Η ΔΙΑΡΚΗΣ ΝΕΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ
Του Νίκου Τσούλια
ΤΟ ΑΡΘΡΟ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ: 11/08/2013
Τι σημαίνει άραγε να μην πρέπει να γερνάς με τα χρόνια που περνούν;
Τι σημαίνει να εντρυφείς διαρκώς στους σχεδιασμούς και στα όνειρα, έστω και αν είναι αλλότρια, όταν ο χρόνος της ζωής σου γέρνει προς τα διαρκώς διαστελλόμενα πεδία της μνήμης και της νοσταλγίας;
Τι σημαίνει να μη γεύεσαι της δικής σου ηλικίας το ζύγι αλλά να παρακολουθείς διαρκώς της νεότητας τα σημάδια και τα καμώματα;
Όπως όλα τα δύσκολα ζητήματα της ζωής είναι και αυτό αμφιλεγόμενο, είναι ζήτημα με φοβερές θετικές προκλήσεις αλλά και με περίεργες επιπτώσεις. Και τα πιο πολλά στοιχεία μιας διαρκούς παραμονής στα πεδία της νεότητας έχουν μια θετική αύρα που σού δίνουν γενναιόδωρα της γλυκύτητα της ζωής αφήνοντας κατά μέρος το γκρίζο χρώμα της συννεφιάς της αναπότρεπτης δύσης.
Και δεν είναι απλά και μόνο μια επαγγελματική υποχρέωση, είναι μια παιδαγωγική επιταγή.
Γιατί πώς μπορείς να διαπαιδαγωγήσεις αν δεν ενοικείς έστω λάθρα στο βασίλειο του παιδιού και στον κόσμο της εφηβείας;
Πώς μπορείς να συμβουλεύσεις τους μαθητές και τις μαθήτριες στους εκρηκτικούς τόπους των ονείρων, στους γεμάτους άγχος επαγγελματικούς σχεδιασμούς τους και στους τόσους φόβους και στις άλλες τόσες αγωνίες εκείνων των εξετάσεων, αν δεν συμμετέχεις έστω συγκυριακά στο διεγερμένο πεδίο των δικών τους προβληματισμών;
Ο μαθητόκοσμος, όπου γης και όπου χρόνου, έχει πάντα τη δική του κοσμοαντίληψη, τη δική του κουλτούρα.
Έχει τη δική του θεώρηση της πραγματικότητας.
Πρόκειται για το γέννημα των νέων καιρών που οι μαθητές βιώνουν έντονα, για το γέννημα του μέλλοντος που εισβάλλει στη ζωή τους με τρόπο ανατρεπτικό πολλές φορές και ίσως και με δραματική χροιά. Και ο εκπαιδευτικός καλείται να κατανοεί τουλάχιστον τα βασικά σημεία του διαρκώς νέου κόσμου των παιδιών και των νέων, σε όλη την έκταση του, από τις τάσεις των νέων πολιτικών και ιδεολογικών αντιλήψεων, από τις τάσεις των μουσικών ρευμάτων και των ρευμάτων της τέχνης μέχρι το ειδικό λεξιλόγιο που κάθε νέα γενιά από το γένος των ανθρώπων χτίζει με υλικά του παρόντος και κυρίως του μέλλοντος.
Και ο εκπαιδευτικός οφείλει να ισορροπεί ανάμεσα στη βιολογικότητα της ηλικίας του που δρα ούτως ή άλλως ως γενικός και αδυσώπητος νόμος της ζωής και στην απαιτητικότητα του σχολείου της διαρκούς νεότητας.
Φεύγουν και φεύγουν φουρνιές και γενιές μαθητών, μεγαλώνουν και άμα τους βλέπεις τους μαθητές σου μετά από κάποια χρόνια δεν τους γνωρίζεις, γιατί έχουν μετασχηματιστεί από του χρόνου τα γυρίσματα και εσύ εκεί, εκεί στις ίδιες ηλικίες, φορτωμένος με τις δικές σου διαρκώς διευρυνόμενες προκαταλήψεις, με τα βαριά στερεότυπα των χρόνων της δικής σου νεότητας, με τις βεβαιότητες και τις αγκυλώσεις.
