέσα από την άσκηση κατανεμημένης ηγεσίας ο ηγέτης αναλαμβάνει ρόλο συμβουλευτικό και καθοδηγητικό και στηρίζει το προσωπικό του, εξουσιοδοτώντας το να ενεργεί παίρνοντας πρωτοβουλίες. Επίσης, εφοδιάζει τους εκπαιδευτικούς με τις γνώσεις και την εμπειρία του και ενδιαφέρεται για την επαγγελματική επιμόρφωσή τους. Είναι σημαντικό να τονιστεί ότι προωθεί την ύπαρξη εμπιστοσύνης και συνεργασίας μεταξύ του προσωπικού του, καλλιεργεί τον αμοιβαίο σεβασμό και δείχνει έμπρακτα ότι εκτιμά το προσωπικό του, τόσο ως άτομα όσο και ως επαγγελματίες. Επιπρόσθετα, μεταθέτει την ευθύνη για λήψη αποφάσεων στα χέρια των εκπαιδευτικών, προσφέροντας καθοδήγηση και αποφεύγοντας την άσκηση πλήρους εξουσίας.

3. Δημιουργία συλλογικής κουλτούρας

Η συλλογική κουλτούρα αναφέρεται σε ένα σύνολο αξιών και νορμών σχετικών με τους τρόπους συμπεριφοράς, αντίληψης και κατανόησης, θεμελιωμένες σε κοινό δεσμό πεποιθήσεων και αξιών (Southworth, 2005), στην κοινή αποδοχή τους και στον αμοιβαίο σεβασμό τους από όλα τα μέλη της σχολικής μονάδας (Leithwood & Riehl, 2003).

Ο ηγέτης είναι ο κυριότερος παράγοντας δημιουργίας και ενίσχυσης μιας συλλογικής κουλτούρας συνεργασίας

4. Κατανόηση και ανάπτυξη προσωπικού – δημιουργία μαθησιακής κοινότητας

Η επιτυχία ενός ηγέτη εξαρτάται, κυρίως, από τον τρόπο με τον οποίο θα αντιμετωπίσει τον ανθρώπινο παράγοντα (Σαΐτης, 1992). Ο επιτυχημένος ηγέτης ενδιαφέρεται για το προσωπικό (συναισθήματα και ανάγκες του) του και ενθαρρύνει  τη συνεχή βελτίωσή του μέσα από τη δημιουργία μιας κοινότητας μάθησης στην οποία όλοι οι εμπλεκόμενοι (μαθητές και εκπαιδευτικοί) μαθαίνουν.

5. Προσωπικότητα

Ο επιτυχημένος ηγέτης χρειάζεται να κατέχει ηγετικές και διοικητικές ικανότητες.

Όπως υποστηρίζουν οι Leithwood κ.ά. (2006), οι πιο επιτυχημένοι σχολικοί ηγέτες έχουν ευρύ πνεύμα, είναι έτοιμοι να μάθουν από τους άλλους, είναι ευέλικτοι στη σκέψη τους, ελαστικοί και αισιόδοξοι.  Άλλοι ερευνητές συμπληρώνουν ότι πρέπει σκέφτεται ξεκάθαρα, να είναι οργανωτικός, να δημιουργεί καλές σχέσεις, να είναι ώριμος, να έχει την ικανότητα να εμπνέει και δημιουργεί ενθουσιασμό για την εργασία, να ανησυχεί για τα δρώμενα στην τάξη, να ασκεί κριτική με υποστηρικτικό τρόπο και να παρέχει ανατροφοδότηση, να ενθαρρύνει συνεργατικές μεθόδους και να αντιμετωπίζει με επιτυχία τις διαφωνίες Επίσης, ο Noonan (2003), προσθέτει στα πιο πάνω την ειλικρίνεια, τη δικαιοσύνη, την αξιοπιστία και την ηθικότητα .

6. Δημιουργία παραγωγικών σχέσεων με τους γονείς και την κοινότητα

Ο επιτυχημένος ηγέτης πρέπει να έχει ως στόχο του να δημιουργήσει εποικοδομητικές σχέσεις με  τους γονείς και τη κοινότητα, έτσι ώστε να καταφέρει να συνδέσει τη σχολική μονάδα με το ευρύτερο (εξωτερικό) περιβάλλον στο οποίο λειτουργεί. Η αναγνώριση της σημασίας τους εξωτερικού περιβάλλοντος και η εμπλοκή του στην λειτουργία του σχολείου θα αυξήσει τη δέσμευση και θα προωθήσει την ποιοτική δράση με σκοπό τη βελτίωση του οργανισμού.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

• Αγγελίδης Π., Αριστοτέλους Φ. Ο επιτυχημένος σχολικός ηγέτης: Μια μελέτη περίπτωσης.
• Πασιαρδής Π. (2012). Επιτυχημένοι Διευθυντές Σχολείων
• Πασιαρδής Π., Μαρμαρά Χ. Οι Επιτυχημένοι Διευθυντές Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης στο Κυπριακό Εκπαιδευτικό Συγκείμενο: Η Περίπτωση του «ΕΥΡΙΠΙΔΗ». Πανεπιστήμιο Λευκωσίας.

Παναγιώτης Τσαπατσάρης (ΠΕ 11)

www.xenesglosses.eu