Ο εκπαιδευτικός καλείται να κατανοεί τουλάχιστον τα βασικό σημεία του διαρκώς νέου κόσμου των παιδιών και των νέων, σε όλη την έκταση του, από τις τάσεις των νέων πολιτικών και ιδεολογικών αντιλήψεων, απο τις τάσεις των μουσικών ρευμάτων και των ρευμάτων της τέχνης μέχρι το ειδικό λεξιλόγιο που κάθε νέα γενιά από το γένος των ανθρώπων χτίζει με υλικά του παρόντος και κυρίως του μέλλοντος της εμπειρίας αλλά αγχωμένος και με το διαρκή βομβαρδισμό των όλο και πιο νέων σημάτων της σχολικής ζωής.
Και οφείλεις να προσεταιριστείς το όλο σκηνικό με σύνεση, έστω κι αν οι αβεβαιότητες δεν αφήνουν και πολλά περιθώρια για επιλεγμένες κινήσεις και συμπεριφορές.
Οφείλεις να διαχειρίζεσαι την ανεμελιά της παιδικής έκφρασης, την αγουρίδα της εφηβικής εκρηκτικότητας, τη φαντασίωση της νεανικής ασύνορης φιλοδοξίας με την αίσθηση ότι είσαι παρείσακτος , ότι όλος αυτός ο κόσμος δεν είναι δικός σου ούτε κατ’ ελάχιστον, ότι δεν βιώνεις αυθεντικά τίποτα από όλα αυτά, ότι είναι μια δωρεά για να ανταποκριθείς στον ρόλο σου, ότι είναι το παιδαγωγικό παιχνίδι που σού θέτει τα διαρκώς νέα πεδία της νεότητας.
Και είναι αυτό το παιχνίδι δύσκολο αλλά και φοβερά όμορφο.
Είναι δύσκολο γιατί πρέπει να συμμεριστείς έστω και αν πρέπει να αντιδράς για τις απαιτήσεις του μαθήματος αλλά και της δικής σου ησυχίας την ανάγκη του παιδιού να μην κάθεται επί εφτά ώρες μαθήματος ακίνητο και προσηλωμένο στον πίνακα και στα χείλη σου.
Είναι δύσκολο γιατί όσο βαραίνουν τα χρόνια πάνω σου κατανοείς όλο και λιγότερο την ανάγκη της δημιουργίας μιας κουλτούρας αμφισβήτησης που προκύπτει μάλλον αυτονόητα από τους νέους και τις νέες, μιας κουλτούρας που είναι πηγή ζωής για τους νέους βλαστούς.
Αλλά από τη θεωρία (όπου αντιλαμβάνεσαι την αναγκαιότητα όλων αυτών) μέχρι την πράξη (όπου πρέπει να ισορροπείς σε καταστάσεις εντυπωσιακά ασταθείς) η απόσταση είναι πολύ μεγάλη, συνηθίζουμε να λέμε οι εκπαιδευτικοί. Και είναι αυτή η απόσταση που δημιουργεί το ψυχολογικό κενό στη βιωμένη παιδαγωγική πραγματικότητα, στην οποία καλείσαι να είσαι διαρκώς νέος, ενώ δεν μπορείς και δεν πρέπει να είσαι νέος.
Ωστόσο, θεωρώ ότι υπάρχει ένα υπόστρωμα επί του οποίου μπορείς να κινηθείς. Πρόκειται για τη γνωστή διφυή όψη των πιο ουσιωδών αξιών της ζωής, την αγάπη και τη γνώση.
Μόνο η αγάπη για το παιδί και τον νέο, η αγάπη για το σχολείο και τη διδασκαλία αφενός και η βαθιά επίγνωση του παιδαγωγικού σου ρόλου που αποτελεί και προσφορά ενός διαρκούς νοήματος ζωής αφετέρου, μπορούν να σού δίνουν την ευρύνοια, την κατανόηση, την υπομονή και το κατάλληλο αξιακό φορτίο για να ανταποκριθείς με επάρκεια αλλά και με ψυχική και συναισθηματική ικανοποίηση στην άσκηση της μάθησης και της αγωγής σε συνθήκες διαρκούς νεότητας.
